షష్ఠ స్కంధము : చిత్రకేతోపాఖ్యానము
- ఉపకరణాలు:
నకట! ప్రకృతిపురుషుఁ డైనఁ దా నేకాంత
మందు సతులతోడ నలరుఁగాని
యిట్లు ధర్మసభల నింతులతోఁగూడి
పరిఢవింపలేఁడు భ్రాంతి నొంది. "
టీకా:
కొమరు = మనోజ్ఞము; ఒప్పగా = ఒప్పుతుండగ; లోక = లోకములకు; గురుడునున్ = పెద్దవాడు; కడలేని = అనంతమైన; ధర్మ = ధర్మము యొక్క; స్వరూపంబున్ = స్వరూపమును; తాన = తను; అగుచున్ = అగుచు; జడలు = జటలు; ధరించియున్ = ధరించి; సరిలేని = సాటిలేని; తపమునన్ = తపస్సుచేత; పొడవు = గొప్పవారు; ఐన = అయిన; ఈ = ఈ; యోగి = యోగులలో; పుంగవులును = శ్రేష్ఠులు; బ్రహ్మవాదులున్ = వేదవిజ్ఞానులు; కొల్వ = సేవించుతుండగ; భాసిల్లు = ప్రకాశించెడి; కొల్వు = సభ; లోన్ = అందు; మిథున = దంపతుల; రూపంబునన్ = వలె; మెలత = భార్య; తోడన్ = తోటి; ప్రాకృతుండునున్ = సామాన్యుని; పోలెన్ = వలె; బద్ధానురాగుండు = ప్రేమతో వివశుండు; ఐ = అయ్యి; లాలితుండు = లాలించుచున్నవాడు; ఐ = అయ్యి; నిర్లజ్జతన్ = సిగ్గు లేకుండగా; ఇటన్ = ఇక్కడ;
ప్రకృతి = ప్రకృతి; పురుషుడున్ = పురుషుడును; ఐనన్ = అయినను; తాను = తను; ఏకాంతము = ఏకాంతము; అందున్ = లో; సతుల = భార్యల; తోడన్ = తోటి; అలరు = సంతోషించును; కాని = కాని; ఇట్లు = ఈ విధముగ; ధర్మసభలన్ = ధర్మసభ లందు; ఇంతుల = స్త్రీల; తోన్ = తోటి; కూడి = కలిసి యుండి; పరిఢవింపన్ = అతిశయించ; లేడు = లేడు; భ్రాంతిన్ = భ్రమలో; ఒంది = పడిపోతూ.
భావము:
“అయ్యో! సకలలోక జనకుడు, సర్వధర్మ స్వరూపుడు అయిన పరమేశ్వరుడు జటాధారులు, మహా తపస్సంపన్నులు, యోగిపుంగవులు, బ్రహ్మవేత్తలు పరివేష్టించి సేవిస్తున్న ఈ మహాసభలో మామూలు మానవునిలాగా ప్రేమకు వివశుడై సిగ్గు లేకుండా భార్యను కౌగిలించుకొని కూర్చున్నాడు. పామరుడు సైతం కాంతలతో ఏకాంతంగా విహరిస్తాడు. కాని ఈ విధంగా ధర్మసభలలో నెచ్చెలులతో కూడి విచ్చలవిడిగా ప్రవర్తించడు”.