పోతన తెలుగు భాగవతము

3-1-శ్లో.

కపిల ఉవాచ
తస్యైతస్య జనో నూనం నాయం వేదోరువిక్రమమ్
కాల్యమానోऽపి బలినో వాయోరివ ఘనావలిః

3-2-శ్లో.

యం యమర్థముపాదత్తే దుఃఖేన సుఖహేతవే
తం తం ధునోతి భగవాన్పుమాన్ఛోచతి యత్కృతే

3-3-శ్లో.

యదధ్రువస్య దేహస్య సానుబన్ధస్య దుర్మతిః
ధ్రువాణి మన్యతే మోహాద్గృహక్షేత్రవసూని చ

3-4-శ్లో.

జన్తుర్వై భవ ఏతస్మిన్యాం యాం యోనిమనువ్రజేత్
తస్యాం తస్యాం స లభతే నిర్వృతిం న విరజ్యతే

3-5-శ్లో.

నరకస్థోऽపి దేహం వై న పుమాంస్త్యక్తుమిచ్ఛతి
నారక్యాం నిర్వృతౌ సత్యాం దేవమాయావిమోహితః

3-6-శ్లో.

ఆత్మజాయాసుతాగార పశుద్రవిణబన్ధుషు
నిరూఢమూలహృదయ ఆత్మానం బహు మన్యతే

3-7-శ్లో.

సన్దహ్యమానసర్వాఙ్గ ఏషాముద్వహనాధినా
కరోత్యవిరతం మూఢో దురితాని దురాశయః

3-8-శ్లో.

ఆక్షిప్తాత్మేన్ద్రియః స్త్రీణామసతీనాం చ మాయయా
రహో రచితయాలాపైః శిశూనాం కలభాషిణామ్

3-9-శ్లో.

గృహేషు కూటధర్మేషు దుఃఖతన్త్రేష్వతన్ద్రితః
కుర్వన్దుఃఖప్రతీకారం సుఖవన్మన్యతే గృహీ

3-10-శ్లో.

అర్థైరాపాదితైర్గుర్వ్యా హింసయేతస్తతశ్చ తాన్
పుష్ణాతి యేషాం పోషేణ శేషభుగ్యాత్యధః స్వయమ్

3-11-శ్లో.

వార్తాయాం లుప్యమానాయామారబ్ధాయాం పునః పునః
లోభాభిభూతో నిఃసత్త్వః పరార్థే కురుతే స్పృహామ్

3-12-శ్లో.

కుటుమ్బభరణాకల్పో మన్దభాగ్యో వృథోద్యమః
శ్రియా విహీనః కృపణో ధ్యాయన్ఛ్వసితి మూఢధీః

3-13-శ్లో.

ఏవం స్వభరణాకల్పం తత్కలత్రాదయస్తథా
నాద్రియన్తే యథా పూర్వం కీనాశా ఇవ గోజరమ్

3-14-శ్లో.

తత్రాప్యజాతనిర్వేదో భ్రియమాణః స్వయమ్భృతైః
జరయోపాత్తవైరూప్యో మరణాభిముఖో గృహే

3-15-శ్లో.

ఆస్తేऽవమత్యోపన్యస్తం గృహపాల ఇవాహరన్
ఆమయావ్యప్రదీప్తాగ్నిరల్పాహారోऽల్పచేష్టితః

3-16-శ్లో.

వాయునోత్క్రమతోత్తారః కఫసంరుద్ధనాడికః
కాసశ్వాసకృతాయాసః కణ్ఠే ఘురఘురాయతే

3-17-శ్లో.

శయానః పరిశోచద్భిః పరివీతః స్వబన్ధుభిః
వాచ్యమానోऽపి న బ్రూతే కాలపాశవశం గతః

3-18-శ్లో.

ఏవం కుటుమ్బభరణే వ్యాపృతాత్మాజితేన్ద్రియః
మ్రియతే రుదతాం స్వానామురువేదనయాస్తధీః

3-19-శ్లో.

యమదూతౌ తదా ప్రాప్తౌ భీమౌ సరభసేక్షణౌ
స దృష్ట్వా త్రస్తహృదయః శకృన్మూత్రం విముఞ్చతి

3-20-శ్లో.

యాతనాదేహ ఆవృత్య పాశైర్బద్ధ్వా గలే బలాత్
నయతో దీర్ఘమధ్వానం దణ్డ్యం రాజభటా యథా

3-21-శ్లో.

తయోర్నిర్భిన్నహృదయస్తర్జనైర్జాతవేపథుః
పథి శ్వభిర్భక్ష్యమాణ ఆర్తోऽఘం స్వమనుస్మరన్

3-22-శ్లో.

క్షుత్తృట్పరీతోऽర్కదవానలానిలైః సన్తప్యమానః పథి తప్తవాలుకే
కృచ్ఛ్రేణ పృష్ఠే కశయా చ తాడితశ్చలత్యశక్తోऽపి నిరాశ్రమోదకే

3-23-శ్లో.

తత్ర తత్ర పతన్ఛ్రాన్తో మూర్చ్ఛితః పునరుత్థితః
పథా పాపీయసా నీతస్తరసా యమసాదనమ్

3-24-శ్లో.

యోజనానాం సహస్రాణి నవతిం నవ చాధ్వనః
త్రిభిర్ముహూర్తైర్ద్వాభ్యాం వా నీతః ప్రాప్నోతి యాతనాః

3-25-శ్లో.

ఆదీపనం స్వగాత్రాణాం వేష్టయిత్వోల్ముకాదిభిః
ఆత్మమాంసాదనం క్వాపి స్వకృత్తం పరతోऽపి వా

3-26-శ్లో.

జీవతశ్చాన్త్రాభ్యుద్ధారః శ్వగృధ్రైర్యమసాదనే
సర్పవృశ్చికదంశాద్యైర్దశద్భిశ్చాత్మవైశసమ్

3-27-శ్లో.

కృన్తనం చావయవశో గజాదిభ్యో భిదాపనమ్
పాతనం గిరిశృఙ్గేభ్యో రోధనం చామ్బుగర్తయోః

3-28-శ్లో.

యాస్తామిస్రాన్ధతామిస్రా రౌరవాద్యాశ్చ యాతనాః
భుఙ్క్తే నరో వా నారీ వా మిథః సఙ్గేన నిర్మితాః

3-29-శ్లో.

అత్రైవ నరకః స్వర్గ ఇతి మాతః ప్రచక్షతే
యా యాతనా వై నారక్యస్తా ఇహాప్యుపలక్షితాః

3-30-శ్లో.

ఏవం కుటుమ్బం బిభ్రాణ ఉదరమ్భర ఏవ వా
విసృజ్యేహోభయం ప్రేత్య భుఙ్క్తే తత్ఫలమీదృశమ్

3-31-శ్లో.

ఏకః ప్రపద్యతే ధ్వాన్తం హిత్వేదం స్వకలేవరమ్
కుశలేతరపాథేయో భూతద్రోహేణ యద్భృతమ్

3-32-శ్లో.

దైవేనాసాదితం తస్య శమలం నిరయే పుమాన్
భుఙ్క్తే కుటుమ్బపోషస్య హృతవిత్త ఇవాతురః

3-33-శ్లో.

కేవలేన హ్యధర్మేణ కుటుమ్బభరణోత్సుకః
యాతి జీవోऽన్ధతామిస్రం చరమం తమసః పదమ్

3-34-శ్లో.

అధస్తాన్నరలోకస్య యావతీర్యాతనాదయః
క్రమశః సమనుక్రమ్య పునరత్రావ్రజేచ్ఛుచిః