పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

షష్ఠ స్కంధము : కృతిపతి నిర్ణయము

  •  
  •  
  •  

6-17.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

లుట్టిపడ్డట్లు కట్టెఱ్ఱ నూఁదినట్లు
తేజ మెసఁగంగ నా మ్రోల దివ్యవాణి
పూని సాక్షాత్కరించి సంపూర్ణదృష్టిఁ
జూచి యిట్లని పలికె మంజులముగాను

టీకా:

ఉరవడిన్ = అతివేగముగా; ప్రాగ్వీథిన్ = ఉదయపు దిక్కున; ఉదయించు = ఉదయిండెడి; మార్తాండ = సూర్యుల; కోటి = అనేకమైన; బింబ = మండలముల; ఛాయన్ = ప్రకాశముతో; కూడినట్లు = కలిసినట్లు; హరి = విష్ణుమూర్తి; హర = శివుడు; బ్రహ్మ = బ్రహ్మదేవు లయొక్క; ఆత్మలు = మనసుల; లోన్ = లోపల; ఉబ్బి = మిక్కిలి సంతోషించిన; కరుణ = దయ; ఒక్కటన్ = ఒకటైపోయి; మూర్తిన్ = స్వరూపమును; పెరసినట్లు = ఏర్పడినట్లు; ఖరకర = సూర్య {ఖరకరుడు - ఖర (తీవ్రమైన) కరుడు (కిరణములు గలవాడు), సూర్యుడు}; కర = కిరణముల; తీవ్ర = తీవ్రత యొక్క; గతిన్ = విధముచేత; కరంగుచు = కరిగిపోతున్న; హేమాద్రి = హిమాలయముల; చెంతన్ = దగ్గర; పెల్లెగసినట్లు = అతిశయించినట్లు; ఫణిరాజ = ఆదిశేషుని; ఫణ = పడగల; రాజిన్ = సమూహము నందలి; మణి = మణుల; గణ = సమూహముల; విస్ఫూర్తిన్ = మిక్కిలి ప్రకాశముతో; సుషిరంపు = పాతాళమునుండి చేసికొన్న రంధ్రము ద్వారా; వెలిన్ = వెలుపలికి; తలచూపినట్టులు = కనబడినట్లు; ఉట్టిపడ్డట్లు = ఊడిపడినట్లు.
కట్టెన్ = కొరివిని; ఎఱ్ఱగా = ఎఱ్ఱగా అగునట్లు; ఊదినట్లు = ఊదినట్లు; తేజము = ప్రకాశము; ఎసగంగన్ = అతిశయించగా; నా = నాకు; మ్రోల = ఎదురుగా; దివ్యవాణి = సరస్వతీదేవి {దివ్యవాణి - దివ్యమైన వాణి గలామె, సరస్వతి}; పూని = పూనుకొని; సాక్షాత్కరించి = దర్శన మిచ్చి; సంపూర్ణ = పరిపూర్ణమైన; దృష్టిన్ = చూపులతో; చూచి = చూసి; ఇట్లు = ఈ విధముగా; అని = అని; పలికె = పలికెను; మంజులముగాను = వినుట కింపుగాను.

భావము:

ఒక్కసారిగా కోటి సూర్య బింబాలు తూర్పు దిక్కున ఉదయించినట్లు, బ్రహ్మ విష్ణు మహేశ్వరుల దయ మూర్తీభవించినట్లు, సూర్య కిరణాల వేడికి కరిగిన మేరుపర్వతం బంగారు నీటిని క్రుమ్మరించినట్లు, నాగరాజైన ఆదిశేషుని పడగల మీది రత్న సమూహాల రమణీయ కాంతులు పుట్ట రంధ్రాలనుండి వెలువడినట్లు, కట్టెఱ్ఱ కాంతులు ఉట్టిపడే సరస్వతీదేవి నా ఎదుట ప్రత్యక్షమై సంపూర్ణ దృష్టితో నన్ను వీక్షించి మృదు భాషణాలతో ఈ విధంగా అన్నది.