పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

ఏకాదశ స్కంధము : అధ్యాయము – 13

  •  
  •  
  •  

11-1-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శ్రీభగవానువాచ
సత్త్వం రజస్తమ ఇతి గుణా బుద్ధేర్న చాత్మనః
సత్త్వేనాన్యతమౌ హన్యాత్సత్త్వం సత్త్వేన చైవ హి

11-2-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సత్త్వాద్ధర్మో భవేద్వృద్ధాత్పుంసో మద్భక్తిలక్షణః
సాత్త్వికోపాసయా సత్త్వం తతో ధర్మః ప్రవర్తతే

11-3-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ధర్మో రజస్తమో హన్యాత్సత్త్వవృద్ధిరనుత్తమః
ఆశు నశ్యతి తన్మూలో హ్యధర్మ ఉభయే హతే

11-4-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఆగమోऽపః ప్రజా దేశః కాలః కర్మ చ జన్మ చ
ధ్యానం మన్త్రోऽథ సంస్కారో దశైతే గుణహేతవః

11-5-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తత్తత్సాత్త్వికమేవైషాం యద్యద్వృద్ధాః ప్రచక్షతే
నిన్దన్తి తామసం తత్తద్రాజసం తదుపేక్షితమ్

11-6-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సాత్త్వికాన్యేవ సేవేత పుమాన్సత్త్వవివృద్ధయే
తతో ధర్మస్తతో జ్ఞానం యావత్స్మృతిరపోహనమ్

11-7-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

వేణుసఙ్ఘర్షజో వహ్నిర్దగ్ధ్వా శామ్యతి తద్వనమ్
ఏవం గుణవ్యత్యయజో దేహః శామ్యతి తత్క్రియః

11-8-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శ్రీద్ధవ ఉవాచ
విదన్తి మర్త్యాః ప్రాయేణ విషయాన్పదమాపదామ్
తథాపి భుఞ్జతే కృష్ణ తత్కథం శ్వఖరాజవత్

11-9-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శ్రీభగవానువాచ
అహమిత్యన్యథాబుద్ధిః ప్రమత్తస్య యథా హృది
ఉత్సర్పతి రజో ఘోరం తతో వైకారికం మనః

11-10-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

రజోయుక్తస్య మనసః సఙ్కల్పః సవికల్పకః
తతః కామో గుణధ్యానాద్దుఃసహః స్యాద్ధి దుర్మతేః

11-11-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కరోతి కామవశగః కర్మాణ్యవిజితేన్ద్రియః
దుఃఖోదర్కాణి సమ్పశ్యన్రజోవేగవిమోహితః

11-12-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

రజస్తమోభ్యాం యదపి విద్వాన్విక్షిప్తధీః పునః
అతన్ద్రితో మనో యుఞ్జన్దోషదృష్టిర్న సజ్జతే

11-13-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అప్రమత్తోऽనుయుఞ్జీత మనో మయ్యర్పయఞ్ఛనైః
అనిర్విణ్ణో యథాకాలం జితశ్వాసో జితాసనః

11-14-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఏతావాన్యోగ ఆదిష్టో మచ్ఛిష్యైః సనకాదిభిః
సర్వతో మన ఆకృష్య మయ్యద్ధావేశ్యతే యథా

11-15-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శ్రీద్ధవ ఉవాచ
యదా త్వం సనకాదిభ్యో యేన రూపేణ కేశవ
యోగమాదిష్టవానేతద్రూపమిచ్ఛామి వేదితుమ్

11-16-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శ్రీభగవానువాచ
పుత్రా హిరణ్యగర్భస్య మానసాః సనకాదయః
పప్రచ్ఛుః పితరం సూక్ష్మాం యోగస్యైకాన్తికీమ్గతిమ్

11-17-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సనకాదయ ఊచుః
గుణేష్వావిశతే చేతో గుణాశ్చేతసి చ ప్రభో
కథమన్యోన్యసన్త్యాగో ముముక్షోరతితితీర్షోః

11-18-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

శ్రీభగవానువాచ
ఏవం పృష్టో మహాదేవః స్వయమ్భూర్భూతభావనః
ధ్యాయమానః ప్రశ్నబీజం నాభ్యపద్యత కర్మధీః

11-19-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

స మామచిన్తయద్దేవః ప్రశ్నపారతితీర్షయా
తస్యాహం హంసరూపేణ సకాశమగమం తదా

11-20-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

దృష్ట్వా మామ్త ఉపవ్రజ్య కృత్వ పాదాభివన్దనమ్
బ్రహ్మాణమగ్రతః కృత్వా పప్రచ్ఛుః కో భవానితి

11-21-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఇత్యహం మునిభిః పృష్టస్తత్త్వజిజ్ఞాసుభిస్తదా
యదవోచమహం తేభ్యస్తదుద్ధవ నిబోధ మే

11-22-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

వస్తునో యద్యనానాత్వ ఆత్మనః ప్రశ్న ఈదృశః
కథం ఘటేత వో విప్రా వక్తుర్వా మే క ఆశ్రయః

11-23-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

పఞ్చాత్మకేషు భూతేషు సమానేషు చ వస్తుతః
కో భవానితి వః ప్రశ్నో వాచారమ్భో హ్యనర్థకః

11-24-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

మనసా వచసా దృష్ట్యా గృహ్యతేऽన్యైరపీన్ద్రియైః
అహమేవ న మత్తోऽన్యదితి బుధ్యధ్వమఞ్జసా

11-25-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

గుణేష్వావిశతే చేతో గుణాశ్చేతసి చ ప్రజాః
జీవస్య దేహ ఉభయం గుణాశ్చేతో మదాత్మనః

11-26-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

గుణేషు చావిశచ్చిత్తమభీక్ష్ణం గుణసేవయా
గుణాశ్చ చిత్తప్రభవా మద్రూప ఉభయం త్యజేత్

11-27-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

జాగ్రత్స్వప్నః సుషుప్తం చ గుణతో బుద్ధివృత్తయః
తాసాం విలక్షణో జీవః సాక్షిత్వేన వినిశ్చితః

11-28-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యర్హి సంసృతిబన్ధోऽయమాత్మనో గుణవృత్తిదః
మయి తుర్యే స్థితో జహ్యాత్త్యాగస్తద్గుణచేతసామ్

11-29-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అహఙ్కారకృతం బన్ధమాత్మనోऽర్థవిపర్యయమ్
విద్వాన్నిర్విద్య సంసార చిన్తాం తుర్యే స్థితస్త్యజేత్

11-30-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యావన్నానార్థధీః పుంసో న నివర్తేత యుక్తిభిః
జాగర్త్యపి స్వపన్నజ్ఞః స్వప్నే జాగరణం యథా

11-31-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అసత్త్వాదాత్మనోऽన్యేషాం భావానాం తత్కృతా భిదా
గతయో హేతవశ్చాస్య మృషా స్వప్నదృశో యథా

11-32-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

యో జాగరే బహిరనుక్షణధర్మిణోऽర్థాన్
భుఙ్క్తే సమస్తకరణైర్హృది తత్సదృక్షాన్
స్వప్నే సుషుప్త ఉపసంహరతే స ఏకః
స్మృత్యన్వయాత్త్రిగుణవృత్తిదృగిన్ద్రియేశః

11-33-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఏవం విమృశ్య గుణతో మనసస్త్ర్యవస్థా
మన్మాయయా మయి కృతా ఇతి నిశ్చితార్థాః
సఞ్ఛిద్య హార్దమనుమానసదుక్తితీక్ష్ణ
జ్ఞానాసినా భజత మాఖిలసంశయాధిమ్

11-34-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఈక్షేత విభ్రమమిదం మనసో విలాసం
దృష్టం వినష్టమతిలోలమలాతచక్రమ్
విజ్ఞానమేకమురుధేవ విభాతి మాయా
స్వప్నస్త్రిధా గుణవిసర్గకృతో వికల్పః

11-35-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

దృష్టిమ్తతః ప్రతినివర్త్య నివృత్తతృష్ణస్
తూష్ణీం భవేన్నిజసుఖానుభవో నిరీహః
సన్దృశ్యతే క్వ చ యదీదమవస్తుబుద్ధ్యా
త్యక్తం భ్రమాయ న భవేత్స్మృతిరానిపాతాత్

11-36-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

దేహం చ నశ్వరమవస్థితముత్థితం వా
సిద్ధో న పశ్యతి యతోऽధ్యగమత్స్వరూపమ్
దైవాదపేతమథ దైవవశాదుపేతం
వాసో యథా పరికృతం మదిరామదాన్ధః

11-37-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

దేహోऽపి దైవవశగః ఖలు కర్మ యావత్
స్వారమ్భకం ప్రతిసమీక్షత ఏవ సాసుః
తం సప్రపఞ్చమధిరూఢసమాధియోగః
స్వాప్నం పునర్న భజతే ప్రతిబుద్ధవస్తుః

11-38-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

మయైతదుక్తం వో విప్రా గుహ్యం యత్సాఙ్ఖ్యయోగయోః
జానీత మాగతం యజ్ఞం యుష్మద్ధర్మవివక్షయా

11-39-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

అహం యోగస్య సాఙ్ఖ్యస్య సత్యస్యర్తస్య తేజసః
పరాయణం ద్విజశ్రేష్ఠాః శ్రియః కీర్తేర్దమస్య చ

11-40-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

మాం భజన్తి గుణాః సర్వే నిర్గుణం నిరపేక్షకమ్
సుహృదం ప్రియమాత్మానం సామ్యాసఙ్గాదయోऽగుణాః

11-41-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ఇతి మే ఛిన్నసన్దేహా మునయః సనకాదయః
సభాజయిత్వా పరయా భక్త్యాగృణత సంస్తవైః

11-42-శ్లో.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

తైరహం పూజితః సంయక్సంస్తుతః పరమర్షిభిః
ప్రత్యేయాయ స్వకం ధామ పశ్యతః పరమేష్ఠినః