ఛందోపరిచయము : సర్వలఘు సీసము
28 సర్వలఘు సీసము. (ఉపజాతి)
క.సర్వ లఘు సీసమునకు న
ఖర్వాంఘ్రులనడుమ నింద్రగణములు మూఁడై
యార్యంచలఘగణంబులు
నుర్వీధర త్రిలఘుయుగము నొకగీతితుదిన్
గణ విభజన
IIIII IIIII IIIII IIIII IIIII IIIII III III
నల నల నల నల నల నల న న
నవవికచ సరసిరుహ నయనయుగ! నిజచరణ గగనచర నదిజనిత! నిగమ వినుత!
లక్షణములు
సీసపద్యము నియమయులే గాక అన్నీ లఘువులే యుండాలి
• పాదాలు: నాలుగు - కాని పఠన, లేఖన సౌకర్యార్థం పాదమును 2గా విభజిస్తారు
• ప్రతి పాదంలోనూ అక్షరాల సంఖ్య: నియమం లేదు
• ప్రతిపాదంలోని గణాలు: 6 -ఇంద్ర గణాలు, 2 - సూర్య గణాలు
సీస పద్యము చివర ఆటవెలది లేదా గీతి ఉండాలి
అన్ని లఘువులే అయ్యి ఉండాలి
• యతి :
ప్రతిపాదంలోనూ
1వ - 3వ గణాద్యక్షరాలకి, 5వ - 7వ గణాద్యక్షరాలకి
• ప్రాస:
ఐచ్ఛికం
• ప్రాస: యతి
వేయవచ్చు
పోతన తెలుగు భాగవతములో వాడిన పద్యముల సంఖ్య - 1
ఉదాహరణ
11-72-ససీ.
నవ వికచ సరసిరుహ నయనయుగ! నిజచరణ
గగనచరనది జనిత! నిగమవినుత!
జలధిసుత కుచకలశ లలిత మృగమద రుచిర
పరిమళిత నిజహృదయ! ధరణిభరణ!
ద్రుహిణముఖ సురనికర విహిత నుతికలితగుణ!
కటిఘటిత రుచిరతర కనకవసన!
భుజగరిపు వరగమన! రజతగిరిపతివినుత!
సతతజపరత! నియమసరణి చరిత!
11-72.1-తే.
తిమి కమఠ కిటి నృహరి ముదిత! బలి నిహి
త పద! పరశుధర! దశవదన విదళన!
మురదమన! కలికలుష సుముదపహరణ!
కరివరద! ముని నర సుర గరుడ వినుత!