దశమ స్కంధము - పూర్వ : వేణు విలాసంబు
- ఉపకరణాలు:
ఇట్లు హరి వేణునాదంబు పూరింపఁగ మారవికారహేతు వగు తద్గీతం బాలించి సిగ్గులు చాలించి మక్కువలు చెక్కులొత్త గోపిక లోపికలు లేక తమతమ పొత్తుకత్తెలుం దారును దత్తఱంబునం బదుగురు నేగురుం దుటుములు గట్టి జిలిబిలి ముచ్చటలకుం జొచ్చి తమలోన.
టీకా:
ఇట్లు = ఈ విధముగ; హరి = కృష్ణుడు; వేణు = మురళీ; నాదంబున్ = రవమును; పూరింపగన్ = ఊదుతుండగా; మార = మన్మథ; వికార = వికారములకు; హేతువు = కారణము; అగు = ఐన; తత్ = ఆ యొక్క; గీతంబున్ = గానమును; ఆలించి = విని; సిగ్గులు = లజ్జలను; చాలించి = వదలివేసి; మక్కువలు = అనురాగములు; చెక్కులొత్తన్ = అతిశయించగా; గోపికలు = గోపికాస్త్రీలు; ఓపికలు = తాలుములు; లేక = లేకపోవుటచేత; తమతమ = వారివారి; పొత్తుకత్తెలున్ = స్నేహితులు; తారును = తాము; తత్తఱంబునన్ = తబ్బిబ్బుతో; పదుగురున్ = పదేసిమంది; ఏగురున్ = ఐదేసిమంది; తుటుములు = గుంపులుగ; కట్టి = ఏర్పడి; జిలిబిలి = శృంగార ప్రయుక్తమైన; ముచ్చటలు = కబుర్లుచెప్పుకొనుట; కున్ = కు; చొచ్చి = ఆరంభించి; తమలోనన్ = వారిలోవారు.
భావము:
ఇలా కృష్ణుడు మురళి ఊదుతుంటే కామోద్దీపకమైన ఆ పిల్లనగ్రోవి పాట విని గొల్లచేడియలు సిగ్గులు వదిలిపెట్టారు. వలపులు చిగురించగా ఆ గోపికలు ఓపిక వహింప లేక తమ తమ చెలికత్తలతో సంభ్రమంగా గుంపులుగా కూడి తమలోతాము సరసపు ముద్దుముచ్చటలకు ఉపక్రమించి...