పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

పంచమ స్కంధము - ఉత్తర : పాతాళ లోకములు

  •  
  •  
  •  

5.2-106.1-ఆ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

కుసుమచయ సుగంధి కిలయ స్తబక సం
తులచేత ఫలవితులచేత
తులరుచిర నవలతాంగనాలింగిత
విటపములను గలుగు విభవములను.

టీకా:

అట్టి = అటువంటి; పాతాళంబులు = పాతాళలోకముల; అందును = లో; మయ = మయునిచేత; కల్పితములు = నిర్మింపబడినవి; అగు = అయినట్టి; పుటభేదనములన్ = నగరముల; అందున్ = లో; బహు = అనేకమైన; రత్న = రత్నములతో; నిర్మిత = నిర్మింపబడిన; ప్రాకార = ప్రహారిగోడలు; భవన = భవనములు; గోపుర = గోపురములు; సభా = సభామండపములు; చైత్య = గుడులు; చత్వర = ముంగిళ్ళ; అందున్ = లో; నాగ = నాగుల; అసుర = రాక్షసుల; మిథునముల్ = జంటల; చేన్ = చేత; శుక = చిలుకల; పిక = కోకిల; శారిక = గోరువంకల; నికర = గుంపుల; సంకులములన్ = కలకలారావములతో; శోభిల్లు = శోభాయమానమగుతున్న; కృత్రిమ = మానవనిర్మిత; భూములను = తలములు, నేలలు; కల = కలిగిన; గృహముల్ = ఇండ్లచే; చేన్ = చేత; అలంకృతములు = అలంకరింపబడినవి; అగుచున్ = అగుచు;
కుసుమ = పూల; చయ = గుత్తుల; సుగంధిన్ = సువాసనలు; కిసలయ = చిగుళ్ళ; స్తబక = గుత్తుల; సంతతుల్ = సమూహముల; చేన్ = చేత; ఫల = పండ్ల; వితతుల్ = సమృద్దముల; చేతన్ = వలన; అతుల = మిక్కిలి; రుచిర = మనోహరమైన; నవ = లేత; లత = లతలు యనెడి; అంగన = స్త్రీలచే; ఆలంగిత = కొగలింపబడిన; విటపములను = వృక్షములను; కలుగు = కలిగెడి; విభవములను = వైభవములను;

భావము:

అటువంటి పాతాళలోకాలలో మయుడు నిర్మించిన మాయా పట్టణాలు ఎన్నో ఉన్నాయి. ఆ పట్టణాలలో నానావిధ రత్నాలతో నిర్మించిన ప్రాకరాలు, గోపురాలు, సౌధాలు, విశాలమైన సభా సమావేశ స్థలాలు, చైత్యాలు ఉన్నాయి. వాటిలో దైత్య దానవ నాగ దంపతులు విహరిస్తూ ఉంటారు. మాయతో వాళ్ళు నిర్మించుకున్న విహార ప్రదేశాలలో చిలుకలు, కోకిలలు, గోరువంకలు కలకలారావాలు చేస్తుంటాయి. పూల వాసనలు, చిగురుటాకుల గుత్తుల బొత్తులు, రకరకాల ఫలాలు సమృద్ధిగా కలిగిన ఆ ఉద్యానవనాలలో లతాసుందరులు పెనవేసుకున్న తరుశాఖలు కన్నుల పండుగ చేస్తుంటాయి.