చతుర్థ స్కంధః : చతుర్దశోఽధ్యాయః - 14
4-14-1
మైత్రేయ ఉవాచ
భృగ్వాదయస్తే మునయో లోకానాం క్షేమదర్శినః .
గోప్తర్యసతి వై నౄణాం పశ్యంతః పశుసామ్యతాం
4-14-2
వీరమాతరమాహూయ సునీథాం బ్రహ్మవాదినః .
ప్రకృత్యసమ్మతం వేనమభ్యషించన్ పతిం భువః
4-14-3
శ్రుత్వా నృపాసనగతం వేనమత్యుగ్రశాసనం .
నిలిల్యుర్దస్యవః సద్యః సర్పత్రస్తా ఇవాఖవః
4-14-4
స ఆరూఢనృపస్థాన ఉన్నద్ధోఽష్టవిభూతిభిః .
అవమేనే మహాభాగాన్ స్తబ్ధః సంభావితః స్వతః
4-14-5
ఏవం మదాంధ ఉత్సిక్తో నిరంకుశ ఇవ ద్విపః .
పర్యటన్ రథమాస్థాయ కంపయన్నివ రోదసీ
4-14-6
న యష్టవ్యం న దాతవ్యం న హోతవ్యం ద్విజాః క్వచిత్ .
ఇతి న్యవారయద్ధర్మం భేరీఘోషేణ సర్వశః
4-14-7
వేనస్యావేక్ష్య మునయో దుర్వృత్తస్య విచేష్టితం .
విమృశ్య లోకవ్యసనం కృపయోచుః స్మ సత్రిణః
4-14-8
అహో ఉభయతః ప్రాప్తం లోకస్య వ్యసనం మహత్ .
దారుణ్యుభయతో దీప్తే ఇవ తస్కరపాలయోః
4-14-9
అరాజకభయాదేష కృతో రాజాతదర్హణః .
తతోఽప్యాసీద్భయం త్వద్య కథం స్యాత్స్వస్తి దేహినాం
4-14-10
అహేరివ పయః పోషః పోషకస్యాప్యనర్థభృత్ .
వేనః ప్రకృత్యైవ ఖలః సునీథాగర్భసంభవః
4-14-11
నిరూపితః ప్రజాపాలః స జిఘాంసతి వై ప్రజాః .
తథాపి సాంత్వయేమాముం నాస్మాంస్తత్పాతకం స్పృశేత్
4-14-12
తద్విద్వద్భిరసద్వృత్తో వేనోఽస్మాభిః కృతో నృపః .
సాంత్వితో యది నో వాచం న గ్రహీష్యత్యధర్మకృత్
4-14-13
లోకధిక్కారసందగ్ధం దహిష్యామః స్వతేజసా .
ఏవమధ్యవసాయైనం మునయో గూఢమన్యవః .
ఉపవ్రజ్యాబ్రువన్ వేనం సాంత్వయిత్వా చ సామభిః
4-14-14
మునయ ఊచుః
నృపవర్య నిబోధైతద్యత్తే విజ్ఞాపయామ భోః .
ఆయుఃశ్రీబలకీర్తీనాం తవ తాత వివర్ధనం
4-14-15
ధర్మ ఆచరితః పుంసాం వాఙ్మనఃకాయబుద్ధిభిః .
లోకాన్ విశోకాన్ వితరత్యథానంత్యమసంగినాం
4-14-16
స తే మా వినశేద్వీర ప్రజానాం క్షేమలక్షణః .
యస్మిన్ వినష్టే నృపతిరైశ్వర్యాదవరోహతి
4-14-17
రాజన్నసాధ్వమాత్యేభ్యశ్చోరాదిభ్యః ప్రజా నృపః .
రక్షన్ యథా బలిం గృహ్ణన్నిహ ప్రేత్య చ మోదతే
4-14-18
యస్య రాష్ట్రే పురే చైవ భగవాన్ యజ్ఞపూరుషః .
ఇజ్యతే స్వేన ధర్మేణ జనైర్వర్ణాశ్రమాన్వితైః
4-14-19
తస్య రాజ్ఞో మహాభాగ భగవాన్ భూతభావనః .
పరితుష్యతి విశ్వాత్మా తిష్ఠతో నిజశాసనే
4-14-20
తస్మింస్తుష్టే కిమప్రాప్యం జగతామీశ్వరేశ్వరే .
లోకాః సపాలా హ్యేతస్మై హరంతి బలిమాదృతాః
4-14-21
తం సర్వలోకామరయజ్ఞసంగ్రహం
త్రయీమయం ద్రవ్యమయం తపోమయం .
యజ్ఞైర్విచిత్రైర్యజతో భవాయ తే
రాజన్ స్వదేశాననురోద్ధుమర్హసి
4-14-22
యజ్ఞేన యుష్మద్విషయే ద్విజాతిభి-
ర్వితాయమానేన సురాః కలా హరేః .
స్విష్టాః సుతుష్టాః ప్రదిశంతి వాంఛితం
తద్ధేలనం నార్హసి వీర చేష్టితుం
4-14-23
వేన ఉవాచ
బాలిశా బత యూయం వా అధర్మే ధర్మమానినః .
యే వృత్తిదం పతిం హిత్వా జారం పతిముపాసతే
4-14-24
అవజానంత్యమీ మూఢా నృపరూపిణమీశ్వరం .
నానువిందంతి తే భద్రమిహ లోకే పరత్ర చ
4-14-25
కో యజ్ఞపురుషో నామ యత్ర వో భక్తిరీదృశీ .
భర్తృస్నేహవిదూరాణాం యథా జారే కుయోషితాం
4-14-26
విష్ణుర్విరించో గిరిశ ఇంద్రో వాయుర్యమో రవిః .
పర్జన్యో ధనదః సోమః క్షితిరగ్నిరపాంపతిః
4-14-27
ఏతే చాన్యే చ విబుధాః ప్రభవో వరశాపయోః .
దేహే భవంతి నృపతేః సర్వదేవమయో నృపః
4-14-28
తస్మాన్మాం కర్మభిర్విప్రా యజధ్వం గతమత్సరాః .
బలిం చ మహ్యం హరత మత్తోఽన్యః కోఽగ్రభుక్ పుమాన్
4-14-29
మైత్రేయ ఉవాచ
ఇత్థం విపర్యయమతిః పాపీయానుత్పథం గతః .
అనునీయమానస్తద్యాచ్ఞాం న చక్రే భ్రష్టమంగలః
4-14-30
ఇతి తేఽసత్కృతాస్తేన ద్విజాః పండితమానినా .
భగ్నాయాం భవ్యయాచ్ఞాయాం తస్మై విదుర చుక్రుధుః
4-14-31
హన్యతాం హన్యతామేష పాపః ప్రకృతిదారుణః .
జీవన్ జగదసావాశు కురుతే భస్మసాద్ధ్రువం
4-14-32
నాయమర్హత్యసద్వృత్తో నరదేవవరాసనం .
యోఽధియజ్ఞపతిం విష్ణుం వినిందత్యనపత్రపః
4-14-33
కో వైనం పరిచక్షీత వేనమేకమృతేఽశుభం .
ప్రాప్త ఈదృశమైశ్వర్యం యదనుగ్రహభాజనః
4-14-34
ఇత్థం వ్యవసితా హంతుం ఋషయో రూఢమన్యవః .
నిజఘ్నుర్హుంకృతైర్వేనం హతమచ్యుతనిందయా
4-14-35
ఋషిభిః స్వాశ్రమపదం గతే పుత్రకలేవరం .
సునీథా పాలయామాస విద్యాయోగేన శోచతీ
4-14-36
ఏకదా మునయస్తే తు సరస్వత్సలిలాప్లుతాః .
హుత్వాగ్నీన్ సత్కథాశ్చక్రురుపవిష్టాః సరిత్తటే
4-14-37
వీక్ష్యోత్థితాన్మహోత్పాతానాహుర్లోకభయంకరాన్ .
అప్యభద్రమనాథాయా దస్యుభ్యో న భవేద్భువః
4-14-38
ఏవం మృశంత ఋషయో ధావతాం సర్వతోదిశం .
పాంసుః సముత్థితో భూరిశ్చోరాణామభిలుంపతాం
4-14-39
తదుపద్రవమాజ్ఞాయ లోకస్య వసు లుంపతాం .
భర్తర్యుపరతే తస్మిన్నన్యోన్యం చ జిఘాంసతాం
4-14-40
చోరప్రాయం జనపదం హీనసత్త్వమరాజకం .
లోకాన్ నావారయంఛక్తా అపి తద్దోషదర్శినః
4-14-41
బ్రాహ్మణః సమదృక్ శాంతో దీనానాం సముపేక్షకః .
స్రవతే బ్రహ్మ తస్యాపి భిన్నభాండాత్పయో యథా
4-14-42
నాంగస్య వంశో రాజర్షేరేష సంస్థాతుమర్హతి .
అమోఘవీర్యా హి నృపా వంశేఽస్మిన్ కేశవాశ్రయాః
4-14-43
వినిశ్చిత్యైవమృషయో విపన్నస్య మహీపతేః .
మమంథురూరుం తరసా తత్రాసీద్బాహుకో నరః
4-14-44
కాకకృష్ణోఽతిహ్రస్వాంగో హ్రస్వబాహుర్మహాహనుః .
హ్రస్వపాన్నిమ్ననాసాగ్రో రక్తాక్షస్తామ్రమూర్ధజః
4-14-45
తం తు తేఽవనతం దీనం కిం కరోమీతి వాదినం .
నిషీదేత్యబ్రువంస్తాత స నిషాదస్తతోఽభవత్
4-14-46
తస్య వంశ్యాస్తు నైషాదా గిరికాననగోచరాః .
యేనాహరజ్జాయమానో వేనకల్మషముల్బణం
4-14-47
ఇతి శ్రీమద్భాగవతే మహాపురాణే పారమహంస్యాం సంహితాయాం
చతుర్థస్కంధే పృథుచరితే నిషాదోత్పత్తిర్నామ చతుర్దశోఽధ్యాయః