తృతీయ స్కంధము : బ్రహ్మదేవుని విష్ణుస్తోత్రంబు
- ఉపకరణాలు:
నలువొంద నఖిలజీవుల యందుఁ గల నన్నుఁ-
దెలిసి సేవింపుము నలినగర్భ!
భవదీయ దోషముల్ వాయును భూతేంద్రి-
యాశ్రయ విరహిత మై విశుద్ధ
మైన జీవుని విమలాంతరాత్ముఁడ నైన-
నను నేకముగఁ జూచు నరుఁడు మోక్ష
పదమార్గవర్తి యై భాసిల్లు బ్రహ్మాండ-
మందును వివిధకర్మానురూప
- ఉపకరణాలు:
పద్ధతులఁ జేసి పెక్కురూపముల నొందు
జీవతతి రచియించు నీ చిత్త మెపుడు
మత్పదాంబుజయుగళంబు మరగి యున్న
కతన రాజసగుణమునఁ గలుగ దఘము.
టీకా:
నలువొందన్ = చక్కగా ఒప్పునట్లు; అఖిల = సమస్త; జీవులు = ప్రాణులు; అందున్ = అందు; కల = ఉన్నట్టి; నన్నున్ = నన్ను; తెలసి = తెలుసుకొని; సేవింపుము = సేవింపుము; నలినగర్భ = బ్రహ్మదేవుడా {నలినగర్భుడు - నలినము (పద్మము)న గర్భుడు (పుట్టినవాడు), బ్రహ్మదేవుడు}; భవదీయ = నీయొక్క; దోషముల్ = దోషములు; పాయును = తొలగును; భూత = పంచభూతముల; ఇంద్రియ = దశేంద్రియముల; ఆశ్రయ = ఆశ్రయించుటలు; విరహితము = పూర్తిగా లేనిది; ఐ = అయ్యి; విశుద్ధము = పరిశుద్ధము; ఐన = అయిన; జీవుని = జీవుని; విమల = నిర్మలమైన; అంతరాత్ముడను = అంతరాత్మ ఐనవాడను; ఐన = అయిన; ననున్ = నన్ను; ఏకముగన్ = నేను తప్పనితరము లేదని; చూచు = చూచెడి; నరుడు = మానవుడు; మోక్షపద = పరమపదము యొక్క; మార్గ = మార్గమును; వర్తి = అనుసరించువాడు; ఐ = అయ్యి; భాసిల్లు = ప్రకాశించును; బ్రహ్మాండము = బ్రహ్మాండము; అందునున్ = లో; వివిధ = వివిధరకముల; కర్మ = కర్మములకు; అనురూప = అనుకూలమైన; పద్ధతులన్ = మార్గములను; చేసి = వలన; పెక్కు = అనేక; రూపంబులన్ = స్వరూపములను; ఒందు = పొందెడి; జీవ = జీవముల; తతిన్ = సముహములను; రచియించు = సృష్టించు; నీ = నీయొక్క; చిత్తము = మనసు; ఎప్పుడున్ = ఎల్లప్పుడును; మత్ = నాయొక్క; పద = పాదములు అను; అంబుజ = పద్మముల {అంబుజ - అప్పు (నీటి)లో పుట్టునది, పద్మము}; యుగళంబున్ = జంటను; మరగి = మోహించి, అలవాటుపడి; ఉన్న = ఉన్నట్టి; కతన = కారణము చేత; రాజస = రాజస; గుణమునన్ = గుణము; కలుగదు = కలుగదు; అఘము = పాపము.
భావము:
సరోజసంభవా! బ్రహ్మా! సకల జీవులలోనూ అంతర్యామినై ఉండే నన్ను చక్కగా తెలుసుకొని సేవించు; నీదోషాలన్నీ తొలగిపోతాయి. (1. పృథివి, 2. జలము, 3. తేజస్సు, 4. వాయువు, 5. ఆకాశము ఇవి పంచ భూతాలు; 1. కళ్ళు, 2. ముక్కూ, 3. చెవులు, 4. నోరు, 5. చర్మము, 6. నాలుక, 7. చేతులు, 8. కాళ్ళు, 9. మలద్వారము, 10. జననేంద్రియం ఇవి దశేంద్రియాలు). పంచభూతాలకూ, దశేంద్రియాలకూ అతీతుడైన జీవుడే ఆత్మ. పరిశుద్ధుడైన ఆత్మనూ, పరమాత్ముడనైన నన్నూ అభేదంగా దర్శించే మానవుడు మోక్షమార్గంలో పయనించేవాడు అయి ప్రకాశిస్తాడు. బ్రహ్మాండం అనే ఈ గోళంలో అనేక రకాల కర్మలకూ సానుకూలమై ప్రవర్తించే ఆయా అనేక రూపాలు గల జీవులను నీవు సృష్టించుకున్నప్పటికీ నీమనస్సు నిత్యం నాపాదపద్మాల మీదనే లగ్నమై ఉన్నందువలన నీలోని రాజసగుణం నీకు పాపాన్ని కలిగించదు.