పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

సప్తమ స్కంధము : సుయజ్ఞోపాఖ్యానము

  •  
  •  
  •  

7-51.1-ఆ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

దారువులఁ వెలుంగు హనుని కైవడిఁ
గాయములఁ జరించు గాలిభంగి
నాళలీనమైన భము చాడ్పున వేఱు
దెలియవలయు దేహి దేహములకు.

టీకా:

పాంచభౌతికము = పంచభూతకల్పితము {పంచభూతములు - 1నిప్పు 2నీళ్ళు 3మన్ను 4గాలి 5ఆకాశము}; ఐన = అయిన; భవనంబు = నివాసము, పురము; దేహంబు = శరీరము; పురుషుడు = పురుషుడు; దీని = ఇందు; లోన్ = లోపల; పూర్వ = పాతకాలపు; కర్మ = కర్మములకు; వశమునన్ = లోబడి; ఒకవేళ = ఒక్కొక్కసమయములో; వర్తించున్ = తిరుగును; దీపించున్ = వృద్ధిపొందును; తఱి = సమయము; ఐనన్ = వచ్చినచో; ఒకవేళ = ఒకసారి; తలగిపోవున్ = తప్పుకొనును; చెడెన్ = చెడిపోయినట్లు; ఏని = ఐతే; దేహంబున్ = శరీరము; చెడున్ = చెడిపోవును; కాని = కాని; పురుషుండు = జీవుడు; చెడడు = చెడిపొడు; ఆతని = అతని; కిన్ = కి; ఇంత = కొంచముకూడ; చేటు = చెడిపోవుటన్నది; లేదు = లేదు; పురుషున్ = పురుషుని; కిని = కిని; దేహ = శరీరముల; పుంజమున్ = రాశి; కున్ = కిని; వేఱు = బేధమే; కాని = కాని; ఏకత్వంబున్ = ఒకటేయగుట; కానరాదు = కనబడదు. దారువులన్ = కట్టెలందు; వెలుంగు = విలసిల్లెడి; దహనుని = నిప్పు; కైవడి = వలె; కాయములన్ = దేహములలో; చరించున్ = వర్తించుచుండును; గాలి = వాయువు; భంగిన్ = వలె; నాళ = కాడ, గొట్టము; లీనము = లోపలనున్నది; ఐన = అయిన; నభము = ఆకాశము; చాడ్పునన్ = వలె; వేఱు = భిన్నమైనట్లు తోచెనని; తెలియవలయున్ = తెలిసికొనవలెను; దేహి = జీవుడు, పురుషుడు; దేహముల్ = శరీరముల; కున్ = కు.

భావము:

ఈ దేహం ఒక భవనం వంటిది. ఇది పంచమహాభూతాలతో తయారైనది. ఈ భవనం వంటి శరీరంలో ఆత్మస్వరూపుడు పూర్వకర్మలను అనుసరిస్తూ వర్తిస్తుంటాడు. కాలం తీరగానే భవనం ఖాళీచేసి వెళ్ళిపోతాడు. దేహం అశాశ్వతం. దానిలో ఉండే ఆత్మపురుషుడు శాశ్వతుడు. ఎప్పటికైనా శరీరం చెడిపోతుంది కానీ, అందులోని ఆత్మారామునికి నాశనం లేదు. పురుషుడు వేరు, దేహం వేరు. ఎప్పటికీ ఒకటి కానే కాదు. కఱ్ఱలో అగ్ని దాగి ఉన్నట్లు, శరీరాల్లో వాయువు ఉన్నట్లు, తామరతూడులో ఆకాశం ఉన్నట్లు. దేహంలో దేహి వేరుగా విలసిల్లుతూ ఉంటాడు. 1భూమి, 2నీరు, 3వాయువు, 4నిప్పు, 5 ఆకాశం అనే అయిదింటిని పంచమహాభూతాలు అంటారు. విశ్వం అంతా వీటితోనే నిర్మితమైంది. మానవుని శరీరం కూడా ఈ పంచభూతాలతో తయారయినదే. అంటే మాంసం, చర్మం వంటివి ప్రధానంగా భూమి నుండి ఏర్పడ్డాయి; ఆకలి, దాహం మున్నగునవి అగ్ని నుండి; రక్తం, మూత్రం మొదలైనవి నీటి నుండి; నడవటం, కదలటం వంటివి గాలి నుండి; కామం, క్రోధం లాంటివి ఆకాశం నుండి ఏర్పడ్డాయి. ఇవన్నీ సమన్వయం కలిగి కలిస్తేనే దేహం ఏర్పడినది. లోపల దేహి ఉంటే దేహం, లేకపోతే కట్టె.