పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

షష్ఠ స్కంధము : చిత్రకేతోపాఖ్యానము

  •  
  •  
  •  

6-490.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

మానుగాఁ జామరులు వీచు మాతృకాది
కామినీజన మహిత కంణరవంబు
మెండుఁ జెలఁగంగఁ గన్నుల పండు వయ్యెఁ
గొండరాచూలి పెనిమిటి నిండుకొల్వు.

టీకా:

తనది = తనది; అగు = అయిన; రూపము = స్వరూపము; ఇంతయునేని = కొంచము కూడ; తెలియక = తెలియకుండగనే; వాదంబున్ = వాదములను; చేసెడున్ = చేయుచున్నవి; వేద = వేదముల; రవమున్ = శబ్దము; కరుణ = దయతో కూడిన; అవలోకన = చూపుల; ఆకాంక్షితులు = అపేక్షించెడివారు; ఐ = అయ్యి; ఉన్న = ఉన్నట్టి; బ్రహ్మ = బ్రహ్మదేవుడు; ఆది = మొదలు; సనక = సనకాదుల యొక్క; సంప్రణుతి = చక్కటి స్తోత్రముల; రవమున్ = శబ్దములు; సార = సారవంతములైన; శివ = పరమశివుని గూర్చిన, శుభమైన; ఆనంద = ఆనందపు; సల్లాపములన్ = సంభాషణములతో; ఒప్పు = ఒప్పుచుండెడి; ప్రమథగణ = ప్రమథగణముల; ఆళి = సమూహముల యొక్క; ఆర్భట = ఆర్భాటముల; రవమున్ = శబ్దములు; డమరు = డమరుకలు; మృదంగ = మృదంగములు; ఆది = మొదలగువాని; ఢమఢమ = ఢమఢమ మనియెడి; ధ్వని = శబ్దము; తోడి = తోటి; పటు = బహుచక్కని; భృంగి = భృంగి యొక్క {భృంగి - శివుని ప్రమథగణములలో ఒకడు}; నాట్య = నాట్యముల; విస్ఫార = మిక్కిలి అధికమైన; రవమున్ = శబ్దములు;
మానుగా = మనోజ్ఞముగా; చామరులు = చామరములను; వీచు = వీచెడి; మాతృక = మాతృకలు; ఆది = మొదలగు; కామినీజన = స్త్రీల; మహిత = గొప్ప; కంకణ = చేతి కంకణముల; రవంబున్ = శబ్దములు; మెండున్ = మిక్కిలిగా; చెలగంగన్ = చెలరేగుచుండగ; కన్నుల = కన్నులకు; పండువ = పండుగ; అయ్యెన్ = అయ్యెను; కొండరాచూలిపెనిమిటి = పరమశివుని {కొండ రాచూలి పెనిమిటి - కొండ (పర్వత) రా(రాజు) చూలి(పుత్రిక యైన పార్వతి) యొక్క పెనిమిటి(భర్త)}; నిండుకొల్వు = నిండైన కొలువు.

భావము:

అక్కడ భగవంతుని యథార్థ స్వరూపాన్ని తెలుసుకోలేక వేదాలు వాదించుకుంటున్నాయి. పరమశివుని దయావీక్షణం కోసం నిరీక్షిస్తూ బ్రహ్మాది దేవతలు, సనకుడు మొదలైన దేవర్షులూ స్తోత్రాలు చేస్తున్నారు. సదాశివుని సల్లాపాలను చెప్పుకుంటూ ప్రమథగణాలు ఆనందంతో కేకలు వేస్తున్నారు. డమరుకం, మృదంగం మొదలైన వాద్యాల ఢమఢమ ధ్వనులకు అనుగుణంగా భృంగి నాట్యం చేస్తున్నాడు. వింజామరలు వీస్తున్న సప్తమాతృకల చేతి మణికంకణ నిక్వాణాలు వినిపిస్తున్నాయి. ఆ విధంగా పరమేశ్వరుని నిండు కొలువు కన్నుల పండుగ చేసింది.