ప్రథమాశ్వాసము : దేవతా ప్రార్థన
ఓం సహనావవతు! సహనౌభునక్తు!
సహవీర్యం కరవావహై!
తేజస్వి నావధీతమస్తు! మా విద్విషా వహై!
ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః!!
ఈశ్వరుడు మనల నిరువురిని రక్షించుగాక! మనల నిరువురను పోషించుగాక! మనము గొప్ప శక్తితో (దివ్యబలముతో) కలసి పని చేయుదుముగాక! అధ్యయనముచే మనమిఱువురము మేధా సంపదను పొందుదుముగాక! మన మొండొరులను ద్వేషింపకుందుముగాక! శాంతి, శాంతి, శాంతి సర్వత్రా వుండుగాక!
వీరభద్ర విజయము
ప్రథమాశ్వాసము
దేవతా ప్రార్థన
1-1-మ.
శ్రీలలితంపు భూతియును శేష విభూషణమున్ శిరంబు పై
వేలుపు టేరు పాపటను వెన్నెల పాపఁడు మేన గొండరా
చూలియుఁ గేల ముమ్మొనల శూలము నీలగళంబు గల్గు నా
వేలుపు శ్రీమహానగము వేలుపు మాకు ప్రసన్నుఁ డయ్యెడున్.
టీక :-
శ్రీలలితంపు = అందమైన; భూతి = భస్మం; వేలుపుటేరు = గంగ; వెన్నెల పాపఁడు = చంద్రుడు; మేన = శరీరములో; కొండరాచూలి = పర్వతరాజైన హిమవంతుని కూతురు, పార్వతి); ముమ్మొనలశూలము = మూడు మొనలున్న శూలమైన త్రిశూలము; నీల = నల్లని; శ్రీమహానగము = శ్రీశైలము (కైలాసము).
భావము :-
అందంగా విభూతిని రాసుకున్నవాడు; శేషనాగుని ఆభరణంగా కలవాడు; తలపై గంగను, నెలవంకను, అర్ధశరీరంలో పార్వతిని, చేత త్రిశూలాన్ని ధరించి; నల్లని కంఠం కలవాడైన శ్రీశైల మల్లికార్జునుడు (కైలాస వాసి అయిన శంకరుడు) మాకు ప్రసన్ను డగును గాక!
1-2-చ.
సిరియును వాణి గౌరి యను జెన్నగు కన్యకు మేను, వాక్కుఁ, బె
న్నురమును నుంకువిచ్చి ముదమొప్ప వరించి జగంబు లన్నియుం
దిరములు సేయఁ, బ్రోవఁ, దుది దీర్పఁగఁ ద్ర్యష్ట యుగేక్షణుండునై
హరి, విధి, శంభుమూర్తియగునాఢ్యుడు మాకుఁ బ్రసన్నుఁడయ్యెడున్.
టీక :-
చెన్ను+అగు = అందమైన; పెన్నురమునున్ = వక్షఃస్థలాన్ని; ఉంకువు = వాసస్థానము, కన్యాశుల్కము; తిరములు + సేయ = స్థిరంగా సృష్టించడానికి; ప్రోవన్ = రక్షించడానికి; తుదిన్ = చివరకు (ప్రళయకాలంలో); తీర్పఁగన్ = ముగించడానికి; త్రి + అష్ట + యుగ + ఈక్షణుండునై = మూడు ఎనిమిది రెండు కన్నులు కలవాడై (శివుడు బ్రహ్మ విష్ణు రూపుడై); విధి = బ్రహ్మ; ఆఢ్యుఁడు = గొప్పవాఁడైన ప్రభువు
భావము :-
లక్ష్మి, సరస్వతి, పార్వతి అనే పేర్లు కలిగిన కన్యకు వక్షఃస్థలాన్ని, నాలుకను, అర్థశరీరాన్ని వాసస్థానముగా ఇచ్చి సంతోషంగా వరించి; లోకాలన్నింటినీ సృష్టించడానికి ఎనిమిది కన్నులతో బ్రహ్మరూపంలో, కాపాడడానికి రెండు కన్నులతో విష్ణురూపంలో, నశింపజేయాడానికి మూడు కన్నులతో శివుని రూపంలో ఉండే ప్రభువు శ్రీదత్తుడు మాకు ప్రసన్ను డగును గాక!
1-3-వ.
అని నిఖిలదేవతా ప్రార్థనంబుఁ జేసి.
టీక :-
నిఖిల = సర్వ.
భావము :-
అని సర్వదేవతలను ప్రార్థించి.
1-4-సీ.
భవభక్తు లగువారిఁ బాటించి చూచుచోఁ
మనములోన నమ్మి మహిమతోడ.
శరణార్థు లగువారిఁ జాల రక్షించుచో
సలలితవజ్రపంజర మనంగ;
బలుశివద్రోహుల భస్మీకరించుచో
నద్భుత ప్రళయకాలాగ్ని యనఁగ;
బ్రహ్మాండముల నంటఁబట్టి ధట్టించుచో
నడరి విజృంభించు హరుఁ డనంగ;
1-4.1-ఆ.
వెలయునట్టి దేవు వీరభద్రేశ్వరు;
నఖిల దేవ గర్వ హరణ శూరు
నాత్మఁ దలఁచి మ్రొక్కి యద్దేవు కరుణ నా
మనములోన నమ్మి మహిమతోడ.
టీక :-
శివభక్తులు = పరమశివుని భక్తులు; పాటించి = ఆదరించి; సలలిత = అందమైన; అంటఁబట్టి = బంధించి; ధట్టించుచో = అదలించు, బెదిరించు.
భావము :-
వీరభద్రుడు భక్తులను కరుణించడంలో చల్లని వెన్నెల కురిపించే నిండు చందమామ. శరణు కోరిన వారిని రక్షించడంలో అందమైన వజ్రపంజరం. శివ ద్రోహులను భస్మం చేయడంలో ప్రళయకాలపు అగ్ని. బ్రహ్మాండాన్ని పట్టి బెదరించడంలో రుద్రుడు. సర్వ దేవతల గర్వాన్ని అణచిన శూరుడు. అటువంటి దేవుణ్ణి నా మనస్సులో తలచుకొని, మ్రొక్కి, అతని మహిమను నమ్ముకున్నాను.
1-5-చ.
కరతల మల్లఁ జాచి పులకండము నెయ్యియుఁ బిండి యుండ్రముల్
పొరిఁబొరిఁగళ్ళు సేయుచును బుగ్గలఁ బెట్టుచుఁ బావుకొంచు న
చ్చెరువుగ లీలతో నమిలి చిక్కుచు సొక్కుచు గౌరి ముందఱన్
గురువులువారు వ్రేఁగడుపుఁ గుఱ్ఱఁడు మాకుఁ బ్రసన్నుఁ డయ్యెడిన్.
టీక :-
అల్లన్ = మెల్లగా, తిన్నగా; పులకండము = కండచక్కెర; పొరిఁబొరిన్ = మాటిమాటికీ; దళముసేయు = గళ (త్రాగుటాదులందలి ధన్వనుకరణ) చేయు, గుటుక్కుమని మ్రింగు; పిండియుండ్రములు - ఉండ్రాళ్ళు, గురువులువారు = వేగంగా పరుగెత్తే; వ్రేఁగడుపుఁ గుఱ్ఱఁడు = పెద్దపొట్ట కలిగిన వినాయకుడు.
భావము :-
మెల్లగా చేయి చాచి కండచెక్కెర నెయ్యి ఉండ్రాళ్ళను మాటిమాటికీ గుటుక్కుమని మ్రింగుతూ, బుగ్గలో పెట్టుకుంటూ, పాముకుంటూ, చిత్రంగా నములుతూ పార్వతీదేవి ముందు పరుగులుపెడుతబ ఉండే వినాయకుడు మాకు ప్రసన్ను డగును గాక!
1-6-సీ.
కల్పవల్లియుఁ బోలు కౌఁదీఁగె నునుకాంతి
వాకు లిచ్చుగాత మాకు నెపుడు.
పసిఁడికుండలఁ బోలు పాలిండ్లుకవకట్టు
చక్రవాకములతో సాటిసేయ;
గండుమీలను బోలు కన్నుల చెలువంబు
నీలోత్పలంబుల గేలిసేయ; నిండుచందురుఁ బోలు నెమ్మోము దీధితి
కమలపత్రంబుల కాంతి నవ్వ;
1-6.1-ఆ.
మొనసి నిఖిలభువనమోహనలక్ష్మియై
పరఁగుచున్న పద్మపాణి వా>ణి
నన్ను నమ్మినారు నావారు వీరని
వాకు లిచ్చుగాత మాకు నెపుడు.
టీక :-
కల్పవల్లి = కల్పలత; కౌఁదీగె = తీగవంటి నడుము; కవకట్టు = జతకట్టే; చక్రవాకములతో = జక్కవ పక్షులతో; దీధితి = కాంతి; మొనసి = పూని; వాకులు = వాక్కులు,మాటలు.
భావము :-
కల్పలత వంటి సన్నని నడుము యొక్క కాంతి మెరుపుతీగలను పరిహాసం చేస్తుండగా, బంగారు కుండలవంటి పాలిండ్లు జక్కవల జంటకు పోటీపడుతుండగా, గండుచేపల వంటి కళ్ళ అందం నల్ల కలువలను గేలి చేస్తుండగా, నిండు చంద్రుని వంటి ముఖం యొక్క కాంతి తామరరేకుల కాంతిని చూసి నవ్వుతుండగా పద్మాల వంటి చేతులతో భువనమోహన లక్ష్మివలె ఉన్న సరస్వతి “వీరు నన్ను నమ్మిన నావారు”; అంటూ మా కెల్లప్పుడు వాగ్వైభవాన్ని ఇచ్చుగాక!
1-7-వ.
అని యిష్టదేవతాప్రార్థనంబు సేసి..
భావము :-
అని ఇష్టదేవతలను ప్రార్థించి...