టిప్పణి కోశాలు పట్టికలు : టిప్పణి పట్టికి (యంత్రము - రౌరవము)
శ్రీరామ
4181} యంత్రము(ప్ర) - జంత్రము (వి) :-
[10.1-1761-వ.]
4182} యక్షులు - సంచారులు, దేవయోని విశేషము, ఖేచరులు, కశ్యపునికి సురసయందు జనియించినవారు. వీరు కుబేరాదులు, యక్షుడు (ప్ర) జక్కుడు (వి) :-
[2-274.1-తే.]
4183} యజమానశాల - యజమాని (యజ్ఞమును చేయువాని) యొక్క శాల :-
[4-118-వ.]
4184} యజురధీశ్వరుండు - యజుర్వేదమునకు అధికారి, భగవంతుడు :-
[3-451.1-తే.]
4185} యజ్ఞపతి - యజ్ఞములకు పతి (ప్రభువు), విష్ణువు :-
[4-510-వ.,
6-438-చ.]
4186} యజ్ఞపురుషుడు - యజ్ఞమే తానైన పురుషుడు, విష్ణువు :-
[4-399-తే.,
5.2-64-వ.]
4187} యజ్ఞభుజుడు - అన్ని హవిర్భాగములను (ఆయా దేవతా రూపములలో) తినువాడు, విష్ణువు :-
[10.1-236-వ.]
4188} యజ్ఞమూర్తి - యజ్ఞములు తన స్వరూపముగా కలవాడు, విష్ణువు :-
[3-400-మ.]
4189} యజ్ఞరేతస్సుడు - యజ్ఞమునకు రేతస్సువంటివాడు (కారణుడు), విష్ణువు :-
[4-702.1-తే.]
4190} యజ్ఞవరాహమూర్తి - యజ్ఞమే తానైన వరాహ స్వరూపము కలవాడు, విష్ణువు :-
[3-407.1-తే.,
3-439-ఉ.]
4191} యజ్ఞవిభుడు - యజ్ఞములకు ప్రభువు, విష్ణువు. :-
[3-425.1-తే.]
4192} యజ్ఞాంగుడు - యజ్ఞమే దేహముగా కలవాడు, విష్ణువు :-
[4-509.1-తే.]
4193} యజ్ఞాధిపతి - యజ్ఞములకు అధిపతి, విష్ణువు :-
[6-254-వ.]
4194} యజ్ఞాధీశుడు - యజ్ఞాధికారి, విష్ణివి :-
[9-170.1-తే.]
4195} యజ్ఞుడు - యజ్ఞకర్మ యజ్ఞకర్త యజ్ఞభోక్త తానైన వాడు, విష్ణువు :-
[11-77-వ.]
4196} యజ్ఞేశుడు - యాగములకు ఈశుడు (ప్రభువు), విష్ణువు :-
[2-236-మ.,
4-557.1-తే.,
8-483.1-తే.,
9-84.1-ఆ.,
10.1-550-క.]
4197} యజ్ఞేశ్వరుడు - యజ్ఞములకు ఈశ్వరుడు, విష్ణువు :-
[5.2-58-వ.,
9-420-క.]
4198} యతి - ఇంద్రియములను నియమించి, అధిపత్యము పొందినవాడు, సన్యాసి :-
[2-27.1-తే.,
10.1-1084-వ.]
4199} యదుకుమారవరేణ్యుడు - యదువంశపు వారిలో వరేణ్యుడు (శ్రేష్ఠుడు), కృష్ణుడు :-
[10.2-108.1-తే.]
4200} యదుకులేశ్వరుడు - యదు వంశమునందలి ప్రభువు, కృష్ణుడు :-
[10.2-697.1-తే.]
4201} యదుపుంగవుడు - యాదవ వంశస్థులలో శ్రేష్ఠుడు, కృష్ణుడు :-
[10.1-1729-ఉ.]
4202} యదుపుత్రుడు - యదువంశమున పుట్టినవాడు, కృష్ణుడు :-
[10.2-49-క.]
4203} యదుప్రవరుడు - యదు వంశావళిలోని వాడు, కృష్ణుడు :-
[10.2-987-చ.]
4204} యదుభూషణుడు - యదు వంశమునకు భూషణము వంటి వాడు, కృష్ణుడు :-
[1-201-శా.]
4205} యదువంశమండనుడు - యాదవ వంశమునకు అలంకారమైన వాడు, కృష్ణుడు :-
[10.1-1467.1-తే.]
4206} యదువల్లభుడు - యాదవ వంశపు ప్రభువు, కృష్ణుడు :-
[10.2-62-క.,
10.2-694-వ.]
4207} యదువులు - యయాతి కొడుకు యదువు వంశస్తులు :-
[1-305-క.]
4208} యదుసింహుడు - యాదవులలో సింహము వంటి వాడు, కృష్ణుడు :-
[10.1-1634-క.]
4209} యమతనూభవుడు - యమధర్మరాజు యొక్క పుత్రుడు. ధర్మరాజు :-
[3-89.1-తే.]
4210} యమదండము - యముని ఆయుధము :-
[5.1-147.1-తే.]
4211} యమనియమాది - అష్టాంగయోగముమార్గములు, 1 యమము 2 నియమము 3 ఆసనము 4 ప్రాణాయామము 5 ప్రత్యాహారము 6 ధారణ 7 ధ్యానము 8 సమాధి :-
[6-224-వ.]
4212} యమము - అంతరింద్రియ నిగ్రహము, నిషిద్ధములను ఆచరించకుండుట, ఇది దశవిధము అవి సత్యము, దయ, క్షమ, ధృతి (ధైర్యము), మితాహారము, ఆర్జవము (ఋజువర్తన), బ్రహ్మచర్యము, అస్తేయము (దొంగతనములేమి), అహింస, శౌచము (శుచిత్వము, నైర్మల్యము). :-
[2-253.1-తే.,
4-618-వ.]
4213} యముడు(ప్ర) - జముడు (వి), 1.మృత్యుదేవత, 2.కాలుఁడు, 3.తగిన దండనలతో దండించుట ద్వారా పాపముల ప్రక్షాళనము చేయువాడు, 4. దక్షిణదిశ దిక్పాలుడు, 5. సూర్యపుత్రుడు, 6 సోదరి యమున, 7. లోకం నరకం, 8. పట్టణము సంయమని, 9. భార్య ధూమవర్ణ, 10. కరణము చిత్రగుప్తుడు. :-
[10.1-1430-వ.,
10.1-1502-క.]
4214} యయాతి - చంద్రవంశపు రాజు, నహుషుని కొడుకు. ఇతని కొడుకు యదువు. యానము చేయువాడు, య+యాతి, యస్య వాయురివ యాతి సర్వత్ర, వాయువు వలె అంతట సంచరించువాడు. యయాతి చక్రవర్తి. :-
[2-204.1-తే.,
4-812.1-తే.]
4215} యవనిక(ప్ర) - జవనిక (వి), తెర, మరుగు నిచ్చుటకు వేదిక యందు కట్టుదురు. :-
[10.1-1747-వ.]
4216} యవనులు - తురుష్కులు, యవనదేశము వారు, మహ్మదీయులు తొలుత యవన (గ్రీరు) దేశపువారు. :-
[4-814-క.,
4-817-వ.,
4-817-వ.,
4-819-వ.]
4217} యశోదపాపడు - యశోదాదేవి పిల్లవాడు, కృష్ణుడు :-
[10.1-725-క.]
4218} యశోవిహారుడు - యశః (కీర్తి)తో విహారుడు (విహరించువాడు), విష్ణువు :-
[3-924.1-తే.]
4219} యాతన - తీవ్రవేదన, విపరీతమైన కష్టం :-
[4-215-వ.]
4220} యాతనాశరీరము - మరణ సమయమున భౌతిక దేహము విడిచి యమలోకపు శిక్షలకు అనువగుటకు జీవుడు దాల్చు దేహము :-
[3-984-వ.]
4221} యాతుధాన - నిరృతి, రాక్షసవిశేషము, యాతనలు కలిగించు శక్తులు :-
[2-274.1-తే.]
4222} యాత్ర - యోగుల నియమమును అనుసరించి ఏకస్థలమున ఉండరాదు కనుక వారు చేయు ప్రయాణములు. :-
[1-108-వ.]
4223} యాదవకుంజరుడు - యదువంశపు శ్రేష్ఠుడు, కృష్ణుడు :-
[10.1-1145-ఉ.]
4224} యాదవవంశపయోధిచంద్రుడు - యాదవవంశము అను సముద్రమున (ఉప్పొంగుట)కు చంద్రుని వంటి వాడు. :-
[10.2-750-ఉ.]
4225} యాదవవల్లభుఁడు - యాదవులకు ప్రియమైనవాడు, కృష్ణుడు :-
[1-410-క.]
4226} యాదవసింహము - యదువంశమున సింహము వంటి వాడు, బలరాముడు :-
[10.2-303-వ.]
4227} యాదవులు - చంద్రవంశలోని నహుషుని కొడుకైన యదువు వంశము వారు, కృష్ణుడు, బలరాముడు :-
[1-396-వ.,
10.1-1525-శా.]
4228} యాదవేంద్రుడు - యాదవుల ప్రభువు, కృష్ణుడు, , బలరాముడు :-
[10.1-1387.1-తే.,
10.1-1619-వ.,
10.1-1679-వ.,
10.1-1783-వ.,
11-105-వ.]
4229} యామ - కాలవిభాగమైన యామమును నిర్ణయించినవాడు, దేవతాయోని :-
[1-63-వ.]
4230} యామినీచరుడు - రాత్రి తిరుగువాడు, రాక్షసుడు :-
[3-694-క.]
4231} యుగద్వయము - 1సంవత్సరము 2వయస్సులు :-
[4-771.1-తే.]
4232} యుద్ధధర్మము - ఆయుధము జారిన లేదా దీనుడైన శత్రువుపైకి వెళ్శరాదు అనెడిది ఒక యుద్ధనీతి :-
[6-411-ఆ.]
4233} యుధిష్ఠిరుడు - ధర్మరాజు అసలుపేరు, పాండురాజు పెద్దకొడుకు :-
[1-308-వ.,
10.2-668-వ.]
4234} యువతి - యౌవనమున ఉన్నామె, స్త్రీ :-
[1-256-వ.]
4235} యూపదారువు - యజ్ఞము నందు పశుబంధనార్థము నాటిన పైపట్టలేని కొయ్య (స్తంభము) :-
[4-520-చ.]
4236} యోగమాయ - యోగింపగల మాయ, అవినాభావముగా భగవంతుని యందు వెలిగెడి అవ్యక్త నామక ప్రకృతి :-
[2-223.1-తే.,
10.1-566-ఆ.]
4237} యోగాదేశము - రుద్రోపదిష్టమైన విష్ణు స్తోత్రము యోగాదేశ స్తోత్రము :-
[4-732-వ.]
4238} యోగి - యమనియమాది అష్టాంగములు కల యోగాభ్యాసము ప్రధానమార్గముగా కల ఋషి, చిత్తనిరోధముగలవాడు :-
[7-453-వ.,
10.2-1195-క.]
4239} యోగికులాబ్ధిచంద్ర - యోగి (యోగుల) కుల (జనులు అనెడి) అబ్ధి (సముద్రమునకు) చంద్రుడు (చంద్రుని వంటి వాడు), మహాయోగి. :-
[4-635.1-తే.]
4240} యోగిజనంబుడెందము - యోగుల మనసులో ఉండు వాడు, యోగులకు ఇష్టుడు, విష్ణువు :-
[3-146-మత్త.]
4241} యోగిమానససరోవాసుడు - యోగి (యోగుల యొక్క) మానస (మనసు లనెడి) సరః (సరస్సు లందు) వాసుడు (నివసించెడివాడు), విష్ణువు :-
[3-922.1-తే.,
6-124.1-ఆ.]
4242} యోగిరాజు - పరమయోగులలో శ్రేష్ఠుడు, విష్ణువు :-
[10.1-566-ఆ.]
4243} యోగివంద్యుడు - యోగులచే స్తుతింపబడు వాడు, విష్ణువు :-
[10.1-949-క.]
4244} యోగిహృత్పంకజపంకజాప్తుడు - యోగుల హృదయములను పంకజ (పద్మముల)కు పంకజాప్తుడు (సూర్యుని వంటి వాడు), శివుడు :-
[10.2-315-ఉ.]
4245} యోగీంద్రచేతస్సరోహంస - యోగీంద్రుల (యోగులలో శ్రేష్ఠుల) చేతస్ ( మనసు) అను సరస్(సరోవరము) న ఉండు హంస, విష్ణువు :-
[3-203-దం.]
4246} యోగీంద్రహృద్వనజాతైకచరిష్ణుడు - యోగులలో శ్రేష్ఠు లైనవారి హృదయపద్మములందు ముఖ్యుడై చరించువాడు, విష్ణువ :-
[3-148-మ.]
4247} యోగీంద్రహృద్వనవర్తిష్ణుడు - యోగీంద్రుల హృదయము లనెడి వన (తోటలలో) వర్తిష్ణుడు (మెలగెడువాడు), విష్ణువు :-
[8-105-మ.]
4248} యోగీశుడు - యోగులకు ప్రభువు, విష్ణువు :-
[10.1-1180.1-ఆ.]
4249} యోగీశ్వరుడు - యోగులలో ఈశ్వరుడు, కపిలావతారుడు, విష్ణువు :-
[10.1-236-వ.,
11-77-వ.]
4250} యోగీశ్వరేశ్వరుడు - యోగులలో శ్రేష్ఠులను పాలించువాడు, విష్ణువు :-
[2-237-మ.,
3-100-వ.,
3-753.1-తే.,
10.1-975-వ.,
10.1-1003-వ.,
10.2-1137.1-తే.]
4251} యోజనము - యోజనమునకు సరైన విలువ పాత దూరమానములతో పాటు ప్రస్తుతము లభించుటలేదు, రకరకముల సమాధానములు అందబాటులో ఉన్నాయి. నాలుగుకోసుల దూరము, పిలుపునకు అందనిది; వాచస్పతము; ఎనిమిది మైళ్ళ దూరం, పది లేక పన్నెండు మైళ్ళ దూరం; తెలుగు వ్యుత్పత్తి కోశం. :-
[5.1-19.1-తే.]
4252} రంకె,ఱంకె - ఎద్దు అరుపు :-
[10.1-898-క.]
4253} రంగధాముడు - రంగ (శ్రీరంగము) ధాముడు (నివాసముగా ఉండువాడు), శ్రీరంగనాయకుడు :-
[10.2-952-స్రగ్ద.]
4254} రంతిదేవుడు - మహాదానశీలి, ఇతని దానశీల మహత్యము వలన ముంగిసకు బంగారు శరీరము వచ్చినది, భరధ్వాజుని మనుమడైన నరుని మనుమడు. :-
[2-204.1-తే.]
4255} రంభాదికాంతలు - అప్సరసలు (రంభ ఊర్వశి తిలోత్తమ అలంబుస మున్నగువారు ) :-
[10.1-107-క.]
4256} రంభాదులు - రంభమున్నగువారు, ఏకత్రిశంతి యప్సరసలు :-
[10.1-485-వ.]
4257} రక్కసులగొంగచక్రము - రాక్షసుల గొంగ (శత్రువు) చక్రము, విష్ణుచక్రము :-
[9-139-వ.]
4258} రక్షించెదవు - విష్ణుమూర్తి రూపమున సత్వదుణముతో లోకములను పాలించెదవు :-
[10.1-1180.1-ఆ.]
4259} రక్షితకరి - రక్షిత (కాపాడబడిన) కరి (గజేంద్రుడు గలవాడు), విష్ణువు :-
[6-33-క.]
4260} రక్షోగణభోజనము - రాక్షస గణములచే భుజింపబడు శిక్షలు, నరక విశేషము :-
[5.2-136-వ.]
4261} రక్షోనాథసంహర్తుడు - రక్షస్ (రాక్షసుల యొక్క) నాథ (రాజులను) సంహర్తుడు (చంపెడి వాడు), విష్ణువు :-
[10.1-876-మ.]
4262} రక్షోవంశాధీశ్వరుడు - రక్షః (రాక్షస) వంశా (కులమునకు) అధీశ్వరుడు (ప్రభువు), హిరణ్యకశిపుడు :-
[7-161-క.]
4263} రక్షోవిభుడు - రక్షః (రాక్షస) విభుడు (ప్రభువు), హిరణ్యకశిపుడు :-
[7-84-వ.]
4264} రక్షోవైరి - రాక్షసుల వైరి (శత్రువు), విష్ణువు :-
[3-697-వ.,
10.1-1348-వ.]
4265} రక్షోహంత - రక్షః (రాక్షసులను) హంత (సంహరించువాడు), విష్ణువు :-
[3-665-మ.,
10.1-666-శా.]
4266} రఘుకులతిలకుడు - రఘుకుల (రఘువంశమునకు) తిలకుడు (వన్నె తెచ్చినవాడు), రాముడు. :-
[7-480-క.,
11-125-క.]
4267} రఘుకులరాముడు - రఘు వంశపు రాముడు. :-
[3-1-క.]
4268} రఘుపుంగవుడు - రఘువంశములో శ్రేష్ఠుడు, రాముడు :-
[9-354-వ.]
4269} రఘుప్రవరుడు - రఘువు యొక్క ప్రవర (వంశము)లో పుట్టినవాడు, రాముడు :-
[9-308-ఉ.]
4270} రఘువరుడు - రఘు వంశపు శ్రేష్ఠుడు, రాముడు :-
[9-332-వ.]
4271} రఘువు - సూర్యవంశపు మహారాజు దిలీపుని పుత్రుడు, వీరి పేరనే రాఘవరాముడు :-
[2-204.1-తే.]
4272} రఘుసత్తముడు - రఘువంశ శ్రేష్ఠుడు, శ్రీరాముడు :-
[10.2-1340-చ.]
4273} రజకుడు - బట్టలు ఉతుకువాడు, రజత్ (తెల్లగా మెరయుట) చేయువాడు, చాకలి :-
[10.1-1257-వ.]
4274} రజతగిరిపతి - రజతగిరి (కైలాసపర్వతము) పై నుండు పతి (ప్రభువు), శివుడు :-
[11-72.1-తే.]
4275} రజతభూధరము - రజత (వెండి, తెల్లని) భూధరము (కొండ), కైలాసపర్వతము :-
[6-489-క.]
4276} రజతాచలము - రజతము (వెండి వలె తెల్లగా ఉండెడి) అచలము (కొండ), కైలాసపర్వతము కైలాసపర్వతము. :-
[10.2-601-వ.]
4277} రజతాద్రి - వెండి కొండ, కైలాస పర్వతము :-
[3-413.1-తే.]
4278} రజని - రాత్రి :-
[5.2-62-వ.]
4279} రజనీనాథుడు - రాత్రికి ప్రభువు, చంద్రుడు :-
[10.2-354-మ.]
4280} రజనీశుడు - రాత్రికి నాయకుడు, చంద్రుడు :-
[10.2-949-క.]
4281} రజోగుణవిహీనుడు - రజోగుణము లేనివాడు, విష్ణువు :-
[3-145.1-తే.]
4282} రణత్ - శబ్దముచేయుచున్న, గజ్జలు శబ్దము :-
[3-726.1-తే.]
4283} రతీశ్వరుడు - 1. మాయాదేవిగా ఉన్న రతీదేవి భర్త, ప్రద్యుమ్నుడు (మన్మథుని అవతారం), 2. రతీదేవి భర్త, మన్మథుడు. :-
[10.2-454.1-తే.]
4284} రత్నగర్భ - రత్నములు గర్భమునగలది, సముద్రము :-
[8-224.1-తే.]
4285} రత్నగర్భుడు - రత్నములు గర్భమున గలవాడు, సముద్రుడు :-
[3-290-మ.]
4286} రత్నాకరము - రత్నములు ఉండు స్థానము, సముద్రము :-
[10.1-700-వ.]
4287} రత్నాకరుడు - రత్నముల సమూహము కలవాడు, సముద్రుడు :-
[4-266-క.]
4288} రథము - 1. వాహనవిశేషము, తేరు, 2. దేహము, 3. పురంజనోపాఖ్యానంలో రథము దేహమునకు సంకేతము, 4. బృహస్పతిరథము నీతిఘోషము, అర్జునునిరథము నందిఘోషము, విష్ణురథము శతానందము :-
[4-771.1-తే.]
4289} రథము(ప్ర) - అరదము (వి) :-
[10.2-1174-వ.]
4290} రథాంగపాణి - రథాంగ (చక్ర) పాణి (చేత ధరించినవాడు), కృష్ణుడు :-
[10.2-433-వ.]
4291} రథాంగము - రథముయొక్క అంగము (భాగము) వలె ఉండునది, చక్రము :-
[3-679-వ.]
4292} రథి - రథమునెక్కి యుద్ధము చేయు యోధుడు, (మహారథుడు పదకొండువేలమంది (11000) విలుకాండ్రతో పోరాడెడి యోధుడు, తనను సారథిని గుఱ్ఱములను కాపాడుకొనుచు పోరాడెడి యోధుడు 2)అతిరథుడు పెక్కువిలుకాండ్రతో పోరాడెడి యొధుడు 3)సమరథుడు ఒకవిలుకానితో సరిగనిలిచి పోరాడెడి యోధుడు 4)అర్ధరథుడు ఒక్కవిలుకానితో పోరాడెడి యోధుడు) :-
[6-370-వ.,
10.2-842-చ.]
4293} రథికులు - రథముపై నుండి యుద్ధము చేయు వీరులు :-
[1-216-వ.]
4294} రమణి - రమ్యము (మనోజ్ఞము) ఐనామె, క్రీడించునామె, క్రీడింపదగినామె, స్త్రీ, :-
[3-789-క.,
4-778-ఉ.,
4-788-చ.,
9-18-ఆ.,
10.1-806-శా.,
10.1-1091-మ.,
10.1-1472.1-తే.]
4295} రమణుడు - మనోజ్ఞమైన వాడు, కృష్ణుడు :-
[10.1-1050-ఆ.]
4296} రమాధినాథుడు - రమ (లక్ష్మీదేవి)కి అధినాథుడు (భర్త), విష్ణువు :-
[7-22-క.]
4297} రమాధిపుడు - రమ (లక్ష్మీదేవి) యొక్క అధిపుడు (భర్త), విష్ణువు :-
[2-214-మ.,
4-189-చ.]
4298} రమాధీశుడు - రమ (లక్ష్మీదేవి) అధీశుడు (భర్త), విష్ణువు :-
[2-219-మ.,
2-275-మ.,
3-203-దం.]
4299} రమాధీశ్వరుడు - రమ (లక్ష్మీదేవి)కి అధీశ్వరుడు (భర్త), విష్ణువు :-
[3-779-క.]
4300} రమానాథుడు - లక్ష్మీదేవికి భర్త, విష్ణువు :-
[10.1-1485-వ.]
4301} రమాపతి - రమ (లక్ష్మీదేవి యొక్క) పతి (భర్త), విష్ణువు. :-
[3-174-క.,
3-186-క.,
4-892-చ.,
11-16-మత్త.]
4302} రమామండనుడు - రమ (లక్ష్మీదేవి)చే మండనుండు (అలంకారముగా గలవాడు), విష్ణువు :-
[3-45-ఉ.]
4303} రమామనోహరుడు - రమ (లక్ష్మీదేవి) మనోహరుడు (భర్త), విష్ణువు :-
[4-307-చ.]
4304} రమారమణీమణి - రమ (లక్ష్మీ) అను రమణీ (స్త్రీలలో) మణి (ఉత్తమురాలు), లక్ష్మీదేవి :-
[3-595-ఉ.]
4305} రమారమణీసుమనోహరుడు - రమారమణి (లక్ష్మీదేవి) సుమనోహరుడు (భర్త), విష్ణువు :-
[4-438-కవి.]
4306} రమాలలనాకళత్రుడు - లక్ష్మీదేవిని కళత్రుడు (భర్త), విష్ణువు. :-
[4-286.1-తే.]
4307} రమావరుడు - రమ+వరుడు లక్మీదేవిభర్త, విష్ణువు :-
[2-97-చ.,
3-103-చ.]
4308} రమావిభుడు - రమా (లక్ష్మీదేవి యొక్క) విభుడు (భర్త), విష్ణువు :-
[3-665-మ.]
4309} రమాసతీహృదయహారి - రమాసతి (లక్ష్మీదేవి) హృదయమునకు మనోహరుడు, విష్ణువు :-
[3-335-ఉ.]
4310} రమాహృదయేశుడు - రమ (లక్ష్మీదేవి) హృదయమునకు ప్రభువు, విష్ణువు :-
[4-285-చ.,
10.2-647-ఉ.]
4311} రమాహృదీశుడు - రమ (లక్ష్మీదేవి)కి హృదీశుడు (భర్త), విష్ణువు :-
[4-937-త.]
4312} రమేశుడు - రమ (లక్ష్మీదేవి)కి భర్త, విష్ణువు. :-
[2-105-ఉ.,
2-121.1-తే.,
3-302-తే.,
3-748-క.,
4-193.1-తే.,
4-550-చ.,
6-152-మ.,
8-725-ఉ.,
10.2-752-చ.,
11-66-చ.]
4313} రమేశ్వరుడు - రమ (లక్ష్మీదేవి)కి భర్త, విష్ణువు. :-
[3-433-చ.,
3-599-ఉ.,
4-509.1-తే.,
5.2-117-చ.,
8-186-క.]
4314} రమ్యము - రమ్యతరము రమ్యతమము :-
[10.1-997.1-ఆ.]
4315} రవి - కిరణములు కలవాడు, రూయతేస్తూ యత ఇతి రవిః, సూర్యుడు :-
[4-426-క.,
10.1-1131-మ.]
4316} రవికులాబ్ధిచంద్రుడు - సూర్య వంశము అనెడి సముద్రమునకు చంద్రుని వంటివాడు, రాముడు :-
[9-355-ఆ.]
4317} రవిసుత - సూర్యుని పుత్రిక, యమున :-
[10.1-1481-శా.]
4318} రవిసుతుడు - రవి (సూర్యుని) సుతుడు (కుమారుడు), శనీశ్వరుడు, యముడు :-
[5.2-91-క.]
4319} రసాతనయాహృదయాబ్జరంజనుడు - రసాతనయ (సముద్రునికూతురైన లక్ష్మీదేవి) యొక్క హృదయ (హృదయముయనెడి) అబ్జ (పద్మమును) రంజనుడు (రంజింపజేయువాడు), రాముడు :-
[7-482-చ.]
4320} రసాతలము - పాతాళాది సప్త అధోలోకములు యందలి ఒక లోకము :-
[3-435-చ.]
4321} రహస్యము - దాచుకొనదగ్గది :-
[1-66-ఆ.,
1-68-చ.]
4322} రాకా - పూర్ణిమా భేదము, నిండుపున్నమి, సంపూర్ణ కళలుగల చంద్రునితోగూడిన పౌర్ణమి :-
[4-25-క.,
5.2-62-వ.,
6-507-వ.]
4323} రాకేందుయశోవిశాలుడు - రాకేందు (నిండు పున్నమి చంద్రుని) వంటి యశః (కీర్తి) విశాలుడు (విరివిగా కలవాడు), రాముడు :-
[10.1-1-క.]
4324} రాక్షసకులాంతకుడు - రాక్షస కుల (వంశమును) అంతకుడు (నాశనముచేయువాడు), విష్ణువు :-
[7-153-చ.]
4325} రాక్షసము - బలాత్కారమున కన్యను అపహరించి వివాహమాడు పద్ధతి. ఇది అష్టవిధవివాహములు యందు ఒకటి. రాక్షస వివాహంలో ఉన్న రాక్షసం కన్య పెద్దల అంగీకారంతో సంబంధంలేకుండా, అంగీకరించిన కన్యను ఎత్తుకు వచ్చి వివాహమాడుట వరకు. కన్య అంగీకారంతో కూడ సంబంధలేకుండా చేసేది పైశాచికం. :-
[10.1-1683-వ.]
4326} రాక్షసుడు - ప్రమాణము శ్లో:: వృక్షాన్ ఛిత్వా పశూన్ హత్వా కృత్వా రుధిరకర్దమం: బ్రాహ్మణావ యమిత్యేవం మౌస్యంతే రాక్షసాః కలౌ: రాక్షసాః కలిమాశ్రిత్య జాయంతే బ్రహ్మయోనిషు: బ్రాహ్మణానేవ బాధంతే పరిత్యక్తాఖిలాగమాః :-
[2-274.1-తే.,
10.1-727-వ.]
4327} రాక్షసుడు(ప్ర) - రక్కసుడు(వి) :-
[10.2-20-వ.]
4328} రాగద్వేషములు - 1రాగము 2ద్వేషము 3కామము 4క్రోధము 5లోభము 6మోహము 7మదము 8మాత్సర్యము 9ఈర్ష్య 10అసూయ 11దంభము 12దర్పము 13అహంకారము :-
[10.1-575-క.,
10.2-1177.1-తే.,
10.2-1232.1-తే.]
4329} రాగద్వేషాదిశూన్యుడు - రాగము ద్వేషము మున్నగునవి లేనివాడు, విష్ణువు :-
[5.2-55-వ.]
4330} రాగద్వేషాదులు - 1రాగము 2ద్వేషము 3కామము 4క్రోధము 5లోభము 6మోహము 7మదము 8మాత్సర్యము 9ఈర్ష్య 10అసూయ 11దంభము 12దర్పము 13అహంకారము :-
[7-241-వ.,
7-465-వ.,
10.1-31-ఆ.]
4331} రాగవైరాగ్యోపాధులు - వేదాంతశాస్త్ర సాంకేతిక పదాలు. రాగముతో అనురక్తులగుదురు, వైరైగ్యము రాగ రాహిత్యము విరక్తి, ఉపాధి ధర్మచింత ఆధారము కారణము ఆధారము :-
[1-216-వ.]
4332} రాఘవరాముడు - రాఘవ (రఘు వంశమునకు చెందిన) రామ, శ్రీరామ. :-
[4-1-క.,
8-743-క.]
4333} రాఘవుడు - రఘువంశమున పుట్టినవాడు, రాముడు :-
[2-169-మ.,
2-170-క.,
9-274-క.]
4334} రాఘవేంద్రుడు - రఘువంశపు ప్రభువు, రాముడు :-
[9-311-వ.,
9-321.1-తే.]
4335} రాచపూబోడి - రాచ (రాజ) పూబోడి (స్త్రీ), రాకుమారి :-
[9-25-వ.]
4336} రాజకులావతంసుడు - రాజ (చంద్ర) కులా (వంశమున) అవతంసుడు (సిగబంతివలె శ్రేష్ఠుడు), కృష్ణుడు :-
[10.2-206-ఉ.]
4337} రాజకులైకవిరాముఁడు - రాజ (రాజుల) కుల (వంశమునకు) ఏక (సమస్తమును) విరాముడు (తొలగించువాడు), పరశురాముడు :-
[6-305-క.]
4338} రాజకొడుకు - రాజ (చంద్రుని) కొడుకు, బుధుడు :-
[9-26-ఆ.]
4339} రాజత్వము - రాజు అను తత్వము, భావము :-
[1-63-వ.]
4340} రాజధరార్చితుడు - రాజధరుని (చంద్రధరుడైన శివుని)చే అర్చితుడు, శ్రీరాముడు :-
[8-743-క.]
4341} రాజధాని - రాజుండెడిపట్టణము, ముఖ్యపట్టణము :-
[10.1-1467.1-తే.]
4342} రాజముఖి - రాజ (చంద్రునివంటి) ముఖి (మోములుగలస్త్రీ), సుందరి :-
[9-180-క.,
9-398-ఆ.]
4343} రాజరాజు - రాజ (వైభవములకు) రాజు అధిపతి, కుబేరుడు :-
[4-442.1-తే.]
4344} రాజర్షి - వైదిక సంప్రదాయ అనువర్తి యైన రాజు :-
[1-78-వ.,
1-142-వ.,
1-411-వ.]
4345} రాజవదన - రాజు (చంద్రునివంటి) వదన (మోముగలామె), సుందరి :-
[9-26-ఆ.]
4346} రాజశేఖరుడు - రాజులలో (శ్రేష్ఠమైనవాడు), రాముడు :-
[4-974-చ.]
4347} రాజసూయము - ఒకరాజు తక్కిన రాజులను జయించి చేసెడి యజ్ఞము :-
[7-9-వ.]
4348} రాజస్తుత్యుడు - రాజులచేత స్తుతింపబడువాడు, శ్రీరాముడు :-
[8-743-క.]
4349} రాజాన్వయుడు - రాజ (చంద్ర) అన్వయుడు (వంశమువాడు), ఉద్ధవుడు :-
[10.1-1452-శా.]
4350} రాజావతంసుడు - రాజులందరిలోను తలమానికమైనవాడు, శ్రీరాముడు :-
[8-743-క.]
4351} రాజితఫణివిభూషణుడ - విరాజిల్లుతున్న నాగులతో చక్కగ అలంకరింపబడినవాడు, శివుడు. :-
[4-147.1-తే.]
4352} రాజీవదళనేత్ర - రాజీవదళ (పద్మదళముల వంటి) నేత్ర (కన్నులు గలామె), అందగత్తె :-
[9-26-ఆ.]
4353} రాజీవభవాదిదేవరాజివినుతుడు - రాజీవభవ (బ్రహ్మదేవుడు) ఆది (మున్నగు) దేవ (దేవతల) రాజి (సమూహములచే) నుతుడు (స్తుతింపబడినవాడు), రాముడు :-
[7-480-క.]
4354} రాజీవభవుడు - రాజీవము (ఎఱ్ఱకలువ) యందు భవ (పుట్టిన) వాడు, బ్రహ్మదేవుడు :-
[3-331-తే.,
3-381-ఉ.,
3-411-తే.,
3-791-క.]
4355} రాజీవము - రాజును (చంద్రుని) అనుసరించి జీవించునది, పద్మము :-
[10.2-7-క.]
4356} రాజీవరాజపూజ్యశ్రీజితగోపీకటాక్షసేవాంతరవిభ్రాజితమూర్తి - రాజీవ (తామరపూలలో) రాజ (శ్రేష్ఠమైనవానిచే) పూజ్య (అర్చిందగిన) శ్రీ (వైభవమును) జిత (నెగ్గెడి) గోపీ (గోపికల) కటాక్ష (కడగంటి చూపు లనెడి) సేవ (సేవించుట యందలి) అంతరము (గొప్పదనముచే) విభ్రాజిత (ప్రకాశించెడి) మూర్తి (స్వరూపమ), విష్ణువు :-
[6-528-క.]
4357} రాజీవసంభవుడు - రాజీవము (పద్మము) న సంభవుడు (పుట్టిన వాడు), బ్రహ్మదేవుడు :-
[3-395.1-తే.]
4358} రాజీవసదృశనయనుడు - రాజీవ (పద్మముల) సదృశ (వంటి) నయన (కన్నులు కలవాడు), రాముడు :-
[11-125-క.]
4359} రాజీవసదృశలోచనుడు - రాజీవ (తామరల) సదృశ(వంటి) లోచనుడు, కన్నులుగలవాడు, రాముడు :-
[7-480-క.]
4360} రాజీవాక్షుడు - రాజీవ (కలువలవంటి) అక్షుడు (కన్నులు కలవాడు), కృష్ణుడు, విష్ణువు :-
[3-409-క.,
10.1-559-క.,
10.1-924-క.,
10.2-128-క.]
4361} రాజీవేక్షణ - రాజీవ (కలువలవంటి) ఈక్షణ (కన్నులు కలామె), పద్మాక్షి, స్త్రీ :-
[10.1-1499-క.]
4362} రాజు - రజియింతి రాజః, రంజింపజేయువాడు రాజు, పరిపాలకుడు :-
[10.2-46-వ.,
10.2-147-చ.]
4363} రాజేంద్రచంద్రుడు - రాజులలో ఇంద్రుని వంటి చంద్రుని వంటి వాడు, మహారాజు. :-
[10.2-1329.1-తే.]
4364} రాజేంద్రుడు - రాజులలో ఇంద్రుని వంటివాడు, మహారాజు, శ్రీరాముడు :-
[8-743-క.,
10.1-581-క.]
4365} రాజ్యము - 1స్వామి 2అమాత్య 3సుహృత్త్ 4కోశ 5రాష్ట్ర 6దుర్గ 7బలంబులు అనెడి సప్తాంగములు కలది :-
[10.1-1643-మ.]
4366} రాధేయుడు - రాధపుత్రుడు, కర్ణుడు :-
[10.2-1092-క.]
4367} రామ - రమించెడి ఆమె, రమింప జేయునట్టి స్త్రీ, సుందరి :-
[4-777-క.,
9-182-క.,
10.1-792-మ.,
10.1-1089-క.,
10.1-1461-శా.]
4368} రామచంద్రనరేంద్రుడు - రాముడనెడి చంద్రునివంటివా డైన నరేంద్రుడు (రాజు), రాముడు. :-
[9-1-క.]
4369} రామచంద్రమహీశుడు - రామచంద్రుడనెడి మహీశుడు (రాజు), రాముడు. :-
[12-1-క.]
4370} రామచంద్రుడు - రాముడు అను చక్కటి (చల్లటి) వాడు. :-
[2-171.1-తే.]
4371} రామనరేంద్రుడు - రాముడు అనెడి నరేంద్రుడు (రాజు), రాముడు. :-
[10.2-1-క.]
4372} రామనృపాలుడు - రాముడు అను రాజు. :-
[11-1-క.]
4373} రామభద్రుడు - చక్కటి భద్రతను ఇచ్చువాడు, రాముడు :-
[2-163-క.]
4374} రామరాజాఖ్యనిధీ - రామరాజు (రామరాజు) ఆఖ్య (పేరును) నిధి (ఆశ్రితులకు నిధిగా ఇచ్చినవాడ), విష్ణువు. :-
[6-528-క.]
4375} రామవినోదుడు - రామ (పరబ్రహ్మము, ప్రమాణము శ్లో. రమంతే యోగినోనంతే సత్యానందే చిదాత్మని, ఇతి రామపదేనాసౌ పరబ్రహ్మాభియతే.) అందు వినోదించువాడు, పరీక్షిత్తు. :-
[10.1-1089-క.]
4376} రామాజనకాముడు - రామా (రమించునట్టి వారైన, స్త్రీ జన (జనులకు) కాముడు (మన్మథుని వంటివాడు, కోరబడు వాడు), రాముడు :-
[8-1-క.]
4377} రామాజనము - రామా (ఆనందమును) ఇచ్చువారైన జనము, స్త్రీలు :-
[4-777-క.]
4378} రామానుజుడు - బలరాముని తోబుట్టువు, కృష్ణుడు :-
[10.1-1089-క.]
4379} రాముడు - శ్రు:: రమంతే యోగినోనంతే సత్యానందే చిదాత్మని: ఇతి రామ పదేనాసౌ పరబ్రహ్మాభియతే, పరమానందము నిచ్చెడి పరబ్రహ్మ :-
[10.1-728-క.]
4380} రామునిసహజన్ముడు - బలరాముని యొక్క సోదరుడు, కృష్ణుడు :-
[10.1-728-క.]
4381} రావణుడు - రవము కలవాడు, వ్యు. రు+ణిచ్+ల్యుట్, రావయతి భీషయతి శత్రూన్ శత్రువులను భయపెట్టువాడు. :-
[4-26-వ.]
4382} రాష్ట్రాధిపతి - రాష్ట్రము (దేశము, దేహము)నకు అధిపతి :-
[4-421-వ.]
4383} రాసకేళి - ఒకరి చేతులొకరు పట్టుకొని గుండ్రముగ పాటలకు లయబద్దముగ తిరుగు నాట్యవిశేషము, జంటలు జంటలుగ ఉండి వర్తులాకారముగా మెలగుచు చేసెడి నృత్యవిశేషము :-
[2-188.1-తే.]
4384} రాసము - ఒకరి చేతులొకరు పట్టుకొని గుండ్రముగ పాటలకు లయబద్దముగ తిరుగు నాట్యవిశేషము, జంటలు జంటలుగ ఉండి వర్తులాకారముగా మెలగుచు చేసెడి నృత్యవిశేషము :-
[10.1-1084-వ.]
4385} రాసలీలలు - ఒకరి చేతులొకరు పట్టుకొని గుండ్రముగ పాటలకు లయబద్దముగ తిరుగు నాట్యవిశేషము, జంటలు జంటలుగ ఉండి వర్తులాకారముగా మెలగుచు చేసెడి నృత్యవిశేషము, నిరంతర సంసార (జన్మ మరణ) చక్ర భ్రహణమునకు సంకేతము. :-
[3-91-వ.]
4386} రాహిత్యులు - రహితములు కలవారు, లేనివారు, ఉదా. శోభనరాహిత్యులు :-
[2-198-మ.]
4387} రిక్త(ప్ర) - రిత్త (వి), శూన్యమైనది, వట్టి :-
[10.2-752-చ.]
4388} రిపుమానవిమర్దనుడు - రిపు (శత్రువుల) మాన (అభిమాన)మును విమర్దనుడు (బాగుగ అణచువాడు), విష్ణువు :-
[3-666-చ.]
4389} రుక్మవతి - రుక్మిణి అన్న యైన రుక్మి కూతురు :-
[10.2-281.1-తే.]
4390} రుక్మి - రుక్మిణి అన్న, రుక్మిణి వివాహ సమయమున అవమానం చెందిన ఆమె పెద్దన్న, రుక్మి కూతురు రుక్మవతి ప్రద్యుమ్నుని భార్య, రుక్మి మనవరాలు రుక్మలోచన అనిరుద్ధుని భార్య :-
[2-190-చ.,
10.1-1729-ఉ.,
10.2-279-వ.]
4391} రుక్మిణి - రుక్మమస్యాసీతి రుక్మిణి (వ్యుత్పత్తి), సువర్ణి :-
[10.1-1687-చ.,
10.1-1725-క.]
4392} రుచి - 1. ప్రకాశము, దృశ్యప్రపంచ రూపమైన ఇదంవృత్తి 2. చవి, నాలుక స్పర్శజ్ఞానము, 3. ఇచ్చ, 5. రుచి ప్రజాపతి :-
[4-3.1-తే.,
10.1-682.1-తే.]
4393} రుచిరము - రుచిరతరము రుచిరతమము :-
[11-72.1-తే.]
4394} రుచులునాలుగు - తీపి, పులుపు, కారము, చేదు. :-
[10.1-91.1-తే.]
4395} రుద్రగణములు - రౌద్రస్వభావము కల సమూహములు, రుద్రుని పరిచరులు :-
[3-371-ఉ.]
4396} రుద్రపారిషదులు - రుద్రుని అనుచరులు, రుద్రగణములు :-
[3-215-వ.]
4397} రుద్రాణి - రుద్రుని (శివుని) రాణి (భార్య), పార్వతి :-
[4-751.1-తే.]
4398} రుద్రుడు - రౌద్ర రూపము కల వాడు, వ్యుత్పత్తి. రుద్ సాంసార దుఃఖం ద్రావయతి నాశయతీతి రుద్రః. సంసారదుఃఖమును నశింపజేయువాడు, శివుడు :-
[3-215-వ.,
3-473-వ.,
4-47-వ.,
4-54-వ.,
4-159-క.,
4-357-వ.,
4-695-మ.,
4-703.1-తే.,
4-732-వ.,
7-307-వ.,
9-78-వ.,
10.2-1243-క.]
4399} రుద్రునిఏకాదశస్థానములు - 1 చంద్రుడు 2 సూర్యుడు 3 అగ్ని 4 వాయువు 5 జలము 6 ఆకాశము 7 భూమి 8 ప్రాణములు 9 తపస్సు 10 హృదయము 11 ఇంద్రియములు. :-
[3-369-తే.]
4400} రూపవతులు - (మంచి) రూపము కల వారు, అందగత్తెలు :-
[2-173.1-తే.]
4401} రెండుమూడమ్ములయేటుకాడు - ఐదు (2+3) బాణముల వాడు, పంచబాణుడు, మన్మథుడు :-
[10.1-1058-ఉ.]
4402} రేచకము - ప్రాణవాయువు ముక్కుద్వారా బయటకు పంపుట, ఒక ప్రాణాయామ ప్రక్రియ :-
[3-921-వ.]
4403} రేచితఅంగహారము - వేళ్ళ కదలికలతో సూచించునవి, రాసక్రీడా పారిభాషిక పదము :-
[10.1-1084-వ.]
4404} రేతఃపానము - ఇంద్రియమును తాగించెడి శిక్షలు, నరక విశేషము :-
[5.2-136-వ.]
4405} రొప్పుట - గట్టిగా ఆయాసము వలె శబ్దము చేస్తూ ఊపిరి తీయుట :-
[3-413.1-తే.]
4406} రోచనుడు - (కంటికి) వెలుగు యైనవాడు, యజ్ఞుడు దక్షిణల పన్నెండు మంది కొడుకులలో చిన్నవాడు :-
[4-6-వ.]
4407} రోచిష్ణుడు - ప్రకాశించెడి స్వభావము గల వాడు, విష్ణువు. :-
[2-236-మ.,
3-148-మ.,
8-105-మ.]
4408} రోలంబము. - రోడ్బ అంటే ఉన్మాదం, అంబచ్ అంటే కలది కనుక మకరందాలు మిక్కిలిగా త్రాగి మదించేది తుమ్మెద రోలంబము. :-
[10.1-1462-శా.]
4409} రోలు - ధాన్యాదులను దంచుటకైన గుండ్రటి రాతి లేదా కఱ్ఱ సాధనము, రోలు యందు పోస్తూ రోకలితో దంచుతారు. :-
[10.1-310-మత్త.]
4410} రోహిణీవిభుడు - రోహిణి (27 నక్షత్రములలోను ఒకటి, రోహిణి దక్షుడు చంద్రునికి ఇచ్చిన ఇరవైఏడుగురు పుత్రికలలో చిన్నది, చంద్ర కళలకు కారణం ఈమె అంటే చంద్రునికి గల బహు ప్రీతి అంటారు) యొక్క విభుడు, చంద్రుడు :-
[8-115-మ.]
4411} రౌక్మిణేయుడు - రుక్మిణి కొడుకు, ప్రద్యుమ్నుడు :-
[10.2-842-చ.]
4412} రౌద్రము - భయంకరమైన తీక్షణమైన కోపము వంటి నవరసములలోని ఒక రసము :-
[3-371-ఉ.]
4413} రౌరవములు - రురురూపమున కల ప్రాణులచేత బాధింప పెట్టునవి, నరక విశేషములు :-
[5.2-136-వ.,
5.2-140-వ.,
5.2-140-వ.]