నవమ స్కంధము : సుద్యుమ్నాదుల చరిత్ర
- ఉపకరణాలు:
నొంటి దమలోనఁ "గ్రీడించుచున్నవారు
మనకు సమయంబు గా" దని, మరలి మునులు
నరుఁడు నారాయణుండు ననారతంబు
మెలఁగు చోటికి నడచిరి మేదినీశ!
టీకా:
పురవైరి = పరమశివుడు {పురవైరి - త్రిపురముల శత్రువు, శివుడు}; ఒక = ఒక; నాడు = దినమున; పొడచూపు = దర్శించెడి; వేడుకన్ = ఉత్సాహముతో; దద్దయున్ = మిక్కిలిగ; దిక్కులన్ = అన్నిదిక్కులలోని; తమములు = చీకట్లు; ఎల్లన్ = అన్నీ; తమతమ = వారియొక్క; వెలుగులున్ = ప్రకాశమునకు; తగిలి = లొంగి; గొందులు = సందులలోనికి; చొరన్ = దూరిపోగా; కొందఱు = కొంతమంది; మౌనులు = మునులు; కోరి = ఆశించి; రాగన్ = రాగా; ప్రాణేశు = భర్తయొక్క; తొడల = ఒడి; పైన్ = అందు; భాసిల్లు = విలసిల్లెడి; అంబిక = పార్వతీదేవి; వారలన్ = వారిని; చూచి = చూసి; మైన్ = ఒంటిమీద; వలువ = బట్టలు; లేమిన్ = లేకపోవుటచేత; సిగ్గు = లజ్జ; పుట్టిన = కలుగగా; లేచి = లేచిపోయి; చీర = బట్టలు; కట్టినన్ = కట్టుకొనగా; చూచి = చూసి; దేవియన్ = పార్వతీదేవి; దేవుండు = శివుడు; దీర్ఘలీలన్ = పూర్తిగాలీనమై; ఒంటిన్ = ఏకాంతముగ; తమలోనన్ = వారులోవారు; క్రీడించుచున్నవారు = రమించుచున్నారు.
మన = మన; కున్ = కు; సమయంబు = తగినసమయము; కాదు = కాదు; అని = అని; మరలి = వెనుతిరిగి; మునులు = ఋషులు; నరుడునారాయణుడు = నరనారాయణులు; అనారతంబు = నిత్యము; మెలగు = వసించెడి; చోటు = ప్రదేశమున; కిన్ = కు; నడచిరి = వెళ్ళిరి; మేదినీశ = రాజా {మేదినీశ - మేదిని (భూమికి) ఈశ (ఫ్రభువు), రాజు}.
భావము:
“పరీక్షిన్మహారాజ! త్రిపురవైరిని దర్శించె ఉత్సాహంతో కొంతమంది మునులు ఒక మారు చీకటి పడే వేళ వచ్చారు. వారి తేజస్సు తట్టుకోలేక చీకట్లు సందుగొందుల్లోకి దూరాయి. అప్పుడు భర్త ఒడిలో ఉన్న పార్వతీదేవి వారిని చూసి, సిగ్గుతో లేచి బట్టలు కట్టుకొంది. మునులు “పార్వతీపరమేశ్వరులు ఇప్పుడు ఏకాంతంగా క్రీడిస్తున్నారు. వారిని దర్శించడానికి ఇది తగిన సమయం కాదు.” అని వెనుతిరిగి వెళ్ళిపోయారు.