షష్ఠ స్కంధము : అజామిళోపాఖ్యానము
- ఉపకరణాలు:
శ్యామను సుమాస్త్ర ఖేలన
కామఁ గులస్త్రీలలామఁ గమనీయగుణ
స్తోమ నిజభామ నొల్లక
ధామమున నటించెఁ గ్రించుఁ దనమున జడుఁడై.
టీకా:
శ్యామను = యౌవనవతిని; సుమాస్త్ర = మరుని {సుమాస్త్ర – పూలబాణముల వాడు, మన్మథుడు}; ఖేలన = క్రీడ యందు; కామన్ = కోరిక కలామెను; కులస్తీలలామన్ = శ్రేష్ఠమైన కులీన స్త్రీని {కులస్త్రీలలామ - కులస్త్రీ (కులీన స్త్రీ) ల యందు, వ్యు. సత్కుల సంజాత, లలామ (శ్రేష్ఠురాలు)}; కమనీయ = చక్కటి; గుణ = గుణములు; స్తోమను = కలిగి నామెను; నిజ = తన యొక్క; భామను = భార్యను; ఒల్లక = అంగీకరింపక; ధామమున = ఇంటిలో; నటించెన్ = కటటముతో ప్రవర్తించెను; క్రించుదనమునన్ = నీచత్వముతో; జడుడు = తెలివితక్కువవాడు; ఐ = అయ్యి;
భావము:
యౌవనవతి, కామక్రీడాసక్తురాలు, చక్కటి కులీనురాలు, మనోహరమైన గుణవంతురాలు అయిన తన భార్యను ఇష్టపడక, నీచుడై తెలివితక్కువతనంతో తనింట్లో తాను కపటముతో మెలగసాగాడు.