పోతన తెలుగు భాగవతము

5-1-శ్లో.

రాజోవాచ
ప్రియవ్రతో భాగవతాత్మారామః కథం మునే
గృహేऽరమత యన్మూలః కర్మబన్ధః పరాభవః

5-2-శ్లో.

న నూనం ముక్తసఙ్గానాం తాదృశానాం ద్విజర్షభ
గృహేష్వభినివేశోऽయం పుంసాం భవితుమర్హతి

5-3-శ్లో.

మహతాం ఖలు విప్రర్షే ఉత్తమశ్లోకపాదయోః
ఛాయానిర్వృతచిత్తానాం న కుటుమ్బే స్పృహామతిః

5-4-శ్లో.

సంశయోऽయం మహాన్బ్రహ్మన్దారాగారసుతాదిషు
సక్తస్య యత్సిద్ధిరభూత్కృష్ణే చ మతిరచ్యుతా

5-5-శ్లో.

శ్రీశుక ఉవాచ
బాఢముక్తం భగవత ఉత్తమశ్లోకస్య శ్రీమచ్చరణారవిన్దమకరన్దరస ఆవేశితచేతసో భాగవతపరమహంసదయితకథాం కిఞ్చిదన్తరాయవిహతాం స్వాం శివతమాం పదవీం న ప్రాయేణ హిన్వన్తి

5-6-శ్లో.

యర్హి వావ హ రాజన్స రాజపుత్రః ప్రియవ్రతః పరమభాగవతో నారదస్య చరణోపసేవయాఞ్జసావగతపరమార్థసతత్త్వో బ్రహ్మసత్రేణ దీక్షిష్యమాణోऽవనితలపరిపాలనాయామ్నాత ప్రవరగుణగణైకాన్తభాజనతయా స్వపిత్రోపామన్త్రితో భగవతి వాసుదేవ ఏవావ్యవధానసమాధియోగేన సమావేశితసకలకారకక్రియాకలాపో నైవాభ్యనన్దద్యద్యపి తదప్రత్యామ్నాతవ్యం తదధికరణ ఆత్మనోऽన్యస్మాదసతోऽపి పరాభవమన్వీక్షమాణః

5-7-శ్లో.

అథ హ భగవానాదిదేవ ఏతస్య గుణవిసర్గస్య పరిబృంహణానుధ్యానవ్యవసితసకలజగద్ అభిప్రాయ ఆత్మయోనిరఖిలనిగమనిజగణపరివేష్టితః స్వభవనాదవతతార

5-8-శ్లో.

స తత్ర తత్ర గగనతల ఉడుపతిరివ విమానావలిభిరనుపథమమర పరివృఢైరభిపూజ్యమానః పథి పథి చ వరూథశః సిద్ధగన్ధర్వసాధ్యచారణముని గణైరుపగీయమానో గన్ధమాదనద్రోణీమవభాసయన్నుపససర్ప

5-9-శ్లో.

తత్ర హ వా ఏనం దేవర్షిర్హంసయానేన పితరం భగవన్తం హిరణ్యగర్భముపలభమానః సహసైవోత్థాయార్హణేన సహ పితాపుత్రాభ్యామవహితాఞ్జలిరుపతస్థే

5-10-శ్లో.

భగవానపి భారత తదుపనీతార్హణః సూక్తవాకేనాతితరాముదితగుణగణావతారసుజయః ప్రియవ్రతమాదిపురుషస్తం సదయహాసావలోక ఇతి హోవాచ

5-11-శ్లో.

శ్రీభగవానువాచ
నిబోధ తాతేదమృతం బ్రవీమి మాసూయితుం దేవమర్హస్యప్రమేయమ్
వయం భవస్తే తత ఏష మహర్షిర్వహామ సర్వే వివశా యస్య దిష్టమ్

5-12-శ్లో.

న తస్య కశ్చిత్తపసా విద్యయా వా న యోగవీర్యేణ మనీషయా వా
నైవార్థధర్మైః పరతః స్వతో వా కృతం విహన్తుం తనుభృద్విభూయాత్

5-13-శ్లో.

భవాయ నాశాయ చ కర్మ కర్తుం శోకాయ మోహాయ సదా భయాయ
సుఖాయ దుఃఖాయ చ దేహయోగమవ్యక్తదిష్టం జనతాఙ్గ ధత్తే

5-14-శ్లో.

యద్వాచి తన్త్యాం గుణకర్మదామభిః సుదుస్తరైర్వత్స వయం సుయోజితాః
సర్వే వహామో బలిమీశ్వరాయ ప్రోతా నసీవ ద్విపదే చతుష్పదః

5-15-శ్లో.

ఈశాభిసృష్టం హ్యవరున్ధ్మహేऽఙ్గ దుఃఖం సుఖం వా గుణకర్మసఙ్గాత్
ఆస్థాయ తత్తద్యదయుఙ్క్త నాథశ్చక్షుష్మతాన్ధా ఇవ నీయమానాః

5-16-శ్లో.

ముక్తోऽపి తావద్బిభృయాత్స్వదేహమారబ్ధమశ్నన్నభిమానశూన్యః
యథానుభూతం ప్రతియాతనిద్రః కిం త్వన్యదేహాయ గుణాన్న వృఙ్క్తే

5-17-శ్లో.

భయం ప్రమత్తస్య వనేష్వపి స్యాద్యతః స ఆస్తే సహషట్సపత్నః
జితేన్ద్రియస్యాత్మరతేర్బుధస్య గృహాశ్రమః కిం ను కరోత్యవద్యమ్

5-18-శ్లో.

యః షట్సపత్నాన్విజిగీషమాణో గృహేషు నిర్విశ్య యతేత పూర్వమ్
అత్యేతి దుర్గాశ్రిత ఊర్జితారీన్క్షీణేషు కామం విచరేద్విపశ్చిత్

5-19-శ్లో.

త్వం త్వబ్జనాభాఙ్ఘ్రిసరోజకోశ దుర్గాశ్రితో నిర్జితషట్సపత్నః
భుఙ్క్ష్వేహ భోగాన్పురుషాతిదిష్టాన్విముక్తసఙ్గః ప్రకృతిం భజస్వ

5-20-శ్లో.

శ్రీశుక ఉవాచ
ఇతి సమభిహితో మహాభాగవతో భగవతస్త్రిభువనగురోరనుశాసనమాత్మనో లఘుతయావనత శిరోధరో బాఢమితి సబహుమానమువాహ

5-21-శ్లో.

భగవానపి మనునా యథావదుపకల్పితాపచితిః ప్రియవ్రత నారదయోరవిషమమభిసమీక్షమాణయోరాత్మసమవస్థానమవాఙ్మనసం క్షయమవ్యవహృతం ప్రవర్తయన్నగమత్

5-22-శ్లో.

మనురపి పరేణైవం ప్రతిసన్ధితమనోరథః సురర్షివరానుమతేనాత్మజమఖిలధరామణ్డల స్థితిగుప్తయ ఆస్థాప్య స్వయమతివిషమవిషయవిషజలాశయాశాయా ఉపరరామ

5-23-శ్లో.

ఇతి హ వావ స జగతీపతిరీశ్వరేచ్ఛయాధినివేశితకర్మాధికారోऽఖిలజగద్బన్ధధ్వంసన పరానుభావస్య భగవత ఆదిపురుషస్యాఙ్ఘ్రియుగలానవరతధ్యానానుభావేన పరిరన్ధితకషాయాశయోऽవదాతోऽపి మానవర్ధనో మహతాం మహీతలమనుశశాస

5-24-శ్లో.

అథ చ దుహితరం ప్రజాపతేర్విశ్వకర్మణ ఉపయేమే బర్హిష్మతీం నామ తస్యాము హ వావ ఆత్మజానాత్మసమానశీలగుణకర్మరూపవీర్యోదారాన్దశ భావయామ్బభూవ కన్యాం చ యవీయసీమూర్జస్వతీం నామ

5-25-శ్లో.

ఆగ్నీధ్రేధ్మజిహ్వయజ్ఞబాహుమహావీరహిరణ్యరేతోఘృతపృష్ఠసవనమేధాతిథివీతిహోత్రకవయ ఇతి సర్వ ఏవాగ్నినామానః

5-26-శ్లో.

ఏతేషాం కవిర్మహావీరః సవన ఇతి త్రయ ఆసన్నూర్ధ్వరేతసస్త ఆత్మవిద్యాయామర్భ భావాదారభ్య కృతపరిచయాః పారమహంస్యమేవాశ్రమమభజన్

5-27-శ్లో.

తస్మిన్ను హ వా ఉపశమశీలాః పరమర్షయః సకలజీవనికాయావాసస్య భగవతో వాసుదేవస్య భీతానాం శరణభూతస్య శ్రీమచ్చరణారవిన్దావిరతస్మరణావిగలితపరమభక్తియోగానుభావేన పరిభావితాన్తర్హృదయాధిగతే భగవతి సర్వేషాం భూతానామాత్మభూతే ప్రత్యగ్ ఆత్మన్యేవాత్మనస్తాదాత్మ్యమవిశేషేణ సమీయుః

5-28-శ్లో.

అన్యస్యామపి జాయాయాం త్రయః పుత్రా ఆసన్నుత్తమస్తామసో రైవత ఇతి మన్వన్తరాధిపతయః

5-29-శ్లో.

ఏవముపశమాయనేషు స్వతనయేష్వథ జగతీపతిర్జగతీమర్బుదాన్యేకాదశ పరివత్సరాణామవ్యాహతాఖిలపురుషకారసారసమ్భృతదోర్దణ్డయుగలాపీడితమౌర్వీగుణస్తనితవిరమిత ధర్మప్రతిపక్షో బర్హిష్మత్యాశ్చానుదినమేధమానప్రమోదప్రసరణయౌషిణ్యవ్రీడాప్రముషిత హాసావలోకరుచిరక్ష్వేల్యాదిభిః పరాభూయమానవివేక ఇవానవబుధ్యమాన ఇవ మహామనా బుభుజే

5-30-శ్లో.

యావదవభాసయతి సురగిరిమనుపరిక్రామన్భగవానాదిత్యో వసుధాతలమర్ధేనైవ ప్రతపత్యర్ధేనావచ్ఛాదయతి తదా హి భగవదుపాసనోపచితాతిపురుష ప్రభావస్తదనభినన్దన్సమజవేన రథేన జ్యోతిర్మయేన రజనీమపి దినం కరిష్యామీతి సప్త కృత్వస్తరణిమనుపర్యక్రామద్ద్వితీయ ఇవ పతఙ్గః

5-31-శ్లో.

యే వా ఉ హ తద్రథచరణనేమికృతపరిఖాతాస్తే సప్త సిన్ధవ ఆసన్యత ఏవ కృతాః సప్త భువో ద్వీపాః

5-32-శ్లో.

జమ్బూప్లక్షశాల్మలికుశక్రౌఞ్చశాకపుష్కరసంజ్ఞాస్తేషాం పరిమాణం పూర్వస్మాత్పూర్వస్మాదుత్తర ఉత్తరో యథాసఙ్ఖ్యం ద్విగుణమానేన బహిః సమన్తత ఉపక్లృప్తాః

5-33-శ్లో.

క్షీరోదకేశు రసోద సురోద గ్రటోద క్షీరోదదధిమందోద సుడ్భోదః సప్త జలధారయ సప్త ద్వీప పరిక్భ్యంతర ద్వీప సమానైకైశ్యేల యతానుపూర్నాణి సప్తస్వాపి బహిర్ద్వీపేషు పృథక్ పరిత ఉపకల్పితాస్తేషు జంబ్వాదిశు బర్హిస్మతిపతిర్ అనువర్తానాత్నజాన్ ఆగ్నీధ్రేధ్మజిహ్వ యఙ్ఞబాహు హిరణ్యరేతోగ్రటప్రస్థ మేథాతిథి వితిహోత్ర సంఙ్ఞాన యథా సంఖ్యేనైకస్మిననేకమ్ ఎవాధిపతిం విదధే

5-34-శ్లో.

దుహితరం చోర్జస్వతీం నామోశనసే ప్రాయచ్ఛద్యస్యామాసీద్దేవయానీ నామ కావ్యసుతా

5-35-శ్లో.

నైవంవిధః పురుషకార ఉరుక్రమస్య
పుంసాం తదఙ్ఘ్రిరజసా జితషడ్గుణానామ్
చిత్రం విదూరవిగతః సకృదాదదీత
యన్నామధేయమధునా స జహాతి బన్ధమ్

5-36-శ్లో.

స ఏవమపరిమితబలపరాక్రమ ఏకదా తు దేవర్షిచరణానుశయనానుపతితగుణవిసర్గ సంసర్గేణానిర్వృతమివాత్మానం మన్యమాన ఆత్మనిర్వేద ఇదమాహ

5-37-శ్లో.

అహో అసాధ్వనుష్ఠితం యదభినివేశితోऽహమిన్ద్రియైరవిద్యారచితవిషమవిషయాన్ధకూపే తదలమలమముష్యా వనితాయా వినోదమృగం మాం ధిగ్ధిగితి గర్హయాం చకార

5-38-శ్లో.

పరదేవతాప్రసాదాధిగతాత్మప్రత్యవమర్శేనానుప్రవృత్తేభ్యః పుత్రేభ్య ఇమాం యథాదాయం విభజ్య భుక్తభోగాం చ మహిషీం మృతకమివ సహ మహావిభూతిమపహాయ స్వయం నిహితనిర్వేదో హృది గృహీతహరివిహారానుభావో భగవతో నారదస్య పదవీం పునరేవానుససార

5-39-శ్లో.

తస్య హ వా ఏతే శ్లోకాః –
ప్రియవ్రతకృతం కర్మ కో ను కుర్యాద్వినేశ్వరమ్
యో నేమినిమ్నైరకరోచ్ఛాయాం ఘ్నన్సప్త వారిధీన్

5-40-శ్లో.

భూసంస్థానం కృతం యేన సరిద్గిరివనాదిభిః
సీమా చ భూతనిర్వృత్యై ద్వీపే ద్వీపే విభాగశః

5-41-శ్లో.

భౌమం దివ్యం మానుషం చ మహిత్వం కర్మయోగజమ్
యశ్చక్రే నిరయౌపమ్యం పురుషానుజనప్రియః