పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

ఏకాదశ స్కంధము : అధ్యాయము – 28

  •  
  •  
  •  

11-1-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శ్రీభగవానువాచ
పరస్వభావకర్మాణి న ప్రశంసేన్న గర్హయేత్
విశ్వమేకామకం పశ్యన్ప్రకృత్యా పురుషేణ చ

11-2-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

పరస్వభావకర్మాణి యః ప్రశంసతి నిన్దతి
స ఆశు భ్రశ్యతే స్వార్థాదసత్యభినివేశతః

11-3-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తైజసే నిద్రయాపన్నే పిణ్డస్థో నష్టచేతనః
మాయాం ప్రాప్నోతి మృత్యుం వా తద్వన్నానార్థదృక్పుమాన్

11-4-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కిం భద్రం కిమభద్రం వా ద్వైతస్యావస్తునః కియత్
వాచోదితం తదనృతం మనసా ధ్యాతమేవ చ

11-5-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఛాయాప్రత్యాహ్వయాభాసా హ్యసన్తోऽప్యర్థకారిణః
ఏవం దేహాదయో భావా యచ్ఛన్త్యామృత్యుతో భయమ్

11-6-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఆత్మైవ తదిదం విశ్వం సృజ్యతే సృజతి ప్రభుః
త్రాయతే త్రాతి విశ్వాత్మా హ్రియతే హరతీశ్వరః

11-7-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తస్మాన్న హ్యాత్మనోऽన్యస్మాదన్యో భావో నిరూపితః
నిరూపితేऽయం త్రివిధా నిర్మూల భాతిరాత్మని
ఇదం గుణమయం విద్ధి త్రివిధం మాయయా కృతమ్

11-8-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఏతద్విద్వాన్మదుదితం జ్ఞానవిజ్ఞాననైపుణమ్
న నిన్దతి న చ స్తౌతి లోకే చరతి సూర్యవత్

11-9-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ప్రత్యక్షేణానుమానేన నిగమేనాత్మసంవిదా
ఆద్యన్తవదసజ్జ్ఞాత్వా నిఃసఙ్గో విచరేదిహ

11-10-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శ్రీద్ధవ ఉవాచ
నైవాత్మనో న దేహస్య సంసృతిర్ద్రష్టృదృశ్యయోః
అనాత్మస్వదృశోరీశ కస్య స్యాదుపలభ్యతే

11-11-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఆత్మావ్యయోऽగుణః శుద్ధః స్వయంజ్యోతిరనావృతః
అగ్నివద్దారువదచిద్దేహః కస్యేహ సంసృతిః

11-12-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శ్రీభగవానువాచ
యావద్దేహేన్ద్రియప్రాణైరాత్మనః సన్నికర్షణమ్
సంసారః ఫలవాంస్తావదపార్థోऽప్యవివేకినః

11-13-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అర్థే హ్యవిద్యమానేऽపి సంసృతిర్న నివర్తతే
ధ్యాయతో విషయానస్య స్వప్నేऽనర్థాగమో యథా

11-14-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యథా హ్యప్రతిబుద్ధస్య ప్రస్వాపో బహ్వనర్థభృత్
స ఏవ ప్రతిబుద్ధస్య న వై మోహాయ కల్పతే

11-15-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శోకహర్షభయక్రోధ లోభమోహస్పృహాదయః
అహఙ్కారస్య దృశ్యన్తే జన్మమృత్యుశ్చ నాత్మనః

11-16-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

దేహేన్ద్రియప్రాణమనోऽభిమానో జీవోऽన్తరాత్మా గుణకర్మమూర్తిః
సూత్రం మహానిత్యురుధేవ గీతః సంసార ఆధావతి కాలతన్త్రః

11-17-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అమూలమేతద్బహురూపరూపితం మనోవచఃప్రాణశరీరకర్మ
జ్ఞానాసినోపాసనయా శితేన చ్ఛిత్త్వా మునిర్గాం విచరత్యతృష్ణః

11-18-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

జ్ఞానం వివేకో నిగమస్తపశ్చ ప్రత్యక్షమైతిహ్యమథానుమానమ్
ఆద్యన్తయోరస్య యదేవ కేవలం కాలశ్చ హేతుశ్చ తదేవ మధ్యే

11-19-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యథా హిరణ్యం స్వకృతం పురస్తాత్పశ్చాచ్చ సర్వస్య హిరణ్మయస్య
తదేవ మధ్యే వ్యవహార్యమాణం నానాపదేశైరహమస్య తద్వత్

11-20-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

విజ్ఞానమేతత్త్రియవస్థమఙ్గ గుణత్రయం కారణకర్యకర్తృ
సమన్వయేన వ్యతిరేకతశ్చ యేనైవ తుర్యేణ తదేవ సత్యమ్

11-21-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

న యత్పురస్తాదుత యన్న పశ్చాన్మధ్యే చ తన్న వ్యపదేశమాత్రమ్
భూతం ప్రసిద్ధం చ పరేణ యద్యత్తదేవ తత్స్యాదితి మే మనీషా

11-22-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అవిద్యమానోऽప్యవభాసతే యో వైకారికో రాజససర్గ ఏసః
బ్రహ్మ స్వయం జ్యోతిరతో విభాతి బ్రహ్మేన్ద్రియార్థాత్మవికారచిత్రమ్

11-23-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఏవం స్ఫుతం బ్రహ్మవివేకహేతుభిః
పరాపవాదేన విశారదేన
ఛిత్త్వాత్మసన్దేహముపారమేత
స్వానన్దతుష్టోऽఖిలకాముకేభ్యః

11-24-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

నాత్మా వపుః పార్థివమిన్ద్రియాణి దేవా హ్యసుర్వాయుర్జలమ్హుతాశః
మనోऽన్నమాత్రం ధిషణా చ సత్త్వమహఙ్కృతిః ఖం క్షితిరర్థసామ్యమ్

11-25-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సమాహితైః కః కరణైర్గుణాత్మభిర్
గుణో భవేన్మత్సువివిక్తధామ్నః
విక్షిప్యమాణైరుత కిం ను దూషణం
ఘనైరుపేతైర్విగతై రవేః కిమ్

11-26-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యథా నభో వాయ్వనలామ్బుభూగుణైర్
గతాగతైర్వర్తుగుణైర్న సజ్జతే
తథాక్షరం సత్త్వరజస్తమోమలైర్
అహంమతేః సంసృతిహేతుభిః పరమ్

11-27-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తథాపి సఙ్గః పరివర్జనీయో గుణేషు మాయారచితేషు తావత్
మద్భక్తియోగేన దృఢేన యావద్రజో నిరస్యేత మనఃకషాయః

11-28-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యథామయోऽసాధు చికిత్సితో నృణాం పునః పునః సన్తుదతి ప్రరోహన్
ఏవం మనోऽపక్వకషాయకర్మ కుయోగినం విధ్యతి సర్వసఙ్గమ్

11-29-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కుయోగినో యే విహితాన్తరాయైర్మనుష్యభూతైస్త్రిదశోపసృష్టైః
తే ప్రాక్తనాభ్యాసబలేన భూయో యుఞ్జన్తి యోగం న తు కర్మతన్త్రమ్

11-30-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కరోతి కర్మ క్రియతే చ జన్తుః కేనాప్యసౌ చోదిత ఆనిపతాత్
న తత్ర విద్వాన్ప్రకృతౌ స్థితోऽపి నివృత్తతృష్ణః స్వసుఖానుభూత్యా

11-31-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తిష్ఠన్తమాసీనముత వ్రజన్తం శయానముక్షన్తమదన్తమన్నమ్
స్వభావమన్యత్కిమపీహమానమాత్మానమాత్మస్థమతిర్న వేద

11-32-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యది స్మ పశ్యత్యసదిన్ద్రియార్థం నానానుమానేన విరుద్ధమన్యత్
న మన్యతే వస్తుతయా మనీషీ స్వాప్నం యథోత్థాయ తిరోదధానమ్

11-33-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

పూర్వం గృహీతం గుణకర్మచిత్రమజ్ఞానమాత్మన్యవివిక్తమఙ్గ
నివర్తతే తత్పునరీక్షయైవ న గృహ్యతే నాపి విసృయ్య ఆత్మా

11-34-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యథా హి భానోరుదయో నృచక్షుషాం తమో నిహన్యాన్న తు సద్విధత్తే
ఏవం సమీక్షా నిపుణా సతీ మే హన్యాత్తమిస్రం పురుషస్య బుద్ధేః

11-35-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఏష స్వయంజ్యోతిరజోऽప్రమేయో మహానుభూతిః సకలానుభూతిః
ఏకోऽద్వితీయో వచసాం విరామే యేనేషితా వాగసవశ్చరన్తి

11-36-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఏతావానాత్మసమ్మోహో యద్వికల్పస్తు కేవలే
ఆత్మనృతే స్వమాత్మానమవలమ్బో న యస్య హి

11-37-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యన్నామాకృతిభిర్గ్రాహ్యం పఞ్చవర్ణమబాధితమ్
వ్యర్థేనాప్యర్థవాదోऽయం ద్వయం పణ్డితమానినామ్

11-38-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యోగినోऽపక్వయోగస్య యుఞ్జతః కాయ ఉత్థితైః
ఉపసర్గైర్విహన్యేత తత్రాయం విహితో విధిః

11-39-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యోగధారణయా కాంశ్చిదాసనైర్ధారణాన్వితైః
తపోమన్త్రౌషధైః కాంశ్చిదుపసర్గాన్వినిర్దహేత్

11-40-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కాంశ్చిన్మమానుధ్యానేన నామసఙ్కీర్తనాదిభిః
యోగేశ్వరానువృత్త్యా వా హన్యాదశుభదాన్శనైః

11-41-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కేచిద్దేహమిమం ధీరాః సుకల్పం వయసి స్థిరమ్
విధాయ వివిధోపాయైరథ యుఞ్జన్తి సిద్ధయే

11-42-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

న హి తత్కుశలాదృత్యం తదాయాసో హ్యపార్థకః
అన్తవత్త్వాచ్ఛరీరస్య ఫలస్యేవ వనస్పతేః

11-43-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యోగం నిషేవతో నిత్యం కాయశ్చేత్కల్పతామియాత్
తచ్ఛ్రద్దధ్యాన్న మతిమాన్యోగముత్సృజ్య మత్పరః

11-44-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యోగచర్యామిమాం యోగీ విచరన్మదపాశ్రయః
నాన్తరాయైర్విహన్యేత నిఃస్పృహః స్వసుఖానుభూః