షష్ఠ స్కంధము : చిత్రకేతోపాఖ్యానము
- ఉపకరణాలు:
పాడుఁ బాడించు వైకుంఠభర్త నటన
రూప వర్తన గుణ నామ దీపి తోరు
గీతజాత ప్రబంధ సంగీత విధుల
గేశవప్రీతిగాఁ జిత్రకేతుఁ డపుడు.
టీకా:
వాసించున్ = వసించును; ఆత్మన్ = తనలో; పో = అవశ్యము; వైష్ణవ = వైష్ణవధర్మమునకు చెందిన; జ్ఞానంబున్ = జ్ఞానమును; ఆశించున్ = కోరుకొనును; భాగవత = భగవంతుని యొక్క; అర్చనంబున్ = పూజలను; భూషించున్ = కొనియాడుచుండును; ఏ = ఏ; ప్రొద్దున్ = వేళనైనను; పుండరీకాక్షుని = నారాయణుని {పుండరీకాక్షుడు - పుండరీకములు (తెల్లకలువలు) వంటి అక్షుడు (కన్నులు గలవాడు), విష్ణువు}; భాషించున్ = చెప్పుచుండును; హరి = నారాయణుని; కథా = కథలను; ప్రౌఢి = నేర్పరితనము; మెఱసి = అతిశయించి; ఘోషించున్ = చాటించుచుండును; హరి = నారాయణుని; నామ = నామములు; గుణ = సుగుణముల; నికాయంబులున్ = సమూహములను; పోషించున్ = పెంచుకొనుచుండును; పరతత్త్వ = పరమాత్మనుగూర్చిన; బోధము = జ్ఞానమును; అరసి = తెలిసికొనుచు; సేవించున్ = కొలుచును; శ్రీకృష్ణ = శ్రీకృష్ణుని; సేవక = భక్తుల; నికరంబున్ = సమూహములను; సుఖమునన్ = చక్కగా; చేయున్ = చేయును; ఈశున్ = భగవంతుని; కున్ = కి; బలులు = ప్రసాదములు;
పాడున్ = పాడును; పాడించున్ = పాడించును; వైకుంఠభర్త = నారాయణుని {వైకుంఠ భర్త - వైకుంఠమునకు భర్త (ప్రభువు), విష్ణువు}; నటన = లీలలు; రూప = స్వరూపములు; వర్తన = నడవడికలు; గుణ = సుగుణముల; నామ = నామములుతో; దీపిత = ప్రకాశించెడి; ఉరు = గొప్ప; గీత = గీతముల; జాత = సమూహములను; ప్రబంధ = ప్రబంధములను; సంగీత = పాటల; విధులన్ = విధానములందు; కేశవ = నారాయణుని; ప్రీతిగా = ఇష్టమగునట్లుగా; అపుడు = అప్పుడు.
భావము:
చిత్రకేతుడు తన మనస్సులో ఎల్లప్పుడు వైష్ణవ జ్ఞానాన్ని నిలుపుకొంటాడు. భగవత్సంబంధమైన అర్చనలను కోరుకుంటాడు. ఎల్లప్పుడు పుండరీకాక్షుడైన విష్ణువును కొనియాడుతుంటాడు. శ్రీహరి కథలను చక్కగా వక్కాణిస్తుంటాడు. విష్ణువు సుగుణాలను ఎలుగెత్తి చాటుతూ ఉంటాడు. పరతత్త్వ జ్ఞానాన్ని పెంచుకొంటాడు. శ్రీకృష్ణుని సేవకులను సేవిస్తుంటాడు. నారాయణునకు నైవేద్యాలు సమర్పిస్తూ ఉంటాడు. గోవిందుని లీలలను, రూపాన్ని, విలాసాలను, సుగుణాలను, నామాలను వెల్లడి చేసే గొప్ప పాటలను పాడుతూ పాడిస్తూ ఉంటాడు. అప్పుడు...