దశమ స్కంధము - పూర్వ : యాగము చేయ యోచించుట
- ఉపకరణాలు:
బగయుఁ జెలిమి లేక పరఁగిన మిముబోఁటి
మంచివారి కేల మంతనంబు?
తలఁపు లెల్ల మాకుఁ దగ నెఱిఁగింపవే
తాత! వాక్సుధాప్రదాత వగుచు. "
టీకా:
యాగంబు = యజ్ఞము; చేయంగన్ = చేయవలెనని; అర్థించి = కోరి; వచ్చితిరి = వచ్చారు; ఈ = ఈ యొక్క; యాగమునన్ = యజ్ఞము వలన; ఫలము = ప్రయోజనములు; ఏమి = ఏవి; కలుగున్ = కలుగును; ఎవ్వాడు = ఎవరు; దీని = దీని; కిన్ = కి; ఈశ్వరుండు = అధిదేవత; అధికారి = అధిపతి; ఎవ్వడు = ఎవరు; సాధనము = ఉపకరణసమూహము; ఎంత = ఎంత; వలయున్ = కావలెను; శాస్త్రీయమో = శాస్త్రవిహితమా; జనాచారమో = అలవాటుగా చేయునదా; కార్యంబు = ఏదైన కార్యక్రమము; వైరుల్ = శత్రువుల; కున్ = కు; ఎఱిగింపన్ = తెలుప; వలదు = వద్దు; కాని = అంతేతప్పించి; ఎఱిగెడి = తెలిసిన; మిత్రుల్ = స్నేహితుల; కున్ = కి; ఎఱిగింపన్ = తెలుపుట; తగున్ = తగినపని; చేరి = దగ్గరగా, బాగా; ఎఱిగి = తెలిసి; చేసినన్ = చేసినచో; కోర్కులు = కోరికలు; ఎల్లన్ = అన్ని; కలుగున్ = సిద్ధించును; పగ = శత్రుత్వములు; చెలిమి = స్నేహములు.
లేకన్ = లేకుండగా; పరిగిన = ప్రసిద్ధమైన; మిము = మీ; బోటి = లాంటి; మంచి = యోగ్యులైన; వారల = వారి; కున్ = కి; ఏల = ఎందుకు; మంతనంబు = రహస్యపుభావనలు; తలపులు = భావించుటలు; ఎల్లన్ = సమస్తము; మా = మా; కున్ = కు; తగన్ = పూర్తిగా; ఎఱిగింపవే = తెలుపుము; తాత = తండ్రి; వాక్ = మాటలనెడి; సుధా = అమృతమును; ప్రదాత = చక్కగానిచ్చువాడవు; అగుచున్ = అగుచు.
భావము:
“మీరేదో యాగం తలపెట్టి వచ్చినట్లున్నారు. ఈ యజ్ఞం వలన ప్రయోజనం ఏమిటి? ఎవరిని ఉద్దేశించి ఈ యాగం? ఈ యాగానికి అధికారి ఎవరు? ఈ క్రతువుకి కావలసిన సంభారాలు ఏమిటి? ఈ యాగం శాస్త్ర సమ్మతమేనా? లేక లోకాచారాన్ని బట్టి వచ్చిందా? శత్రువులకు అయితే వివరాలు అన్నీ చెప్పరాదు. కానీ మిత్రులకు చెప్పవచ్చు కదా. తెలిసి కర్మలను చేస్తే కార్య సిద్ధి అవుతుంది. తెలియకుండా చేస్తే కాదు. మిత్రుడు, శత్రువు అని భేదం లేని మీవంటి సత్పురుషులకు దాచదగిన రహస్యాలు ఉండవు కదా. మీ పలుకులు అనే అమృతం చిందిస్తూ ఈ యజ్ఞం సంకల్పించిన మీ ఉద్దేశం ఏమిటో నాకు వివరించండి.”