నవమ స్కంధః : దశమోఽధ్యాయః - 10
9-10-1
శ్రీశుక ఉవాచ
ఖట్వాంగాద్దీర్ఘబాహుశ్చ రఘుస్తస్మాత్పృథుశ్రవాః .
అజస్తతో మహారాజస్తస్మాద్దశరథోఽభవత్
9-10-2
తస్యాపి భగవానేష సాక్షాద్బ్రహ్మమయో హరిః .
అంశాంశేన చతుర్ధాగాత్పుత్రత్వం ప్రార్థితః సురైః .
రామలక్ష్మణభరతశత్రుఘ్నా ఇతి సంజ్ఞయా
9-10-3
జానకీజీవనస్మరణం జయ జయ రామ రామ
తస్యానుచరితం రాజన్నృషిభిస్తత్త్వదర్శిభిః .
శ్రుతం హి వర్ణితం భూరి త్వయా సీతాపతేర్ముహుః
9-10-4
గుర్వర్థే త్యక్తరాజ్యో వ్యచరదనువనం పద్మపద్భ్యాం ప్రియాయాః
పాణిస్పర్శాక్షమాభ్యాం మృజితపథరుజో యో హరీంద్రానుజాభ్యాం .
వైరూప్యాచ్ఛూర్పణఖ్యాః ప్రియవిరహరుషారోపితభ్రూవిజృంభ-
త్రస్తాబ్ధిర్బద్ధసేతుః ఖలదవదహనః కోసలేంద్రోఽవతాన్నః
9-10-5
విశ్వామిత్రాధ్వరే యేన మారీచాద్యా నిశాచరాః .
పశ్యతో లక్ష్మణస్యైవ హతా నైరృతపుంగవాః
9-10-6
యో లోకవీరసమితౌ ధనురైశముగ్రం
సీతాస్వయంవరగృహే త్రిశతోపనీతం .
ఆదాయ బాలగజలీల ఇవేక్షుయష్టిం
సజ్జీకృతం నృప వికృష్య బభంజ మధ్యే
9-10-7
జిత్వానురూపగుణశీలవయోఽఙ్గరూపాం
సీతాభిధాం శ్రియమురస్యభిలబ్ధమానాం .
మార్గే వ్రజన్ భృగుపతేర్వ్యనయత్ప్రరూఢం
దర్పం మహీమకృత యస్త్రిరరాజబీజాం
9-10-8
యః సత్యపాశపరివీతపితుర్నిదేశం
స్త్రైణస్య చాపి శిరసా జగృహే సభార్యః .
రాజ్యం శ్రియం ప్రణయినః సుహృదో నివాసం
త్యక్త్వా యయౌ వనమసూనివ ముక్తసంగః
9-10-9
రక్షఃస్వసుర్వ్యకృత రూపమశుద్ధబుద్ధేస్తస్యాః
ఖరత్రిశిరదూషణముఖ్యబంధూన్ .
జఘ్నే చతుర్దశసహస్రమపారణీయ-
కోదండపాణిరటమాన ఉవాస కృచ్ఛ్రం
9-10-10
సీతాకథాశ్రవణదీపితహృచ్ఛయేన
సృష్టం విలోక్య నృపతే దశకంధరేణ .
జఘ్నేఽద్భుతైణవపుషాఽఽశ్రమతోఽపకృష్టో
మారీచమాశు విశిఖేన యథా కముగ్రః
9-10-11
రక్షోఽధమేన వృకవద్విపినేఽసమక్షం
వైదేహరాజదుహితర్యపయాపితాయాం .
భ్రాత్రా వనే కృపణవత్ప్రియయా వియుక్తః
స్త్రీసంగినాం గతిమితి ప్రథయంశ్చచార
9-10-12
దగ్ధ్వాఽఽత్మకృత్యహతకృత్యమహన్ కబంధం
సఖ్యం విధాయ కపిభిర్దయితాగతిం తైః .
బుద్ధ్వాథ వాలిని హతే ప్లవగేంద్రసైన్యై-
ర్వేలామగాత్స మనుజోఽజభవార్చితాంఘ్రిః
9-10-13
యద్రోషవిభ్రమవివృత్తకటాక్షపాత-
సంభ్రాంతనక్రమకరో భయగీర్ణఘోషః .
సింధుః శిరస్యర్హణం పరిగృహ్య రూపీ
పాదారవిందముపగమ్య బభాష ఏతత్
9-10-14
న త్వాం వయం జడధియో ను విదామ భూమన్
కూటస్థమాదిపురుషం జగతామధీశం .
యత్సత్త్వతః సురగణా రజసః ప్రజేశా
మన్యోశ్చ భూతపతయః స భవాన్ గుణేశః
9-10-15
కామం ప్రయాహి జహి విశ్రవసోఽవమేహం
త్రైలోక్యరావణమవాప్నుహి వీర పత్నీం .
బధ్నీహి సేతుమిహ తే యశసో వితత్యై
గాయంతి దిగ్విజయినో యముపేత్య భూపాః
9-10-16
బద్ధ్వోదధౌ రఘుపతిర్వివిధాద్రికూటైః
సేతుం కపీంద్రకరకంపితభూరుహాంగైః .
సుగ్రీవనీలహనుమత్ప్రముఖైరనీకైర్లంకాం
విభీషణదృశాఽఽవిశదగ్రదగ్ధాం
9-10-17
సా వానరేంద్రబలరుద్ధవిహారకోష్ఠ-
శ్రీద్వారగోపురసదోవలభీవిటంకా .
నిర్భజ్యమానధిషణధ్వజహేమకుంభ-
శృంగాటకా గజకులైర్హ్రదినీవ ఘూర్ణా
9-10-18
రక్షఃపతిస్తదవలోక్య నికుంభకుంభ-
ధూమ్రాక్షదుర్ముఖసురాంతకనరాంతకాదీన్ .
పుత్రం ప్రహస్తమతికాయవికంపనాదీన్
సర్వానుగాన్ సమహినోదథ కుంభకర్ణం
9-10-19
తాం యాతుధానపృతనామసిశూలచాప-
ప్రాసర్ష్టిశక్తిశరతోమరఖడ్గదుర్గాం .
సుగ్రీవలక్ష్మణమరుత్సుతగంధమాద-
నీలాంగదర్క్షపనసాదిభిరన్వితోఽగాత్
9-10-20
తేఽనీకపా రఘుపతేరభిపత్య సర్వే
ద్వంద్వం వరూథమిభపత్తిరథాశ్వయోధైః .
జఘ్నుర్ద్రుమైర్గిరిగదేషుభిరంగదాద్యాః
సీతాభిమర్శహతమంగలరావణేశాన్
9-10-21
రక్షఃపతిః స్వబలనష్టిమవేక్ష్య రుష్ట
ఆరుహ్య యానకమథాభిససార రామం .
స్వఃస్యందనే ద్యుమతి మాతలినోపనీతే
విభ్రాజమానమహనన్నిశితైః క్షురప్రైః
9-10-22
రామస్తమాహ పురుషాదపురీష యన్నః
కాంతాసమక్షమసతాపహృతా శ్వవత్తే .
త్యక్తత్రపస్య ఫలమద్య జుగుప్సితస్య
యచ్ఛామి కాల ఇవ కర్తురలంఘ్యవీర్యః
9-10-23
ఏవం క్షిపన్ ధనుషి సంధితముత్ససర్జ
బాణం స వజ్రమివ తద్ధృదయం బిభేద .
సోఽసృగ్వమన్ దశముఖైర్న్యపతద్విమానాద్ధాహేతి
జల్పతి జనే సుకృతీవ రిక్తః
9-10-24
తతో నిష్క్రమ్య లంకాయా యాతుధాన్యః సహస్రశః .
మందోదర్యా సమం తస్మిన్ ప్రరుదత్య ఉపాద్రవన్
9-10-25
స్వాన్ స్వాన్ బంధూన్ పరిష్వజ్య లక్ష్మణేషుభిరర్దితాన్ .
రురుదుః సుస్వరం దీనా ఘ్నంత్య ఆత్మానమాత్మనా
9-10-26
హా హతాః స్మ వయం నాథ లోకరావణ రావణ .
కం యాయాచ్ఛరణం లంకా త్వద్విహీనా పరార్దితా
9-10-27
నైవం వేద మహాభాగ భవాన్ కామవశం గతః .
తేజోఽనుభావం సీతాయా యేన నీతో దశామిమాం
9-10-28
కృతైషా విధవా లంకా వయం చ కులనందన .
దేహః కృతోఽన్నం గృధ్రాణామాత్మా నరకహేతవే
9-10-29
శ్రీశుక ఉవాచ
స్వానాం విభీషణశ్చక్రే కోసలేంద్రానుమోదితః .
పితృమేధవిధానేన యదుక్తం సాంపరాయికం
9-10-30
తతో దదర్శ భగవానశోకవనికాశ్రమే .
క్షామాం స్వవిరహవ్యాధిం శింశపామూలమాస్థితాం
9-10-31
రామః ప్రియతమాం భార్యాం దీనాం వీక్ష్యాన్వకంపత .
ఆత్మసందర్శనాహ్లాదవికసన్ముఖపంకజాం
9-10-32
ఆరోప్యారురుహే యానం భ్రాతృభ్యాం హనుమద్యుతః .
విభీషణాయ భగవాన్ దత్త్వా రక్షోగణేశతాం
9-10-33
లంకామాయుశ్చ కల్పాంతం యయౌ చీర్ణవ్రతః పురీం .
అవకీర్యమాణః సుకుసుమైర్లోకపాలార్పితైః పథి
9-10-34
ఉపగీయమానచరితః శతధృత్యాదిభిర్ముదా .
గోమూత్రయావకం శ్రుత్వా భ్రాతరం వల్కలాంబరం
9-10-35
మహాకారుణికోఽతప్యజ్జటిలం స్థండిలేశయం .
భరతః ప్రాప్తమాకర్ణ్య పౌరామాత్యపురోహితైః
9-10-36
పాదుకే శిరసి న్యస్య రామం ప్రత్యుద్యతోఽగ్రజం .
నందిగ్రామాత్స్వశిబిరాద్గీతవాదిత్రనిఃస్వనైః
9-10-37
బ్రహ్మఘోషేణ చ ముహుః పఠద్భిర్బ్రహ్మవాదిభిః .
స్వర్ణకక్షపతాకాభిర్హైమైశ్చిత్రధ్వజై రథైః
9-10-38
సదశ్వై రుక్మసన్నాహైర్భటైః పురటవర్మభిః .
శ్రేణీభిర్వారముఖ్యాభిర్భృత్యైశ్చైవ పదానుగైః
9-10-39
పారమేష్ఠ్యాన్యుపాదాయ పణ్యాన్యుచ్చావచాని చ .
పాదయోర్న్యపతత్ప్రేమ్ణా ప్రక్లిన్నహృదయేక్షణః
9-10-40
పాదుకే న్యస్య పురతః ప్రాంజలిర్బాష్పలోచనః .
తమాశ్లిష్య చిరం దోర్భ్యాం స్నాపయన్ నేత్రజైర్జలైః
9-10-41
రామో లక్ష్మణసీతాభ్యాం విప్రేభ్యో యేఽర్హసత్తమాః .
తేభ్యః స్వయం నమశ్చక్రే ప్రజాభిశ్చ నమస్కృతః
9-10-42
ధున్వంత ఉత్తరాసంగాన్ పతిం వీక్ష్య చిరాగతం .
ఉత్తరాః కోసలా మాల్యైః కిరంతో ననృతుర్ముదా
9-10-43
పాదుకే భరతోఽగృహ్ణాచ్చామరవ్యజనోత్తమే .
విభీషణః ససుగ్రీవః శ్వేతచ్ఛత్రం మరుత్సుతః
9-10-44
ధనుర్నిషంగాన్ శత్రుఘ్నః సీతా తీర్థకమండలుం .
అబిభ్రదంగదః ఖడ్గం హైమం చర్మర్క్షరాణ్నృప
9-10-45
పుష్పకస్థోఽన్వితః స్త్రీభిః స్తూయమానశ్చ వందిభిః .
విరేజే భగవాన్ రాజన్ గ్రహైశ్చంద్ర ఇవోదితః
9-10-46
భ్రాతృభిర్నందితః సోఽపి సోత్సవాం ప్రావిశత్పురీం .
ప్రవిశ్య రాజభవనం గురుపత్నీః స్వమాతరం
9-10-47
గురూన్ వయస్యావరజాన్ పూజితః ప్రత్యపూజయత్ .
వైదేహీ లక్ష్మణశ్చైవ యథావత్సముపేయతుః
9-10-48
పుత్రాన్ స్వమాతరస్తాస్తు ప్రాణాంస్తన్వ ఇవోత్థితాః .
ఆరోప్యాంకేఽభిషించంత్యో బాష్పౌఘైర్విజహుః శుచః
9-10-49
జటా నిర్ముచ్య విధివత్కులవృద్ధైః సమం గురుః .
అభ్యషించద్యథైవేంద్రం చతుఃసింధుజలాదిభిః
9-10-50
ఏవం కృతశిరఃస్నానః సువాసాః స్రగ్వ్యలంకృతః .
స్వలంకృతైః సువాసోభిర్భ్రాతృభిర్భార్యయా బభౌ
9-10-51
అగ్రహీదాసనం భ్రాత్రా ప్రణిపత్య ప్రసాదితః .
ప్రజాః స్వధర్మనిరతా వర్ణాశ్రమగుణాన్వితాః .
జుగోప పితృవద్రామో మేనిరే పితరం చ తం
9-10-52
త్రేతాయాం వర్తమానాయాం కాలః కృతసమోఽభవత్ .
రామే రాజని ధర్మజ్ఞే సర్వభూతసుఖావహే
9-10-53
వనాని నద్యో గిరయో వర్షాణి ద్వీపసింధవః .
సర్వే కామదుఘా ఆసన్ ప్రజానాం భరతర్షభ
9-10-54
నాధివ్యాధిజరాగ్లానిదుఃఖశోకభయక్లమాః .
మృత్యుశ్చానిచ్ఛతాం నాసీద్రామే రాజన్యధోక్షజే
9-10-55
ఏకపత్నీవ్రతధరో రాజర్షిచరితః శుచిః .
స్వధర్మం గృహమేధీయం శిక్షయన్ స్వయమాచరత్
9-10-56
ప్రేమ్ణానువృత్త్యా శీలేన ప్రశ్రయావనతా సతీ .
భియా హ్రియా చ భావజ్ఞా భర్తుః సీతాహరన్మనః
9-10-57
ఇతి శ్రీమద్భాగవతే మహాపురాణే పారమహంస్యాం సంహితాయాం
నవమస్కంధే రామచరితే దశమోఽధ్యాయః