పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

పంచమ స్కంధము - ఉత్తర : భూ ద్వీప వర్ష విస్తారములు

  •  
  •  
  •  

5.2-59-సీ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

క్ష యోజనముల వణాబ్ధి పరివృత-
గుచు జంబూద్వీప తిశయిల్లు;
విను రెండు లక్షల విస్తృతముగను ప్ల-
క్షద్వీప ముండు నా క్షార సాగ
ముఁ జుట్టి; యందుల మ్యమై యొప్పెడు-
వృక్షంబు ప్లక్షంబు విదితముగను;
నరు నా ద్వీపంబు రునామ మహిమచే-
మిగులఁ బ్లక్షం బన మించి రహిని;

5.2-59.1-ఆ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

నందు సంచరించు ట్టి వారల కగ్ని
దేవుఁ డమరు నాది దేవతయుఁగ;
నందులోన నా ప్రివ్రత పుత్రుండు
నిధ్మజిహ్వుఁడగు మహీవరుండు.

టీకా:

లక్ష = లక్ష (100000); యోజనముల = యోజనముల కొలతగల; లవణ = ఉప్పు; అబ్ధిన్ = సముద్రముచే; పరివృతము = చుట్టబడినది; అగుచున్ = అగుచు; జంబూద్వీపము = జంబూద్వీపము; అతిశయిల్లు = పెచ్చుమీరును; విను = వినుము; రెండులక్షల = రెండులక్షల (200000); విస్తృతముగను = వెడల్పుతో; ప్లక్షద్వీపము = ప్లక్షద్వీపము; ఉండున్ = ఉండును; ఆ = ఆ; క్షార = ఉప్పు; సాగరమున్ = సముద్రమును; చుట్టి = చుట్టుకొని; అందులన్ = అందులో; రమ్యము = మనోహరము; ఐ = అయ్యి; ఒప్పెడు = చక్కగనుండెడి; వృక్షంబు = వృక్షము; ప్లక్షంబు = జువ్విచెట్టు; విదితముగను = ప్రసిద్దముగను; తనరున్ = అతిశయించును; ఆ = ఆ; ద్వీపంబు = ద్వీపము; తరు = వృక్షము; నామ = కీర్తి యొక్క; మహిమ = గొప్పదనము; చేన్ = చేత; మిగులన్ = మిక్కిలిగ; ప్లక్షంబు = ప్లక్షద్వీపము; అనన్ = అనగా; మించి = అతిశయించి; అహిని = భూమి; అందున్ = పైన;
సంచరించున్ = వర్తించెడి; అట్టి = అటువంటి; వారల్ = వారల; కున్ = కు; అగ్నిదేవుడు = అగ్నిదేవుడు; అమరున్ = చక్కగనమరియుండు; ఆదిదేవతయుగ = ముఖ్యదేవతగా; అందులోనన్ = దానిలో; ఆ = ఆ; ప్రియవ్రత = ప్రియవ్రతుని; పుత్రుండు = కుమారుడు; ఇధ్మజిహ్వుడు = ఇధ్మజిహ్వుడు; అగు = అయిన; మహీవరుండు = రాజు {మహీవరుడు - మహి (భూమి)కి వరుడు, రాజు};

భావము:

జంబూద్వీపం లక్షయోజనాల వైశాల్యం కలిగి ఉంది. దాని చుట్టూ అంతే ప్రమాణం గల లవణసముద్రం ఉంది. ఆ తరువాత ప్లక్షద్వీపం రెండు లక్షల యోజనాల విస్తృతి కలిగి ఉంది. దానిని అంతటి పరిమాణం గల చెరకు రస సముద్రం పరివేష్టించి ఉంటుంది. ఆ ప్లక్షద్వీపం నట్టనడుమ ఒక పెద్ద జువ్విచెట్టు ఉంది. ఆ చెట్టు కారణంగానే దానికి ప్లక్షద్వీపం అనే పేరు వచ్చింది. ఆ ద్వీపంలో నివసించే వారికి అగ్నిదేవుడు అధిదేవత. ఆ ద్వీపాన్ని ప్రియవ్రతుని కుమారుడైన ఇధ్మజిహ్వుడు పరిపాలిస్తున్నాడు.