పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

చతుర్థ స్కంధము : అధ్యాయము – 21

  •  
  •  
  •  

4-1-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

మైత్రేయ ఉవాచ
మౌక్తికైః కుసుమస్రగ్భిర్దుకూలైః స్వర్ణతోరణైః
మహాసురభిభిర్ధూపైర్మణ్డితం తత్ర తత్ర వై

4-2-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

చన్దనాగురుతోయార్ద్ర రథ్యాచత్వరమార్గవత్
పుష్పాక్షతఫలైస్తోక్మైర్లాజైరర్చిర్భిరర్చితమ్

4-3-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సవృన్దైః కదలీస్తమ్భైః పూగపోతైః పరిష్కృతమ్
తరుపల్లవమాలాభిః సర్వతః సమలఙ్కృతమ్

4-4-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ప్రజాస్తం దీపబలిభిః సమ్భృతాశేషమఙ్గలైః
అభీయుర్మృష్టకన్యాశ్చ మృష్టకుణ్డలమణ్డితాః

4-5-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శఙ్ఖదున్దుభిఘోషేణ బ్రహ్మఘోషేణ చర్త్విజామ్
వివేశ భవనం వీరః స్తూయమానో గతస్మయః

4-6-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

పూజితః పూజయామాస తత్ర తత్ర మహాయశాః
పౌరాఞ్జానపదాంస్తాంస్తాన్ప్రీతః ప్రియవరప్రదః

4-7-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

స ఏవమాదీన్యనవద్యచేష్టితః కర్మాణి భూయాంసి మహాన్మహత్తమః
కుర్వన్శశాసావనిమణ్డలం యశః స్ఫీతం నిధాయారురుహే పరం పదమ్

4-8-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సూత ఉవాచ
తదాదిరాజస్య యశో విజృమ్భితం గుణైరశేషైర్గుణవత్సభాజితమ్
క్షత్తా మహాభాగవతః సదస్పతే కౌషారవిం ప్రాహ గృణన్తమర్చయన్

4-9-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

విదుర ఉవాచ
సోऽభిషిక్తః పృథుర్విప్రైర్లబ్ధాశేషసురార్హణః
బిభ్రత్స వైష్ణవం తేజో బాహ్వోర్యాభ్యాం దుదోహ గామ్

4-10-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కో న్వస్య కీర్తిం న శృణోత్యభిజ్ఞో యద్విక్రమోచ్ఛిష్టమశేషభూపాః
లోకాః సపాలా ఉపజీవన్తి కామమద్యాపి తన్మే వద కర్మ శుద్ధమ్

4-11-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

మైత్రేయ ఉవాచ
గఙ్గాయమునయోర్నద్యోరన్తరా క్షేత్రమావసన్
ఆరబ్ధానేవ బుభుజే భోగాన్పుణ్యజిహాసయా

4-12-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సర్వత్రాస్ఖలితాదేశః సప్తద్వీపైకదణ్డధృక్
అన్యత్ర బ్రాహ్మణకులాదన్యత్రాచ్యుతగోత్రతః

4-13-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఏకదాసీన్మహాసత్ర దీక్షా తత్ర దివౌకసామ్
సమాజో బ్రహ్మర్షీణాం చ రాజర్షీణాం చ సత్తమ

4-14-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తస్మిన్నర్హత్సు సర్వేషు స్వర్చితేషు యథార్హతః
ఉత్థితః సదసో మధ్యే తారాణాముడురాడివ

4-15-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ప్రాంశుః పీనాయతభుజో గౌరః కఞ్జారుణేక్షణః
సునాసః సుముఖః సౌమ్యః పీనాంసః సుద్విజస్మితః

4-16-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

వ్యూఢవక్షా బృహచ్ఛ్రోణిర్వలివల్గుదలోదరః
ఆవర్తనాభిరోజస్వీ కాఞ్చనోరురుదగ్రపాత్

4-17-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సూక్ష్మవక్రాసితస్నిగ్ధ మూర్ధజః కమ్బుకన్ధరః
మహాధనే దుకూలాగ్ర్యే పరిధాయోపవీయ చ

4-18-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

వ్యఞ్జితాశేషగాత్రశ్రీర్నియమే న్యస్తభూషణః
కృష్ణాజినధరః శ్రీమాన్కుశపాణిః కృతోచితః

4-19-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శిశిరస్నిగ్ధతారాక్షః సమైక్షత సమన్తతః
ఊచివానిదముర్వీశః సదః సంహర్షయన్నివ

4-20-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

చారు చిత్రపదం శ్లక్ష్ణం మృష్టం గూఢమవిక్లవమ్
సర్వేషాముపకారార్థం తదా అనువదన్నివ

4-21-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

రాజోవాచ
సభ్యాః శృణుత భద్రం వః సాధవో య ఇహాగతాః
సత్సు జిజ్ఞాసుభిర్ధర్మమావేద్యం స్వమనీషితమ్

4-22-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అహం దణ్డధరో రాజా ప్రజానామిహ యోజితః
రక్షితా వృత్తిదః స్వేషు సేతుషు స్థాపితా పృథక్

4-23-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తస్య మే తదనుష్ఠానాద్యానాహుర్బ్రహ్మవాదినః
లోకాః స్యుః కామసన్దోహా యస్య తుష్యతి దిష్టదృక్

4-24-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

య ఉద్ధరేత్కరం రాజా ప్రజా ధర్మేష్వశిక్షయన్
ప్రజానాం శమలం భుఙ్క్తే భగం చ స్వం జహాతి సః

4-25-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తత్ప్రజా భర్తృపిణ్డార్థం స్వార్థమేవానసూయవః
కురుతాధోక్షజధియస్తర్హి మేऽనుగ్రహః కృతః

4-26-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యూయం తదనుమోదధ్వం పితృదేవర్షయోऽమలాః
కర్తుః శాస్తురనుజ్ఞాతుస్తుల్యం యత్ప్రేత్య తత్ఫలమ్

4-27-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అస్తి యజ్ఞపతిర్నామ కేషాఞ్చిదర్హసత్తమాః
ఇహాముత్ర చ లక్ష్యన్తే జ్యోత్స్నావత్యః క్వచిద్భువః

4-28-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

మనోరుత్తానపాదస్య ధ్రువస్యాపి మహీపతేః
ప్రియవ్రతస్య రాజర్షేరఙ్గస్యాస్మత్పితుః పితుః

4-29-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఈదృశానామథాన్యేషామజస్య చ భవస్య చ
ప్రహ్లాదస్య బలేశ్చాపి కృత్యమస్తి గదాభృతా

4-30-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

దౌహిత్రాదీనృతే మృత్యోః శోచ్యాన్ధర్మవిమోహితాన్
వర్గస్వర్గాపవర్గాణాం ప్రాయేణైకాత్మ్యహేతునా

4-31-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యత్పాదసేవాభిరుచిస్తపస్వినామశేషజన్మోపచితం మలం ధియః
సద్యః క్షిణోత్యన్వహమేధతీ సతీ యథా పదాఙ్గుష్ఠవినిఃసృతా సరిత్

4-32-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

వినిర్ధుతాశేషమనోమలః పుమానసఙ్గవిజ్ఞానవిశేషవీర్యవాన్
యదఙ్ఘ్రిమూలే కృతకేతనః పునర్న సంసృతిం క్లేశవహాం ప్రపద్యతే

4-33-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తమేవ యూయం భజతాత్మవృత్తిభిర్మనోవచఃకాయగుణైః స్వకర్మభిః
అమాయినః కామదుఘాఙ్ఘ్రిపఙ్కజం యథాధికారావసితార్థసిద్ధయః

4-34-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అసావిహానేకగుణోऽగుణోऽధ్వరః పృథగ్విధద్రవ్యగుణక్రియోక్తిభిః
సమ్పద్యతేऽర్థాశయలిఙ్గనామభిర్విశుద్ధవిజ్ఞానఘనః స్వరూపతః

4-35-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ప్రధానకాలాశయధర్మసఙ్గ్రహే శరీర ఏష ప్రతిపద్య చేతనామ్
క్రియాఫలత్వేన విభుర్విభావ్యతే యథానలో దారుషు తద్గుణాత్మకః

4-36-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అహో మమామీ వితరన్త్యనుగ్రహం హరిం గురుం యజ్ఞభుజామధీశ్వరమ్
స్వధర్మయోగేన యజన్తి మామకా నిరన్తరం క్షోణితలే దృఢవ్రతాః

4-37-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

మా జాతు తేజః ప్రభవేన్మహర్ద్ధిభిస్తితిక్షయా తపసా విద్యయా చ
దేదీప్యమానేऽజితదేవతానాం కులే స్వయం రాజకులాద్ద్విజానామ్

4-38-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

బ్రహ్మణ్యదేవః పురుషః పురాతనో నిత్యం హరిర్యచ్చరణాభివన్దనాత్
అవాప లక్ష్మీమనపాయినీం యశో జగత్పవిత్రం చ మహత్తమాగ్రణీః

4-39-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యత్సేవయాశేషగుహాశయః స్వరాడ్విప్రప్రియస్తుష్యతి కామమీశ్వరః
తదేవ తద్ధర్మపరైర్వినీతైః సర్వాత్మనా బ్రహ్మకులం నిషేవ్యతామ్

4-40-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

పుమాన్లభేతానతివేలమాత్మనః ప్రసీదతోऽత్యన్తశమం స్వతః స్వయమ్
యన్నిత్యసమ్బన్ధనిషేవయా తతః పరం కిమత్రాస్తి ముఖం హవిర్భుజామ్

4-41-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అశ్నాత్యనన్తః ఖలు తత్త్వకోవిదైః శ్రద్ధాహుతం యన్ముఖ ఇజ్యనామభిః
న వై తథా చేతనయా బహిష్కృతే హుతాశనే పారమహంస్యపర్యగుః

4-42-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యద్బ్రహ్మ నిత్యం విరజం సనాతనం శ్రద్ధాతపోమఙ్గలమౌనసంయమైః
సమాధినా బిభ్రతి హార్థదృష్టయే యత్రేదమాదర్శ ఇవావభాసతే

4-43-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తేషామహం పాదసరోజరేణుమార్యా వహేయాధికిరీటమాయుః
యం నిత్యదా బిభ్రత ఆశు పాపం నశ్యత్యముం సర్వగుణా భజన్తి

4-44-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

గుణాయనం శీలధనం కృతజ్ఞం వృద్ధాశ్రయం సంవృణతేऽను సమ్పదః
ప్రసీదతాం బ్రహ్మకులం గవాం చ జనార్దనః సానుచరశ్చ మహ్యమ్

4-45-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

మైత్రేయ ఉవాచ
ఇతి బ్రువాణం నృపతిం పితృదేవద్విజాతయః
తుష్టువుర్హృష్టమనసః సాధువాదేన సాధవః

4-46-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

పుత్రేణ జయతే లోకానితి సత్యవతీ శ్రుతిః
బ్రహ్మదణ్డహతః పాపో యద్వేనోऽత్యతరత్తమః

4-47-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

హిరణ్యకశిపుశ్చాపి భగవన్నిన్దయా తమః
వివిక్షురత్యగాత్సూనోః ప్రహ్లాదస్యానుభావతః

4-48-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

వీరవర్య పితః పృథ్వ్యాః సమాః సఞ్జీవ శాశ్వతీః
యస్యేదృశ్యచ్యుతే భక్తిః సర్వలోకైకభర్తరి

4-49-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అహో వయం హ్యద్య పవిత్రకీర్తే త్వయైవ నాథేన ముకున్దనాథాః
య ఉత్తమశ్లోకతమస్య విష్ణోర్బ్రహ్మణ్యదేవస్య కథాం వ్యనక్తి

4-50-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

నాత్యద్భుతమిదం నాథ తవాజీవ్యానుశాసనమ్
ప్రజానురాగో మహతాం ప్రకృతిః కరుణాత్మనామ్

4-51-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అద్య నస్తమసః పారస్త్వయోపాసాదితః ప్రభో
భ్రామ్యతాం నష్టదృష్టీనాం కర్మభిర్దైవసంజ్ఞితైః

4-52-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

నమో వివృద్ధసత్త్వాయ పురుషాయ మహీయసే
యో బ్రహ్మ క్షత్రమావిశ్య బిభర్తీదం స్వతేజసా