దశమ స్కంధము - పూర్వ : గోపికా వస్త్రాపహరణము
- ఉపకరణాలు:
"శృంగారవతులార! సిగ్గేల? మిముఁ గూడి-
పిన్ననాటను గోలెఁ బెరిగినాఁడ;
నెఱుఁగనే మీలోన నెప్పుడు నున్నాఁడ-
నేను జూడని మర్మ మెద్ది గలదు?
వ్రతనిష్ఠలై యుండి వలువలు గట్టక-
నీరు జొత్తురె మీరు నియతిఁ దప్పి?
కాత్యాయనీదేవిఁ గల్ల చేయుట గాక-
నీ రీతి నోమువా రెందుఁ గలరు?
- ఉపకరణాలు:
వ్రతము ఫలము మీకు వలసినఁ జక్కఁగ
నింతు లెల్లఁ జేతు లెత్తి మ్రొక్కి
చేరి పుచ్చుకొనుఁడు చీరలు; సిగ్గు పో
నాడనేల? యెగ్గు లాడనేల?"
టీకా:
శృంగారవతులారా = ఓ పడతులు; సిగ్గున్ = లజ్జించుట; ఏలన్ = ఎందుకు; మిమున్ = మిమ్ములను; కూడి = కలిసి; పిన్ననాటను = చిన్నప్పటి; గోలెన్ = నుండి; పెఱిగినాడన్ = పెరిగినవాడను; ఎఱుగనే = తెలిసినవాడనుకానా ఏమి; మీ = మీ; లోనన్ = లోపల; ఎప్పుడున్ = ఎప్పుడు; ఉన్నాడన్ = ఉన్నవాడనే; నేనున్ = నేను; చూడని = తెలియనట్టి; మర్మము = రహస్యము; ఎద్ది = ఏమిటి; కలదు = ఉన్నది; వ్రత = నోమునోచెడి; నిష్ఠలు = సంకల్పించుకొన్నవారు; ఐ = అయ్యి; ఉండి = ఉండికూడ; వలువలు = బట్టలు; కట్టకన్ = కట్టుకొనకుండ; నీరున్ = నీటిలోకి; చొత్తురె = దిగుతారా; మీరు = మీరు; నియతిన్ = నియమమును; తప్పి = తప్పి; కాత్యాయనీదేవి = పార్వతీదేవిని; కల్ల = మోసము; చేయుట = చేయుట; కాకన్ = అగునట్లుగా; ఈ = ఈ; రీతిన్ = విధముగ; నోమున్ = వ్రతమునోచు; వారు = వారలు; ఎందు = ఎక్కడ; కలరు = ఉంటారు, ఉండరు.
వ్రతము = నోము యొక్క; ఫలమున్ = ప్రయోజనము; మీ = మీ; కున్ = కు; వలసినన్ = కావలసినచో; చక్కగా = చక్కగా; ఇంతులు = పడతులు; ఎల్లన్ = అందరు; చేతులన్ = చేతులను; ఎత్తి = పైకెత్తి; మ్రొక్కి = నమస్కరించి; చేరి = దగ్గరకు వచ్చి; పుచ్చుకొనుడు = తీసుకోండి; చీరలు = వస్త్రములు; సిగ్గున్ = సిగ్గు; పోన్ = పడుతున్నట్లు; ఆడన్ = మాట్లాడుట; ఏలన్ = ఎందుకు; ఎగ్గు = దూషణములు; ఆడన్ = పలుకుట; ఏలన్ = ఎందుకు.
భావము:
“అమ్మాయిలూ! ఎందుకు సిగ్గుపడతారు? చిన్నప్పటి నుంచీ మీతోనే పెరిగాను కదా. ఎప్పుడూ మీతోనే ఉన్నాను. నాకు తెలియదా. నేను చూడని రహస్యం ఏముంది. మీరు కాత్యాయనీ వ్రతదీక్షను ఆచరిస్తూ కూడా చీరలు ధరించకుండా, నియమం విడిచిపెట్టి జలకాలు ఆడవచ్చునా? ఇది అంబికాదేవికి అపరాధం చేయడమే కదా. ఈ విధముగా నోమునోచే జవ్వనులు ఎక్కడైనా ఉంటారా? వ్రతఫలం దక్కాలని మీరు అనుకుంటే చక్కగా చేతులెత్తి నాకు నమస్కరించండి. నా చెంతకు వచ్చి మీ బట్టలు పుచ్చుకోండి. సిగ్గు చెడేటట్లు చెప్పడం ఎందుకు? ఇలా దెప్పడం ఎందుకు?”