పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

తృతీయ స్కంధము : అధ్యాయము – 31

  •  
  •  
  •  

3-1-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శ్రీభగవానువాచ
కర్మణా దైవనేత్రేణ జన్తుర్దేహోపపత్తయే
స్త్రియాః ప్రవిష్ట ఉదరం పుంసో రేతఃకణాశ్రయః

3-2-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కలలం త్వేకరాత్రేణ పఞ్చరాత్రేణ బుద్బుదమ్
దశాహేన తు కర్కన్ధూః పేశ్యణ్డం వా తతః పరమ్

3-3-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

మాసేన తు శిరో ద్వాభ్యాం బాహ్వఙ్ఘ్ర్యాద్యఙ్గవిగ్రహః
నఖలోమాస్థిచర్మాణి లిఙ్గచ్ఛిద్రోద్భవస్త్రిభిః

3-4-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

చతుర్భిర్ధాతవః సప్త పఞ్చభిః క్షుత్తృడుద్భవః
షడ్భిర్జరాయుణా వీతః కుక్షౌ భ్రామ్యతి దక్షిణే

3-5-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

మాతుర్జగ్ధాన్నపానాద్యైరేధద్ధాతురసమ్మతే
శేతే విణ్మూత్రయోర్గర్తే స జన్తుర్జన్తుసమ్భవే

3-6-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కృమిభిః క్షతసర్వాఙ్గః సౌకుమార్యాత్ప్రతిక్షణమ్
మూర్చ్ఛామాప్నోత్యురుక్లేశస్తత్రత్యైః క్షుధితైర్ముహుః

3-7-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కటుతీక్ష్ణోష్ణలవణ రూక్షామ్లాదిభిరుల్బణైః
మాతృభుక్తైరుపస్పృష్టః సర్వాఙ్గోత్థితవేదనః

3-8-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఉల్బేన సంవృతస్తస్మిన్నన్త్రైశ్చ బహిరావృతః
ఆస్తే కృత్వా శిరః కుక్షౌ భుగ్నపృష్ఠశిరోధరః

3-9-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అకల్పః స్వాఙ్గచేష్టాయాం శకున్త ఇవ పఞ్జరే
తత్ర లబ్ధస్మృతిర్దైవాత్కర్మ జన్మశతోద్భవమ్
స్మరన్దీర్ఘమనుచ్ఛ్వాసం శర్మ కిం నామ విన్దతే

3-10-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఆరభ్య సప్తమాన్మాసాల్లబ్ధబోధోऽపి వేపితః
నైకత్రాస్తే సూతివాతైర్విష్ఠాభూరివ సోదరః

3-11-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

నాథమాన ఋషిర్భీతః సప్తవధ్రిః కృతాఞ్జలిః
స్తువీత తం విక్లవయా వాచా యేనోదరేऽర్పితః

3-12-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

జన్తురువాచ
తస్యోపసన్నమవితుం జగదిచ్ఛయాత్త
నానాతనోర్భువి చలచ్చరణారవిన్దమ్
సోऽహం వ్రజామి శరణం హ్యకుతోభయం మే
యేనేదృశీ గతిరదర్శ్యసతోऽనురూపా

3-13-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యస్త్వత్ర బద్ధ ఇవ కర్మభిరావృతాత్మా
భూతేన్ద్రియాశయమయీమవలమ్బ్య మాయామ్
ఆస్తే విశుద్ధమవికారమఖణ్డబోధమ్
ఆతప్యమానహృదయేऽవసితం నమామి

3-14-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యః పఞ్చభూతరచితే రహితః శరీరే
చ్ఛన్నోऽయథేన్ద్రియగుణార్థచిదాత్మకోऽహమ్
తేనావికుణ్ఠమహిమానమృషిం తమేనం
వన్దే పరం ప్రకృతిపూరుషయోః పుమాంసమ్

3-15-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యన్మాయయోరుగుణకర్మనిబన్ధనేऽస్మిన్
సాంసారికే పథి చరంస్తదభిశ్రమేణ
నష్టస్మృతిః పునరయం ప్రవృణీత లోకం
యుక్త్యా కయా మహదనుగ్రహమన్తరేణ

3-16-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

జ్ఞానం యదేతదదధాత్కతమః స దేవస్
త్రైకాలికం స్థిరచరేష్వనువర్తితాంశః
తం జీవకర్మపదవీమనువర్తమానాస్
తాపత్రయోపశమనాయ వయం భజేమ

3-17-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

దేహ్యన్యదేహవివరే జఠరాగ్నినాసృగ్
విణ్మూత్రకూపపతితో భృశతప్తదేహః
ఇచ్ఛన్నితో వివసితుం గణయన్స్వమాసాన్
నిర్వాస్యతే కృపణధీర్భగవన్కదా ను

3-18-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యేనేదృశీం గతిమసౌ దశమాస్య ఈశ
సఙ్గ్రాహితః పురుదయేన భవాదృశేన
స్వేనైవ తుష్యతు కృతేన స దీననాథః
కో నామ తత్ప్రతి వినాఞ్జలిమస్య కుర్యాత్

3-19-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

పశ్యత్యయం ధిషణయా నను సప్తవధ్రిః
శారీరకే దమశరీర్యపరః స్వదేహే
యత్సృష్టయాసం తమహం పురుషం పురాణం
పశ్యే బహిర్హృది చ చైత్యమివ ప్రతీతమ్

3-20-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సోऽహం వసన్నపి విభో బహుదుఃఖవాసం
గర్భాన్న నిర్జిగమిషే బహిరన్ధకూపే
యత్రోపయాతముపసర్పతి దేవమాయా
మిథ్యా మతిర్యదను సంసృతిచక్రమేతత్

3-21-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తస్మాదహం విగతవిక్లవ ఉద్ధరిష్య
ఆత్మానమాశు తమసః సుహృదాత్మనైవ
భూయో యథా వ్యసనమేతదనేకరన్ధ్రం
మా మే భవిష్యదుపసాదితవిష్ణుపాదః

3-22-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కపిల ఉవాచ
ఏవం కృతమతిర్గర్భే దశమాస్యః స్తువన్నృషిః
సద్యః క్షిపత్యవాచీనం ప్రసూత్యై సూతిమారుతః

3-23-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తేనావసృష్టః సహసా కృత్వావాక్శిర ఆతురః
వినిష్క్రామతి కృచ్ఛ్రేణ నిరుచ్ఛ్వాసో హతస్మృతిః

3-24-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

పతితో భువ్యసృఙ్మిశ్రః విష్ఠాభూరివ చేష్టతే
రోరూయతి గతే జ్ఞానే విపరీతాం గతిం గతః

3-25-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

పరచ్ఛన్దం న విదుషా పుష్యమాణో జనేన సః
అనభిప్రేతమాపన్నః ప్రత్యాఖ్యాతుమనీశ్వరః

3-26-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శాయితోऽశుచిపర్యఙ్కే జన్తుః స్వేదజదూషితే
నేశః కణ్డూయనేऽఙ్గానామాసనోత్థానచేష్టనే

3-27-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తుదన్త్యామత్వచం దంశా మశకా మత్కుణాదయః
రుదన్తం విగతజ్ఞానం కృమయః కృమికం యథా

3-28-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఇత్యేవం శైశవం భుక్త్వా దుఃఖం పౌగణ్డమేవ చ
అలబ్ధాభీప్సితోऽజ్ఞానాదిద్ధమన్యుః శుచార్పితః

3-29-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సహ దేహేన మానేన వర్ధమానేన మన్యునా
కరోతి విగ్రహం కామీ కామిష్వన్తాయ చాత్మనః

3-30-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

భూతైః పఞ్చభిరారబ్ధే దేహే దేహ్యబుధోऽసకృత్
అహం మమేత్యసద్గ్రాహః కరోతి కుమతిర్మతిమ్

3-31-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తదర్థం కురుతే కర్మ యద్బద్ధో యాతి సంసృతిమ్
యోऽనుయాతి దదత్క్లేశమవిద్యాకర్మబన్ధనః

3-32-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యద్యసద్భిః పథి పునః శిశ్నోదరకృతోద్యమైః
ఆస్థితో రమతే జన్తుస్తమో విశతి పూర్వవత్

3-33-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సత్యం శౌచం దయా మౌనం బుద్ధిః శ్రీర్హ్రీర్యశః క్షమా
శమో దమో భగశ్చేతి యత్సఙ్గాద్యాతి సఙ్క్షయమ్

3-34-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తేష్వశాన్తేషు మూఢేషు ఖణ్డితాత్మస్వసాధుషు
సఙ్గం న కుర్యాచ్ఛోచ్యేషు యోషిత్క్రీడామృగేషు చ

3-35-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

న తథాస్య భవేన్మోహో బన్ధశ్చాన్యప్రసఙ్గతః
యోషిత్సఙ్గాద్యథా పుంసో యథా తత్సఙ్గిసఙ్గతః

3-36-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ప్రజాపతిః స్వాం దుహితరం దృష్ట్వా తద్రూపధర్షితః
రోహిద్భూతాం సోऽన్వధావదృక్షరూపీ హతత్రపః

3-37-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తత్సృష్టసృష్టసృష్టేషు కో న్వఖణ్డితధీః పుమాన్
ఋషిం నారాయణమృతే యోషిన్మయ్యేహ మాయయా

3-38-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

బలం మే పశ్య మాయాయాః స్త్రీమయ్యా జయినో దిశామ్
యా కరోతి పదాక్రాన్తాన్భ్రూవిజృమ్భేణ కేవలమ్

3-39-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సఙ్గం న కుర్యాత్ప్రమదాసు జాతు యోగస్య పారం పరమారురుక్షుః
మత్సేవయా ప్రతిలబ్ధాత్మలాభో వదన్తి యా నిరయద్వారమస్య

3-40-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యోపయాతి శనైర్మాయా యోషిద్దేవవినిర్మితా
తామీక్షేతాత్మనో మృత్యుం తృణైః కూపమివావృతమ్

3-41-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యాం మన్యతే పతిం మోహాన్మన్మాయామృషభాయతీమ్
స్త్రీత్వం స్త్రీసఙ్గతః ప్రాప్తో విత్తాపత్యగృహప్రదమ్

3-42-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తామాత్మనో విజానీయాత్పత్యపత్యగృహాత్మకమ్
దైవోపసాదితం మృత్యుం మృగయోర్గాయనం యథా

3-43-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

దేహేన జీవభూతేన లోకాల్లోకమనువ్రజన్
భుఞ్జాన ఏవ కర్మాణి కరోత్యవిరతం పుమాన్

3-44-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

జీవో హ్యస్యానుగో దేహో భూతేన్ద్రియమనోమయః
తన్నిరోధోऽస్య మరణమావిర్భావస్తు సమ్భవః

3-45-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ద్రవ్యోపలబ్ధిస్థానస్య ద్రవ్యేక్షాయోగ్యతా యదా
తత్పఞ్చత్వమహంమానాదుత్పత్తిర్ద్రవ్యదర్శనమ్

3-46-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యథాక్ష్ణోర్ద్రవ్యావయవ దర్శనాయోగ్యతా యదా
తదైవ చక్షుషో ద్రష్టుర్ద్రష్టృత్వాయోగ్యతానయోః

3-47-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తస్మాన్న కార్యః సన్త్రాసో న కార్పణ్యం న సమ్భ్రమః
బుద్ధ్వా జీవగతిం ధీరో ముక్తసఙ్గశ్చరేదిహ

3-48-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సమ్యగ్దర్శనయా బుద్ధ్యా యోగవైరాగ్యయుక్తయా
మాయావిరచితే లోకే చరేన్న్యస్య కలేవరమ్