పోతన తెలుగు భాగవతము

6-60-సీ.

నరనాథ! వినుము కన్యాకుబ్జపురమునఁ-
  గలఁడు బ్రాహ్మణుఁ డజామిళుఁ డనంగఁ
బాతకుం డతుల నిర్భాగ్యుం డవజ్ఞుండు-
  నష్టసదాచారి కష్టరతుఁడు
జూదంబులందు దుర్వాదంబు లందును-
  జౌర్యంబునందు మచ్చరము గలిగి
తొత్తాత్మ పత్నిగా మత్తుఁడై వరియించి-
  కొడుకులఁ బదుగురఁ బడసి చాల

6-60.1-ఆ.

మోహజలధిలోన మునిఁగి ముచ్చట దీఱ
బాల లాలనాది లీలఁ దగిలి
పెద్దకాల మతఁడు పెంపార సుఖియించి
ఫలిత మెల్ల వదిలి పతితుఁడయ్యె.

టీకా:

నరనాథ = రాజా {నర నాథుడు - నరులకు నాథుడు, రాజు}; వినుము = వినుము; కన్యాకుబ్జపురమునన్ = కన్యాకుబ్జ పురము నందు; కలడు = ఉన్నాడు; బ్రాహ్మణుడు = బ్రాహ్మణుడు; అజామిళుడు = అజామిళుడు; అనంగ = అనెడి; పాతకుండు = పాపిష్ఠివాడు; అతుల = మిక్కిలి; నిర్భాగ్యుండు = నిర్భాగ్యుడు; నష్ట = విడిచిన; సదాచారి = మంచి ఆచారములు గలవాడు; కష్టరతుడు = కష్టములను యిష్టపడెడివాడు; జూదంబులు = జూదములు; అందు = ఎడల; దుర్వాదంబులు = దుష్టవాదనలు; అందును = ఎడలను; చౌర్యంబున్ = దొంగతనములు; అందున్ = ఎడల; మచ్చరము = మాత్సర్యము; కలిగి = కలిగి ఉండి; తొత్తు = దాసి, వేశ్య; ఆత్మ = తన యొక్క; పత్నిగా = భార్యగా; మత్తుడు = మదించినవాడు; ఐ = అయ్యి; వరియించి = కోరి; కొడుకులన్ = పుత్రులను; పదుగురన్ = పదిమందిని (10); పడసి = పొంది; చాల = మిక్కిలి.
మోహ = మోహము యనెడి; జలధి = సముద్రము; లోనన్ = లోపల; మునిగి = మునిగిపోయి; ముచ్చట = ముద్దు; తీఱన్ = కొద్దీ; బాల = సంతానమును; లాలన = లాలించుట; ఆది = మొదలగు; లీలన్ = తిరుగుడులలో; తగిలి = తగుల్కొని; పెద్ద = పెద్ద; కాలము = సమయము; అతడు = అతడు; పెంపార = అతిశయించి; సుఖియించి = సుఖించుతు; ఫలితము = ఫలితము; ఎల్లన్ = సమస్తమును; వదలి = వదలిపెట్టి; పతితుడు = పాడయిపోయినవాడు; అయ్యెన్ = అయ్యెను.

భావము:

“రాజా! విను. కన్యాకుబ్జం అనే పట్టణంలో అజామిళుడు అనే బ్రాహ్మణుడు ఉన్నాడు. అతడు పాపాత్ముడు, దరిద్రుడు, నింద్యచరిత్రుడు, సదాచారాలను విడిచినవాడు, నికృష్ట జీవనుడు, జూదాలను వివాదాలను, దొంగతనాలను ఇష్టపడేవాడు. యౌవనపు మత్తులో ఒక దాసిని భార్యగా చేసికొని, పదిమంది కొడుకులను కన్నాడు. సంసార వ్యామోహమనే సముద్రంలో మునిగి పిల్లల లాలన పాలనలో గడుపుతూ చాలాకాలం సుఖాలు అనుభవించి వృద్ధుడయ్యాడు.