దశమ స్కంధము - పూర్వ : కేశిని సంహారము
- ఉపకరణాలు:
"పేదల ఘోషగోపకుల బిట్టదలించుట వీరధర్మమా?
కాదు; వ్రజంబులో దనుజఘస్మరుఁ డే" డని తన్ను రోయు క్ర
వ్యాదునిఁ జూచి గోపకుల కడ్డమువచ్చి "నిశాట! యింకఁ బో
రా" దని శౌరి చీరె మృగరాజు క్రియన్ నెదిరించె దైత్యుఁడున్.
టీకా:
పేదలన్ = అశక్తులను; ఘోష = మందలోని; గోపకులన్ = గొల్లవారిని; బిట్టు = మిక్కిలిగ; అదలించుట = బెదిరించుట; వీర = వీరులకు; ధర్మమా = న్యాయమా; కాదు = కాదు; వ్రజంబు = మంద; లోన్ = అందు; దనుజఘస్మరుడు = కృష్ణుడు {దనుజఘస్మరుడు - రాక్షసులను సంహరించువాడు, విష్ణువు}; ఏడి = ఏక్కడ ఉన్నాడు; అని = అని; తన్ను = తనను; రోయు = నిందించెడి; క్రవ్యాదునిన్ = రాక్షసుని {క్రవ్యాదుడు - మాంసమును తిను వాడు, రాక్షసుడు}; చూచి = కనుగొని; గోపకుల్ = గొల్లవారి; కున్ = కి; అడ్డమువచ్చి = అడ్డపడి; నిశాట = రాక్షసుడా {నిశాటుడు - రాత్రించరుడు, రాక్షసుడు}; ఇంకన్ = ఇకమీదట; పోరాదు = పోవుటకు వీలులేదు; అని = అని; శౌరి = కృష్ణుడు {శౌరి - శూరుని మనుమడు, కృష్ణుడు}; చీరెన్ = పిలిచెను; మృగరాజు = సింహము; క్రియన్ = వలె; ఎదిరించెన్ = ఎదుర్కొనెను; దైత్యుడున్ = రాక్షసుడు.
భావము:
“బలహీనులైన మందలోని గొల్లలను భయపెట్టడం తరిమికొట్టడం నావంటి వీరుడికి ధర్మం కాదు. ఈ గొల్లపల్లెలో దానవహంత కృష్ణుడు ఏడీ, ఎక్కడ” అంటూ తనను తిడుతున్న ఆ అసురుణ్ణి కృష్ణుడు చూసాడు. గోపాలురకు అడ్డంగా వచ్చి శూరుని మనుమడైన కృష్ణుడు “ఓరీ నిశాచరా! ఇంక నువ్వు ఎక్కడకీ పోలేవు” అంటూ సింహంలాగ గర్జించి వాడిని పోరుకి పిలిచాడు. ఆ రక్కసుడు వాసుదేవుని ఎదిరించాడు.