పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

అష్టమ స్కంధము : లక్ష్మీదేవి పుట్టుట

  •  
  •  
  •  

8-266-సీ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

"పాలమున్నీటి లోలి మీఁది మీఁగడ-
మిసిమి జిడ్డునఁ జేసి మేను పడసి
క్రొక్కారు మెఱుఁగుల కొనల క్రొత్తళుకుల-
మేనిచే గలనిగ్గు మెఱుఁగు జేసి
నాఁటి నాఁటికిఁ బ్రోది వకంపుఁదీవల-
నునుఁ బోద నెయ్యంబు నూలుకొలిపి
క్రొవ్వారు కెందమ్మి కొలఁకునఁ బ్రొద్దునఁ-
బొలసిన వలపులఁ బ్రోది పెట్టి

8-266.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

సిడి చంపక దామంబు బాగుఁగూర్చి
వాలు క్రొన్నెల చెలువున వాడిఁ దీర్చి
జాణతనమునఁ జేతుల డ్డు విడిచి
లువ యీ కొమ్మ నొగిఁ జేసినాఁడు నేఁడు.

టీకా:

పాలమున్నీటి = సముద్రపు; లోపలి = అందలి; మీది = పైనయుండెడి; మీగడ = మీగడ మస్తువు; మిసిమి = మిసమిసలాడెడి; జిడ్డునన్ = మెరుగు; చేసి = వలన; మేనున్ = దేహమును; పడసి = పొంది; క్రొక్కారు = వర్షాకాలపు; మెఱుగుల = మెరుపులయొక్క; కొనలన్ = కొసలయొక్క; కొత్తళుకుల = సరికొత్తతళుకుల; మేనిచేగల = కాంతులుతేగల; నిగ్గు = అతియించెడి; మెఱుగుచేసి = మెరుగుపెట్టి; నాటినాటికి = అంతకంతకు; ప్రోదిన్ = పోగుపడెడి; నవకంపు = సరికొత్త; తీవల = తీగలయొక్క; నును = లేత; బోదన్ = కాండములచే; నెయ్యంబున్ = స్నేహమును; నూలుకొలిపి = కుదిర్చి; క్రొవ్వారు = అరవిరసిన; కెందమ్మి = ఎఱ్ఱతామరల; కొలకునన్ = కొలను యందు; ప్రొద్దున = ఉదయమే; పొలసిన = వ్యాపించిన; వలపులన్ = సువాసనలను; ప్రోదిపెట్టి = పోగుచేసి.
పసిడి = బంగారు; చంపక = సంపెంగల; దామంబున్ = దండలను; బాగుగా = చక్కగా; కూర్చి = కట్టి; వాలు = క్రిందికి దిగుచున్న; క్రొన్నెల = వెన్నెల; చెలువనన్ = సొగసుతో; వాడిదీర్చి = పదునుపెట్టి; జాణతనమునన్ = నేర్పుతో; చేతుల = చేతులయొక్క; జడ్డు = జడత్వమును; విడిచి = విడిచిపెట్టి; నలువ = బ్రహ్మదేవుడు; ఈ = ఈ; కొమ్మన్ = అందగత్తెను; ఒగిన్ = చక్కగా; చేసినాడు = చేసెను; నేడు = ఇప్పుడు.

భావము:

బ్రహ్మదేవుడు పాలసముద్ర జలాలపైన తేలే మీగడ మిసమిసలు నేర్పుగా తీర్చి దిద్ది ఆమె దేహాన్ని నిర్మించాడు, ఆపైన తొలకరి కాలపు మెరుపుల అంచులలోని సరిక్రొత్త కాంతిరేఖలతో మెరుగు పెట్టాడు, ఆపైన కోమలమైన తీగల నున్నని చెలువముతో ప్రతిదినం చెలిమి చేయించాడు, ఎఱ్ఱతామరల కొలనులో వేకువజామున వెదజల్లే సువాసనలు ప్రోదిచేసి, బంగారు సంపెంగల దండ అందాన్ని సమకూర్చి, బాలచంద్రుని సొగసుతో పదును పెట్టి ఈ అందాల రాశిని సృష్టించాడా అన్నట్లు లక్ష్మీదేవి ఒప్పారింది.