పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - పూర్వ : గోపికల తాదాన్యతోన్మత్తత

  •  
  •  
  •  

10.1-1030-సీ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

క యెలనాగ చెయ్యూఁదినాఁ డిక్కడ-
రస నున్నవి నాల్గు రణములును
నొక నీలవేణితో నొదిఁగినాఁ డిక్కడ-
గ జాడలో నిదె గువ జాడ
యొక లేమ మ్రొక్కిన నురివినాఁ డిక్కడ-
మణి మ్రొక్కిన చొప్పు మ్యమయ్యె
నొక యింతి కెదురుగా నొలసినాఁ డిక్కడ-
న్యోన్యముఖములై యంఘ్రు లొప్పె

10.1-1030.1-ఆ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

నొకతె వెంటఁ దగుల నుండక యేగినాఁ
డుగుమీఁదఁ దరుణి డుగు లమరె
బల లిరుగెలంకులందు రాఁ దిరిగినాఁ
డాఱు పదము లున్నమ్మ! యిచట.

టీకా:

ఒక = ఒకానొక; ఎలనాగ = స్త్రీ; చెయ్యి = చేతిని; ఊదినాడు = పట్టుకొనెను; ఇక్కడ = ఇక్కడ; సరసన్ = పక్కపక్కన; ఉన్నవి = ఉన్నాయి; నాల్గు = నాలుగు (4); చరణములునున్ = పాదములు; ఒక = ఒకానొక; నీలవేణి = స్త్రీ; తోన్ = తోటి; ఒదిగినాడు = ఒత్తిగిలెను; ఇక్కడ = ఇక్కడ; మగ = మగవాని; జాడ = జాడ; లోన్ = అందు; ఇదె = ఇదిగో; మగువ = స్త్రీ; జాడ = జాడ; ఒక = ఒకానొక; లేమ = స్త్రీ; మ్రొక్కినన్ = నమస్కరించగా; ఉరివినాడు = ఒడిసిపట్టెను; ఇక్కడ = ఇక్కడ; రమణి = స్త్రీ; మ్రొక్కిన = నమస్కరించిన; చొప్పు = జాడ; రమ్యము = అందగించినది; అయ్యెన్ = అయినది; ఒక్క = ఒకానొక; ఇంతి = స్త్రీ; కిన్ = కి; ఎదురుగా = ఎదురుగ; ఒలసినాడు = చేరినాడు; ఇక్కడ = ఇక్కడ; అన్యోన్యముఖములు = ఎదురుబొదురుగా ఉన్న; ఐ = అయ్యి; అంఘ్రులు = పాదములు; ఒప్పెన్ = చక్కగానున్నవి; ఒకతె = ఒకామె.
వెంటదగులన్ = వెంటపడగా; ఉండక = నిలబడకుండా; ఏగినాడు = వెళ్ళినాడు; అడుగు = పాదముద్రల; మీద = పైన; తరుణి = స్త్రీ; అడుగులు = పాదముద్రలు; అమరె = వరసగానున్నవి; అబలలు = స్త్రీలు; ఇరుగెలంకులు = రెండుపక్కల; అందున్ = అందు; రాన్ = కూడావస్తుండగా; తిరిగినాడు = సంచరించెను; ఆఱు = ఆరు (6); పదములున్ = పాదముద్రలు; ఉన్నవి = ఉన్నాయి; అమ్మ = తల్లి; ఇచటన్ = ఇక్కడ.

భావము:

ఇక్కడ నందుని కొడుకు ఒక చెలియ చేయి పట్టుకుని నడిచాడు కాబోలు, నాలుగు పాదముద్రలు ఉన్నాయి. ఒక పొలతితో ఇక్కడ ఒదిగాడు కాబోలు, మగ జాడలో మగువ జాడ గోచరిస్తున్నది. ఒక ఒయ్యారి మ్రొక్కగా ఇక్కడ ఒడసి పట్టుకున్నాడు కాబోలు, సుందరి మ్రొక్కిన తీరు రమ్యంగా ఉంది. ఒక అందగత్తెకు అబిముఖంగా వెళ్ళాడు కాబోలు, అక్కడ ఎదురెదురుగా అడుగులు ఏర్పడ్డాయి. ఒక చిన్నది వెంబడించగా ఆగకుండా వెళ్ళాడు కాబోలు, ఇక్కడ అతని అడుగుల మీద అతివ అడుగులు అమరి ఉన్నాయి. ఇదిగో చూడండమ్మా! రెండుప్రక్కలా వెలదులు అనుసరిస్తుంటే తిరిగాడులా ఉంది, ఇక్కడ ఆరు పాదాలున్నాయి.