పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

పంచమ స్కంధము - ఉత్తర : భూ ద్వీప వర్ష విస్తారములు

  •  
  •  
  •  

5.2-69.1-ఆ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

రం బనంగఁ బర్వతం; బుండుఁ దనకుఁ బూ
ర్వాపరముల నుండుట్టి వర్ష
ముకు రెంటి కట్లు నిలిచిన మర్యాద
మనంగఁ జాలఁ బొడ నెగడు.

టీకా:

అట్టి = అటువంటి; శాకద్వీపమున్ = శాకద్వీపమును; అరికట్టి = సరిహద్దులుగ నుంచుకొని; తత్ = అదే; పరిమాణంబునన్ = పరిమాణములో; దధి = పెరుగు; సముద్రంబున్ = సముద్రము; వెలుగున్ = ప్రకాశించును; అందుకున్ = దానికి; పరివృతంబున్ = చుట్టుకొని యున్నది; అయి = అయ్యి; పుష్కర = పుష్కరము యనెడి {పుష్కరము - మెట్టతామర}; ద్వీపము = ద్వీపము; ఇలన్ = భూమండలమున; చతుష్షష్ఠిలక్షల = అరవైనాలుగు లక్షల (6400000); విశాలమున్ = విస్తారముగలది; ఆ = ఆ; మహా = పెద్దదైన; ద్వీపమున్ = ద్వీపము; అందున్ = లో; అయుత = పదివేల (10000); కాంచన = బంగారు; పత్రములు = రేకులు; కల్గి = కలిగుండి; కమలగర్భున్ = బ్రహ్మదేవుని; కున్ = కి; ఆసనంబున్ = ఆసనము; అగు = అయిన; పంకేరుహంబున్ = పద్మము {పంకేరుహము - పంకమున ఈరుహమైనది (పుట్టినది), పద్మము}; ద్వీప = ద్వీపము యొక్క; మధ్యంబునను = నడిమిభాగమున; ఒక్క = ఒక; మానసోత్తరంబు = మానసోత్తరము; అనంగన్ = అనెడి; పర్వతంబున్ = పర్వతములు; ఉండున్ = ఉండును; తన = తన; కున్ = కు; పూర్వ = ముందటి; పరములన్ = వెనుకవైపు; ఉండునట్టి = ఉండెడి;
= వర్షముల్ = వర్షములు, దేశములు; కున్ = కు; రెంటి = రెండిటి; కిన్ = కి; అట్లు = ఆవిధముగ; నిలిచిన = నిలబడిన; మర్యాద = మర్యాదకొరకైన; నగము = కొండ; అనంగన్ = అనుటకు; చాలన్ = మిక్కిలి; పొగడన్ = పొగడబడుతు; నెగడున్ = వర్ధిల్లును;

భావము:

శాకద్వీపం చుట్టూ అంతే పరిమాణం కలిగిన దధి (పెరుగు) సముద్రం ఉంది. దాని తర్వాత అరవైనాలుగు లక్షల యోజనాల విస్తృతి కలిగిన పుష్కరద్వీపం ఉంది. ఆ మహాద్వీపంలో పదివేల బంగారు రేకులు కలిగి బ్రహ్మదేవునికి ఆసనమైన పద్మం ఉంది. ఆ ద్వీపం నడుమ మానసోత్తరం అనే పెద్ద పర్వతం ఉంది. తూర్పు పడమరలలో గల రెండు వర్షాలకు ఈ మానసోత్తరం సరిహద్దు పర్వతం.