దశమ స్కంధము - ఉత్తర : శ్రుతి గీతలు
- ఉపకరణాలు:
అనఘ! జితేంద్రియస్ఫురణు లయ్యును జంచలమైన మానసం
బను తురగంబు బోధమహితాత్మ వివేకపు నూలి త్రాట న
ల్లన గుదియంగఁ బట్టను దలంచుచు ముక్తి కుపాయలాభ మే
యనువును లేమికిన్ వగల నందెడు నాత్మలువో తలంపఁగన్.
టీకా:
అనఘ = పాపరహితుడా; జిత = జయింపబడిన; ఇంద్రియ = ఇంద్రియములు; స్ఫురణులు = తోచువారు; అయ్యును = అయినప్పటికిని; మానసంబు = మనస్సు; అను = అనెడి; తురగంబున్ = గుఱ్ఱమును; బోధన్ = ఙ్ఞానముచేత; మహితాత్మన్ = పరమాత్మను; వివేకపు = తెలిసికొనుట అనెడి; నూలిత్రాటను = కళ్ళెముచేత; అల్లన = మెల్లిగా; కుదియన్ = అణగి ఉండునట్లు; పట్టన్ = పట్టుకొనవలెనని; తలంచుచున్ = అనుకొనుచు; ముక్తి = మోక్షమున; కున్ = కు; ఉపాయ = ఉపాయము; లాభమున్ = పొందుట; ఏ = ఏ; అనువునున్ = విధముగను; లేమి = లేకపోవుట; కిన్ = కు; వగలన్ = విచారమును; అందెడు = పొందుచున్నవి; ఆత్మలువో = జీవులు సుమా; తలంపన్ = విచారించి చూసినచో.
భావము:
మహానుభావా! పుణ్యరూపా! జితేంద్రియత సాధించిన వారు కూడా చంచలమైన మనస్సు అనే గుఱ్ఱాన్ని నిగ్రహించుకోలేరు; దానిని ఙ్ఞానము, గొప్పదనము, వివేకములు అనే తాళ్ళతో నియంత్రించగలం అని భావిస్తారు; ముక్తి పొందే ఉపాయం తెలియలేక విచారగ్రస్తులు అవుతారు.