పంచమ స్కంధము - ఉత్తర : భూ ద్వీప వర్ష విస్తారములు
- ఉపకరణాలు:
చేసి యాత్మఁ జాలఁ జింతించి తత్ప్రకా
శకము లయిన మంత్ర సంస్తవములఁ
బూజ చేసి ముక్తిఁ బొందుచు నుండుదు
రచలమైన భక్తి ననుదినంబు,
టీకా:
భారతవర్ష = భరతవర్షమునకు; అధిపతి = అధిదేవత; ఐన = అయిన; బదరికాశ్రమమునన్ = బదరికాశ్రమములో; ఉన్న = ఉన్నట్టి; నారాయణుండు = విష్ణుని; భూనాథ = రాజా; ఆ = ఆ; మహాత్ముని = మహాత్ముడిని; నారద = నారదుడు; ఆదులు = మొదలగువారు; భారతవర్షంబు = భరతవర్షమును; ప్రజలన్ = (అందలి) జనులను; ప్రేమన్ = ప్రేమతో; పాయక = విడువక; చేరి = కలిసి; ఉపాస్తి = ఆరాధించుట; చేయుచున్ = చేయుచు; సాంఖ్యయోగంబున్ = సాంఖ్యయోగమును; ఉపదేశము = ఉపదేశము {ఉపదేశము - సాధికారముగ అనువర్తనకు నేర్పుట}; ఉచిత = తగిన; వృత్తిన్ = విధముగ; అంది = పొంది; = అందఱునున్ = సర్వులు; కృతార్థులు = ధన్యులు {కృతార్థుడు - కృత (నెరవేరిన) అర్థుడు (ప్రయోజనము గలవాడు), ధన్యుడు}; ఐ = అయ్యి; అట్టి = అటువంటి; నారాయణ = నారాయణుడను; దేవున్ = దేవుని; ఆరాధనంబున్ = పూజించుట;
చేసి = చేసి; ఆత్మన్ = మనసున; చాలన్ = అధికముగ; చింతించి = ఆలోచించి; తత్ = అతనిని; ప్రకాశకములు = ప్రకాశము కలిగించునవి; అయిన = ఐన; మంత్ర = మంత్రములు; సంస్తవములన్ = స్తోత్రములను; పూజన్ = కొలచుట; చేసి = చేసి; ముక్తిన్ = ముక్తిని; పొందుచునుండుదురు = పొందుతుందురు; అచలము = చలించనిది; ఐన = అయినట్టి; భక్తిన్ = భక్తితో; అనుదినంబున్ = ప్రతిదినము;
భావము:
భారతవర్షానికి బదరికాశ్రమవాసి అయిన నారాయణుడు అధిపతి. ఈ భారతవర్షంలోని వారు మహాత్ములైన నారదాది మునుల సాంగత్యంతో సాంఖ్యయోగాన్ని ఉపదేశంగా పొంది తమ జన్మలను సార్థకం చేసుకొంటారు. నారాయణ దేవుణ్ణి ఆరాధించి ఆ దేవునికి ప్రియమైన మంత్ర స్తోత్రాదులతో పూజలు చేస్తారు. భక్తితో మ్రొక్కి ముక్తి దక్కించుకొంటారు.