పోతన తెలుగు భాగవతము

శ్రీ ప్రహ్లాద భక్తి : పూర్ణి

• Print
• Email
• Share on FaceBook
• Share on Twitter

275
ధరణిదుహితృరంతా! ధర్మమార్గానుగంతా!
నిరుపమనయవంతా! నిర్జరారాతిహంతా!
గురుబుధసుఖకర్తా! కుంభినీచక్రభర్తా!
సురభయపరిహర్తా! సూరిచేతోవిహర్తా!
టీక:- ధరణిదుహితృరంతా = శ్రీరామా {ధరణిదుహితృరంతుడు - ధరణీ (భూదేవి) దుహితృ (కుమార్తె) యైన సీతతో రంతుడు (క్రీడించువాడు), రాముడు}; ధర్మమార్గానుగంతా = శ్రీరామా {ధర్మమార్గానుగంతుడు - ధర్మమార్గ (ధర్మమార్గమును) అనుగంతుడు (అనుసరించువాడు), రాముడు}; నిరుపమనయవంతా = శ్రీరామా {నిరుపమనయవంతుడు - నిరుపమ (సాటిలేని) నయవంతుడు (నీతి గలవాడు), రాముడు}; నిర్జరారాతిహంతా = శ్రీరామా {నిర్జరారాతిహంత - నిర్జరారాతి (దేవతలశత్రువు లగు రాక్షసులను) హంత(చంపినవాడు), రాముడు}; గురుబుధసుఖకర్తా = శ్రీరామా {గురుబుధసుఖకర్త - గురు (గురువులకు) బుధ (జ్ఞానులకు) సుఖ (సౌఖ్యమును) కర్త (ఏర్పరచినవాడు), రాముడు}; కుంభినీచక్రభర్తా = శ్రీరామా {కుంభినీచక్రభర్త - కుంభినీ (భూ) చక్ర (మండలమునకు) భర్త (నాథుడు), రాముడు}; సురభయపరిహర్తా = శ్రీరామా {సురభయపరిహర్త - సుర (దేవతల) భయ (భయమును) పరిహర్త (పోగొట్టినవాడు), రాముడు}; సూరిచేతోవిహర్తా = శ్రీరామా {సూరిచేతోవిహర్త - సూరి (జ్ఞానుల) చేతః (చిత్తములలో) విహర్త (క్రీడించువాడు), రాముడు}.
భావము:- భూదేవి పుత్రిక సీతాదేవితో క్రీడించువాడా! ధర్మమార్గమునందే చరించువాడా! సాటిలేని నీతి గలవాడా! దేవతలకు శత్రువులైన రాక్షసుల సంహరించినవాడా! గురువులకు పెద్దలకు జ్ఞానులకు సాధువులకు సుఖసౌఖ్యములను సమకూర్చువాడా! భూమండలమును ఏలిన చక్రవర్తి! దేవతల భీతిని తొలగించువాడా! పరమ జ్ఞానుల చిత్తములలో విహరించువాడా! శ్రీరామచంద్ర ప్రభో! కరుణించుము.

276
ఇది శ్రీపరమేశ్వర కరుణాకలిత కవితావిచిత్ర కేసనమంత్రిపుత్ర సహజపాండిత్య పోతనామాత్య ప్రణీతం బయిన బ్రహ్మవరము లిచ్చుట, ప్రహ్లాద చరిత్రంబు, ప్రహ్లాదుని హింసించుట, ప్రహ్లాదుని జన్మంబు, నృసింహరూపావిర్భావంబు, దేవతల నరసింహ స్తుతి, ప్రహ్లాదుండు స్తుతించుట యను కథలు గల నారసింహ విజయము అను ప్రహ్లాద భక్తిఅనెడి ఉపాఖ్యానంబు సంపూర్ణము.
టీక:- ఇది = ఇది; శ్రీ = శుభకరమైన; పరమేశ్వర = పరమశివుని; కరుణా = కృపవలన; కలిత = పుట్టిన; కేసనమంత్రి = కేసనమంత్రి యొక్క; పుత్ర = కుమారుడైనా; సహజ = సహజసిద్ధమైన; పాండిత్య = పండితప్రజ్ఞ గల; పోతన = పోతన యనెడి; అమాత్య = శ్రేష్ఠునిచేత; ప్రణీతంబు = సంస్కరింపబడినది; అయిన = ఐన; బ్రహ్మ = బ్రహ్మదేవుడు; వరములు = వరములను; ఇచ్చుట = ప్రసాదించుట; ప్రహ్లాద = ప్రహ్లాదుని యొక్క; చరిత్రంబు = వర్తనములు; ప్రహ్లాదుని = ప్రహ్లాదుడిని; హింసించుట = బాధించుట; ప్రహ్లాదుని = ప్రహ్లాదుడి యొక్క; జన్మంబు = జన్మము; నృసింహరూప = నరసింహావతారుని; ఆవిర్భావంబు = ప్రత్యక్షము అగుట; దేవతల = దేవతలు చేసిన; నరసింహ = నరసింహస్వామి; స్తుతి = స్తోత్రములు; ప్రహ్లాదుండు = ప్రహ్లాదుడు; స్తుతించుట = నరసింహస్వామిని నుతించుట; అను = అను; కథలు = ఘట్టములు; కల = కలిగిన; నారసింహ విజయము = నరసింహస్వామి విజయము; అను = అను; ప్రహ్లాద భక్తి= ప్రహ్లాదునిభక్తి; అనెడి = అనెడి; ఉపాఖ్యానంబు = వృత్తాంతము; సంపూర్ణము = సమాప్తము.
భావము:- ఇది శుభకరమైన పరమశివుని కృపవలన పుట్టిన కేసనమంత్రి యొక్క కుమారుడూ, సహజసిద్ధమైన పండితప్రజ్ఞగల పోతనామాత్యుని చేత ప్రణీతమయిన బ్రహ్మదేవుడు వరములు ప్రసాదించుట, ప్రహ్లాదుని యొక్క చరిత్ర, ప్రహ్లాదుని హింసించుట, ప్రహ్లాదుని యొక్క జన్మము, నరసింహావతారుని ఆవిర్భావము, దేవతల నరసింహ స్తుతి, ప్రహ్లాదుడు నరసింహస్వామిని స్తుతించుట; అను ఘట్టములు కలిగిన నారసింహ విజయము అను ప్రహ్లాద భక్తి అనెడి వృత్తాంతము సమాప్తము.