దశమ స్కంధము : అధ్యాయము – 60
- ఉపకరణాలు:
శ్రీబాదరాయణిరువాచ
కర్హిచిత్సుఖమాసీనం స్వతల్పస్థం జగద్గురుమ్
పతిం పర్యచరద్భైష్మీ వ్యజనేన సఖీజనైః
- ఉపకరణాలు:
యస్త్వేతల్లీలయా విశ్వం సృజత్యత్త్యవతీశ్వరః
స హి జాతః స్వసేతూనాం గోపీథాయ యదుష్వజః
- ఉపకరణాలు:
తస్మినన్తర్గృహే భ్రాజన్ ముక్తాదామవిలమ్బినా
విరాజితే వితానేన దీపైర్మణిమయైరపి
- ఉపకరణాలు:
మల్లికాదామభిః పుష్పైర్ద్విరేఫకులనాదితే
జాలరన్ధ్రప్రవిష్టైశ్చ గోభిశ్చన్ద్రమసోऽమలైః
- ఉపకరణాలు:
పారిజాతవనామోద వాయునోద్యానశాలినా
ధూపైరగురుజై రాజన్జాలరన్ధ్రవినిర్గతైః
- ఉపకరణాలు:
పయఃఫేననిభే శుభ్రే పర్యఙ్కే కశిపూత్తమే
ఉపతస్థే సుఖాసీనం జగతామీశ్వరం పతిమ్
- ఉపకరణాలు:
వాలవ్యజనమాదాయ రత్నదణ్డం సఖీకరాత్
తేన వీజయతీ దేవీ ఉపాసాం చక్ర ఈశ్వరమ్
- ఉపకరణాలు:
సోపాచ్యుతం క్వణయతీ మణినూపురాభ్యాం
రేజేऽఙ్గులీయవలయవ్యజనాగ్రహస్తా
వస్త్రాన్తగూఢకుచకుఙ్కుమశోణహార
భాసా నితమ్బధృతయా చ పరార్ధ్యకాఞ్చ్యా
- ఉపకరణాలు:
తాం రూపిణీం శ్రీయమనన్యగతిం నిరీక్ష్య
యా లీలయా ధృతతనోరనురూపరూపా
ప్రీతః స్మయన్నలకకుణ్డలనిష్కకణ్ఠ
వక్త్రోల్లసత్స్మితసుధాం హరిరాబభాషే
- ఉపకరణాలు:
శ్రీభగవానువాచ
రాజపుత్రీప్సితా భూపైర్లోకపాలవిభూతిభిః
మహానుభావైః శ్రీమద్భీ రూపౌదార్యబలోర్జితైః
- ఉపకరణాలు:
తాన్ప్రాప్తానర్థినో హిత్వా చైద్యాదీన్స్మరదుర్మదాన్
దత్తా భ్రాత్రా స్వపిత్రా చ కస్మాన్నో వవృషేऽసమాన్
- ఉపకరణాలు:
రాజభ్యో బిభ్యతః సుభ్రు సముద్రం శరణం గతాన్
బలవద్భిః కృతద్వేషాన్ప్రాయస్త్యక్తనృపాసనాన్
- ఉపకరణాలు:
అస్పష్టవర్త్మనామ్పుంసామలోకపథమీయుషామ్
ఆస్థితాః పదవీం సుభ్రు ప్రాయః సీదన్తి యోషితః
- ఉపకరణాలు:
నిష్కిఞ్చనా వయం శశ్వన్నిష్కిఞ్చనజనప్రియాః
తస్మా త్ప్రాయేణ న హ్యాఢ్యా మాం భజన్తి సుమధ్యమే
- ఉపకరణాలు:
యయోరాత్మసమం విత్తం జన్మైశ్వర్యాకృతిర్భవః
తయోర్వివాహో మైత్రీ చ నోత్తమాధమయోః క్వచిత్
- ఉపకరణాలు:
వైదర్భ్యేతదవిజ్ఞాయ త్వయాదీర్ఘసమీక్షయా
వృతా వయం గుణైర్హీనా భిక్షుభిః శ్లాఘితా ముధా
- ఉపకరణాలు:
అథాత్మనోऽనురూపం వై భజస్వ క్షత్రియర్షభమ్
యేన త్వమాశిషః సత్యా ఇహాముత్ర చ లప్స్యసే
- ఉపకరణాలు:
చైద్యశాల్వజరాసన్ధ దన్తవక్రాదయో నృపాః
మమ ద్విషన్తి వామోరు రుక్మీ చాపి తవాగ్రజః
- ఉపకరణాలు:
తేషాం వీర్యమదాన్ధానాం దృప్తానాం స్మయనుత్తయే
ఆనితాసి మయా భద్రే తేజోపహరతాసతామ్
- ఉపకరణాలు:
ఉదాసీనా వయం నూనం న స్త్ర్యపత్యార్థకాముకాః
ఆత్మలబ్ధ్యాస్మహే పూర్ణా గేహయోర్జ్యోతిరక్రియాః
- ఉపకరణాలు:
శ్రీశుక ఉవాచ
ఏతావదుక్త్వా భగవానాత్మానం వల్లభామివ
మన్యమానామవిశ్లేషాత్తద్దర్పఘ్న ఉపారమత్
- ఉపకరణాలు:
ఇతి త్రిలోకేశపతేస్తదాత్మనః ప్రియస్య దేవ్యశ్రుతపూర్వమప్రియమ్
ఆశ్రుత్య భీతా హృది జాతవేపథుశ్చిన్తాం దురన్తాం రుదతీ జగామ హ
- ఉపకరణాలు:
పదా సుజాతేన నఖారుణశ్రీయా భువం లిఖన్త్యశ్రుభిరఞ్జనాసితైః
ఆసిఞ్చతీ కుఙ్కుమరూషితౌ స్తనౌ తస్థావధోముఖ్యతిదుఃఖరుద్ధవాక్
- ఉపకరణాలు:
తస్యాః సుదుఃఖభయశోకవినష్టబుద్ధేర్
హస్తాచ్ఛ్లథద్వలయతో వ్యజనం పపాత
దేహశ్చ విక్లవధియః సహసైవ ముహ్యన్
రమ్భేవ వాయువిహతో ప్రవికీర్య కేశాన్
- ఉపకరణాలు:
తద్దృష్ట్వా భగవాన్కృష్ణః ప్రియాయాః ప్రేమబన్ధనమ్
హాస్యప్రౌఢిమజానన్త్యాః కరుణః సోऽన్వకమ్పత
- ఉపకరణాలు:
పర్యఙ్కాదవరుహ్యాశు తాముత్థాప్య చతుర్భుజః
కేశాన్సముహ్య తద్వక్త్రం ప్రామృజత్పద్మపాణినా
- ఉపకరణాలు:
ప్రమృజ్యాశ్రుకలే నేత్రే స్తనౌ చోపహతౌ శుచా
ఆశ్లిష్య బాహునా రాజననన్యవిషయాం సతీమ్
- ఉపకరణాలు:
సాన్త్వయామాస సాన్త్వజ్ఞః కృపయా కృపణాం ప్రభుః
హాస్యప్రౌఢిభ్రమచ్చిత్తామతదర్హాం సతాం గతిః
- ఉపకరణాలు:
శ్రీభగవానువాచ
మా మా వైదర్భ్యసూయేథా జానే త్వాం మత్పరాయణామ్
త్వద్వచః శ్రోతుకామేన క్ష్వేల్యాచరితమఙ్గనే
- ఉపకరణాలు:
ముఖం చ ప్రేమసంరమ్భ స్ఫురితాధరమీక్షితుమ్
కటాక్షేపారుణాపాఙ్గం సున్దరభ్రుకుటీతటమ్
- ఉపకరణాలు:
అయం హి పరమో లాభో గృహేషు గృహమేధినామ్
యన్నర్మైరీయతే యామః ప్రియయా భీరు భామిని
- ఉపకరణాలు:
శ్రీశుక ఉవాచ
సైవం భగవతా రాజన్వైదర్భీ పరిసాన్త్వితా
జ్ఞాత్వా తత్పరిహాసోక్తిం ప్రియత్యాగభయం జహౌ
- ఉపకరణాలు:
బభాష ఋషభం పుంసాం వీక్షన్తీ భగవన్ముఖమ్
సవ్రీడహాసరుచిర స్నిగ్ధాపాఙ్గేన భారత
- ఉపకరణాలు:
శ్రీరుక్మిణ్యువాచ
నన్వేవమేతదరవిన్దవిలోచనాహ యద్వై భవాన్భగవతోऽసదృశీ విభూమ్నః
క్వ స్వే మహిమ్న్యభిరతో భగవాంస్త్ర్యధీశః క్వాహం గుణప్రకృతిరజ్ఞగృహీతపాదా
- ఉపకరణాలు:
సత్యం భయాదివ గుణేభ్య ఉరుక్రమాన్తః
శేతే సముద్ర ఉపలమ్భనమాత్ర ఆత్మా
నిత్యం కదిన్ద్రియగణైః కృతవిగ్రహస్త్వం
త్వత్సేవకైర్నృపపదం విధుతం తమోऽన్ధమ్
- ఉపకరణాలు:
త్వత్పాదపద్మమకరన్దజుషాం మునీనాం
వర్త్మాస్ఫుటం న్ర్పశుభిర్నను దుర్విభావ్యమ్
యస్మాదలౌకికమివేహితమీశ్వరస్య
భూమంస్తవేహితమథో అను యే భవన్తమ్
- ఉపకరణాలు:
నిష్కిఞ్చనో నను భవాన్న యతోऽస్తి కిఞ్చిద్
యస్మై బలిం బలిభుజోऽపి హరన్త్యజాద్యాః
న త్వా విదన్త్యసుతృపోऽన్తకమాఢ్యతాన్ధాః
ప్రేష్ఠో భవాన్బలిభుజామపి తేऽపి తుభ్యమ్
- ఉపకరణాలు:
త్వం వై సమస్తపురుషార్థమయః ఫలాత్మా
యద్వాఞ్ఛయా సుమతయో విసృజన్తి కృత్స్నమ్
తేషాం విభో సముచితో భవతః సమాజః
పుంసః స్త్రియాశ్చ రతయోః సుఖదుఃఖినోర్న
- ఉపకరణాలు:
త్వం న్యస్తదణ్డమునిభిర్గదితానుభావ
ఆత్మాత్మదశ్చ జగతామితి మే వృతోऽసి
హిత్వా భవద్భ్రువ ఉదీరితకాలవేగ
ధ్వస్తాశిషోऽబ్జభవనాకపతీన్కుతోऽన్యే
- ఉపకరణాలు:
జాడ్యం వచస్తవ గదాగ్రజ యస్తు భూపాన్
విద్రావ్య శార్ఙ్గనినదేన జహర్థ మాం త్వమ్
సింహో యథా స్వబలిమీశ పశూన్స్వభాగం
తేభ్యో భయాద్యదుదధిం శరణం ప్రపన్నః
- ఉపకరణాలు:
యద్వాఞ్ఛయా నృపశిఖామణయోऽన్గవైన్య
జాయన్తనాహుషగయాదయ ఐక్యపత్యమ్
రాజ్యం విసృజ్య వివిశుర్వనమమ్బుజాక్ష
సీదన్తి తేऽనుపదవీం త ఇహాస్థితాః కిమ్
- ఉపకరణాలు:
కాన్యం శ్రయేత తవ పాదసరోజగన్ధమ్
ఆఘ్రాయ సన్ముఖరితం జనతాపవర్గమ్
లక్ష్మ్యాలయం త్వవిగణయ్య గుణాలయస్య
మర్త్యా సదోరుభయమర్థవివీతదృష్టిః
- ఉపకరణాలు:
తం త్వానురూపమభజం జగతామధీశమ్
ఆత్మానమత్ర చ పరత్ర చ కామపూరమ్
స్యాన్మే తవాఙ్ఘ్రిరరణం సృతిభిర్భ్రమన్త్యా
యో వై భజన్తముపయాత్యనృతాపవర్గః
- ఉపకరణాలు:
తస్యాః స్యురచ్యుత నృపా భవతోపదిష్టాః
స్త్రీణాం గృహేషు ఖరగోశ్వవిడాలభృత్యాః
యత్కర్ణమూలమన్కర్షణ నోపయాయాద్
యుష్మత్కథా మృడవిరిఞ్చసభాసు గీతా
- ఉపకరణాలు:
త్వక్శ్మశ్రురోమనఖకేశపినద్ధమన్తర్
మాంసాస్థిరక్తకృమివిట్కఫపిత్తవాతమ్
జీవచ్ఛవం భజతి కాన్తమతిర్విమూఢా
యా తే పదాబ్జమకరన్దమజిఘ్రతీ స్త్రీ
- ఉపకరణాలు:
అస్త్వమ్బుజాక్ష మమ తే చరణానురాగ
ఆత్మన్రతస్య మయి చానతిరిక్తదృష్టేః
యర్హ్యస్య వృద్ధయ ఉపాత్తరజోऽతిమాత్రో
మామీక్షసే తదు హ నః పరమానుకమ్పా
- ఉపకరణాలు:
నైవాలీకమహం మన్యే వచస్తే మధుసూదన
అమ్బాయా ఏవ హి ప్రాయః కన్యాయాః స్యాద్రతిః క్వచిత్
- ఉపకరణాలు:
వ్యూఢాయాశ్చాపి పుంశ్చల్యా మనోऽభ్యేతి నవం నవమ్
బుధోऽసతీం న బిభృయాత్తాం బిభ్రదుభయచ్యుతః
- ఉపకరణాలు:
శ్రీభగవానువాచ
సాధ్వ్యేతచ్ఛ్రోతుకామైస్త్వం రాజపుత్రీ ప్రలమ్భితా
మయోదితం యదన్వాత్థ సర్వం తత్సత్యమేవ హి
- ఉపకరణాలు:
యాన్యాన్కామయసే కామాన్మయ్యకామాయ భామిని
సన్తి హ్యేకాన్తభక్తాయాస్తవ కల్యాణి నిత్యద
- ఉపకరణాలు:
ఉపలబ్ధం పతిప్రేమ పాతివ్రత్యం చ తేऽనఘే
యద్వాక్యైశ్చాల్యమానాయా న ధీర్మయ్యపకర్షితా
- ఉపకరణాలు:
యే మాం భజన్తి దామ్పత్యే తపసా వ్రతచర్యయా
కామాత్మానోऽపవర్గేశం మోహితా మమ మాయయా
- ఉపకరణాలు:
మాం ప్రాప్య మానిన్యపవర్గసమ్పదం
వాఞ్ఛన్తి యే సమ్పద ఏవ తత్పతిమ్
తే మన్దభాగా నిరయేऽపి యే నృణాం
మాత్రాత్మకత్వాత్నిరయః సుసఙ్గమః
- ఉపకరణాలు:
దిష్ట్యా గృహేశ్వర్యసకృన్మయి త్వయా కృతానువృత్తిర్భవమోచనీ ఖలైః
సుదుష్కరాసౌ సుతరాం దురాశిషో హ్యసుంభరాయా నికృతిం జుషః స్త్రియాః
- ఉపకరణాలు:
న త్వాదృశీమ్ప్రణయినీం గృహిణీం గృహేషు
పశ్యామి మానిని యయా స్వవివాహకాలే
ప్రాప్తాన్నృపాన్న విగణయ్య రహోహరో మే
ప్రస్థాపితో ద్విజ ఉపశ్రుతసత్కథస్య
- ఉపకరణాలు:
భ్రాతుర్విరూపకరణం యుధి నిర్జితస్య
ప్రోద్వాహపర్వణి చ తద్వధమక్షగోష్ఠ్యామ్
దుఃఖం సముత్థమసహోऽస్మదయోగభీత్యా
నైవాబ్రవీః కిమపి తేన వయం జితాస్తే
- ఉపకరణాలు:
దూతస్త్వయాత్మలభనే సువివిక్తమన్త్రః
ప్రస్థాపితో మయి చిరాయతి శూన్యమేతత్
మత్వా జిహాస ఇదం అఙ్గమనన్యయోగ్యం
తిష్ఠేత తత్త్వయి వయం ప్రతినన్దయామః
- ఉపకరణాలు:
శ్రీశుక ఉవాచ
ఏవం సౌరతసంలాపైర్భగవాన్జగదీశ్వరః
స్వరతో రమయా రేమే నరలోకం విడమ్బయన్
- ఉపకరణాలు:
తథాన్యాసామపి విభుర్గృహేసు గృహవానివ
ఆస్థితో గృహమేధీయాన్ధర్మాన్లోకగురుర్హరిః
- ఉపకరణాలు:
అధ్యాయము – 61