నవమ స్కంధము : బుధుని వృత్తాంతము
- ఉపకరణాలు:
"ఇలువరుస చెడఁగ బంధులు
దలవంపఁగ మగఁడు రోయఁ దల్లీ! కట్టా!
వెలినేల నన్నుఁ గంటివి
కలిగించినవాఁడు శీతకరుఁడో? గురుఁడో?"
టీకా:
ఇలువరుస = ఇంటి మర్యాద, వంశ పరువు; చెడగన్ = పోవునట్లుగ; బంధులు = బంధువులు; తలవంపగన్ = అవమానపడునట్లు; మగడు = భర్త; రోయన్ = అసహ్యించుకొన్నట్లు; తల్లీ = అమ్మా; కట్టా = అయ్యో; వెలిన్ = బయట తిరిగి; ఏలన్ = ఎందుకు; నన్నున్ = నన్ను; కంటివి = కన్నావు; కలిగించినవాడు = పుట్టించినవాడు; శీతకరుడో = చంద్రుడా {శీతకరుడు - చల్లని కిరణములవాడు, చంద్రుడ}; గురుడో = బృహస్పతా.
భావము:
అమ్మా! ఇంటి మర్యాద, వంశ పరువు పోయేలా, బంధువులంతా అవమానపడేలా, భర్త అసహ్యించుకొనేలా, అయ్యో! నన్ను ఇతరులకు ఎందుకు కన్నావు. నన్ను పుట్టించినవాడు చంద్రుడా? బృహస్పతా? చెప్పు.”