పోతన తెలుగు భాగవతము

6-89-సీ.

కావున నితఁడు సత్కర్మ వర్తనమున-
  భూదేవకులమునఁ బుట్టినాడు;
దాంతుఁడై శాంతుఁడై ధర్మసంశీలుఁడై-
  సకల వేదంబులఁ జదివినాఁడు;
అనయంబు గురువుల నతిథులఁ బెద్దలఁ-
  జేరి శుశ్రూషలఁ జేసినాఁడు;
సర్వభూతములకు సమబుద్ధియై చాల-
  బహు మంత్ర సిద్ధులఁ బడసినాఁడు;

6-89.1-తే.

సత్యభాషణ నియమంబుఁ జరపినాఁడు;
నిత్యనైమిత్తికాదుల నెఱపినాఁడు;
దండి లోభాది గుణములఁ దరపినాఁడు;
మంచిగుణములు దనయందు మరపినాఁడు.

టీకా:

కావునన్ = అందుచేత; ఇపుడు = ఇప్పుడు; సత్కర్మ = మంచిపనులుచేసెడి; వర్తనమున = నడవడికవలన; భూదేవ = బ్రాహ్మణ; కులమునన్ = కులములో; పుట్టినాడు = జన్మంచాడు; దాంతుడు = తపఃక్లేశము నోర్చుకొను వాడు; ఐ = అయ్యి; శాంతుడు = శాంతమైన స్వభావి; ఐ = అయ్యి; దర్మ = ధర్మబద్ధమైన; సంశీలుండు = చక్కటి శీలము గలవాడు; ఐ = అయ్యి; సకల = సమస్తమైన; వేదంబులన్ = వేదములను; చదివినాడు = చదువుకొన్నాడు; అనయంబున్ = ఎల్లప్పుడును; గురువులన్ = గురువులను; అతిథులన్ = అతిథులను; పెద్దలన్ = పెద్దవారిని; చేరి = వద్దకు చేరి; శుశ్రూషలన్ = సేవలను; చేసినాడు = చేసెను; సర్వ = సమస్తమైన; భూతముల = జీవులను; కున్ = ఎడల; సమబుద్ధి = సమబుద్ధి గలవాడు; ఐ = అయ్యి; చాలన్ = మిక్కిలి; బహు = అధికమైన; మంత్ర = మంత్రములను; సిద్ధులన్ = సిద్ధులను; పడసినాడు = పొందినాడు.
సత్య = సత్యమునే; భాషణ = మాట్లాడెడి; నియమంబున్ = నియమమును; జరపినాడు = నడిపించెను; నిత్య = నిత్యమూ చేయు కర్మలు; నైమిత్తిక = ప్రయోజనమునకు ఉద్దేశించిన కర్మలు; ఆదులన్ = మొదలైనవి; నెఱపినాడు = చేసెను; దండిన్ = మిక్కిలిగా; లోభ = లోభము; ఆది = మొదలైన; గుణములన్ = గుణములను; తరపినాడు = తొలగించుకొనెను; మంచి = మంచి; గుణములు = గుణములు; తన = తన; అందున్ = లో; మరపినాడు = అలవాటు చేసెను.

భావము:

ఈ అజామిళుడు పూర్వజన్మంలో చేసిన సత్కర్మల వలన బ్రాహ్మణ కులంలో జన్మించాడు. ఇంద్రియాలను జయించి, శాంతచిత్తుడై ధర్మమార్గాన నడిచి, వేదాలన్నింటినీ పఠించాడు. సర్వదా గురువులను, అతిథులను, పెద్దలను ఆశ్రయించి సేవలు చేశాడు. సర్వజీవుల యందు సమబుద్ధి కలవాడై ఎన్నెన్నో మంత్రసిద్ధులను పొందినాడు. సత్యసంధుడై నియమంగా నిత్యకృత్యాలను నైమిత్తిక కర్మలను నెరవేర్చాడు. లోభం మొదలైన దుర్గుణాలను విడిచి సద్గుణాలనే తనయందు నిల్పుకున్నాడు.