అనుయుక్తాలు- పారిభాషికపదాలు : విష్ణుమూర్తి పరికరాదులు
విష్ణుమూర్తి సంబంధించిన వాని వివరములు
ఆయుధములు | |
---|---|
శంఖము | పాంచజన్యము |
చక్రము | సుదర్శనము / సునాభము |
గద | కౌమోదకి |
ధనుస్సు | శార్ఙ్గము |
ఖడ్గము | నందకము |
డాలు | చర్మము |
రథము / తేరు | శతానందము |
వాహనము | గరుత్మంతుడు |
సేనానాయకుడు | విష్వక్సేనుడు |
సారథి | దారకుడు |
గుఱ్ఱములు | 1సైబ్య 2సుగ్రీవ 3పుష్ప 4వలాహకములు |
: | ఆభరణములు | |
తలపై | : | కిరీటము |
చెవులకు | : | మకరకుండలాలు |
వనమాలిక కంఠమునందలి మాల | : | వైజయింతీమాల |
కంఠమునందలి మాల | : | తులసీమాల |
కంఠమునందు | : | హారాలు |
వక్షస్థలమందలి పుట్టుమచ్చ | : | శ్రీవత్సము |
వక్షమునందలి మణి, కంఠమాలలో | : | కౌస్తుభము |
వక్షమునందు అలంకరించి యుండును | : | లక్ష్మీదేవి |
దేహమున | : | సరిక్రొత్త పచ్చని పట్టు బట్టలు |
దండలకు కడియాలుగా | : | అంగదములు |
భుజములకు | : | భుజకీర్తులు |
చేతులకు | : | కంకణములు |
చేతులలో | : | శంఖ చక్ర గదాలు |
చేతిలో | : | పద్మము |
చేతిలోని మణి | : | శమంతకము |
కటిప్రదేశమున | : | మొలత్రాడు |
కాళ్ళకు | : | బంగారు అందెలు |
కౌమోదకి
1) కౌమోదకి = విష్ణుమూర్తి గద పేరు
వ్యుత్పత్తి: కుం భూమిం మోదయతి హర్షయతీతి కుమోదకో విష్ణుః తస్యేయం కౌమోదకీ,
భూమిని సంతోషింపజేయు విష్ణు సంబంధమయినది
వ్యుత్పత్తి: కోః మోదకః - కుమోదకః=విష్ణుః, కుమోదకస్య ఇయమ్ - కుమోదక+ఇణ్
త.ప్ర. కుమోదకుని (విష్ణుని) ఆయుధము.
కౌస్తుభము
2) కౌస్తుభము : విష్ణువు వక్షస్థలమందలి మణి.
వృత్పత్తి - కుం (భూమిమ్) స్తుభ్నాతి = కుస్తుభః = సముద్రః - కుస్తుభే భవః = కుస్తుభః+ అణ్ = కౌస్తుభః
భూమిని ఆవరించి ఉన్నది అగుటచే సముద్రము కుస్తుభము అనబడును, అందు పుట్టినది కౌస్తుభము
నందకము
విష్ణుమూర్తి ఖడ్గము పేరు, సంతోషించునది, సంతోషపెట్టునది, అలరించునది,. వ్యు. టునది - సమృద్ధౌ - నంద+ ణ్యుల్, కృ.ప్ర.
పాంచజన్యము
పాంచజన్యము విష్ణుమూర్తి శంఖము, శ్రీకృష్ణుని శంఖము
వ్యుత్పత్తి: పంచజనః +ఞ్ - ఞ్యాః వా
పంచజనుడు అను రాక్షసుని ఎముకచే నిర్మింపబడుటచే దీనికి ఈ వ్యవహారము
శ్రీవత్సము
శ్రీమహావిష్ణువు వక్షమున గల ఒక సుడి / మచ్చ.
శ్వేతరోమావర్తము
వృత్పత్తి - వద+స = వత్సః; శ్రీ.యుతః వత్సః
శాకసా. మహత్వమును తెలియజేయు చిహ్నము.
శమంతకము
శమంతకము : విష్ణువు హస్తమునందలి మణి., సత్రాజిత్తు శ్రీకృష్ణునకు సత్యభామతో పాటు సమర్పించిన ఒక మణి
సుదర్శనము
విష్ణుదేవుని ఆయుధం. సూర్యశక్తితో విశ్వకర్మ నిర్మించిన చక్రం. వ్యు. సు+దృశ ఈక్షణే +ల్యుట్ అన, కృ.ప్ర., చూడముచ్చటైనది, మంచి చూపు గలది
సునాభము
విష్ణుదేవుని ఆయుధం. చక్రము సుదర్శనమునకు మరొకపేరు, మంచి మధ్యప్రదేశము గలది కనుక సునాభము.
పరిచరాదులు
భార్య | లక్ష్మీదేవి |
పరిచరులు | సునంద, నంద, జయ, విజయ,జయంత, ప్రబల, ఉద్బల, కుముద, కుముదాక్ష,తార్క్ష్య, పుష్పదంత, శ్రుతదేవ, సాత్వత,విష్వక్సేన, అర్హణ |
పాన్పు | ఆదిశేషుడు |
లోకము | వైకుంఠము |
భక్త సమూహములు | వైష్ణవులు |
భక్తులు | నారదుడు,తుంబురుడు,ప్రహ్లాదుడు,పరీక్షిత్తు,ధ్రువుడు,అంబరీషుడు |
అష్టభుజ విష్ణుమూర్తి ఎనిమిది (8) చేతులలో ఉండే ఆయుధాలు:-
- చక్రం,
- ధనుస్సు,
- పద్మం,
- శంఖం,
- ఖడ్గం,
- పాశం,
- డాలు,
- గదాదండం.