పంచమ స్కంధము - ఉత్తర : భూ ద్వీప వర్ష విస్తారములు
- ఉపకరణాలు:
మైన సత్పూజలనుజేసి యచల బుద్ధి
శ్రీ నృసింహునిఁ జేరి పూజించి యతని
కరుణ నొందుచు నతుల ప్రకాశు లగుచు
భుక్తి ముక్తులఁ గైకొండ్రు భూపవర్య!
టీకా:
హరివర్ష = హరివర్షమునకు; పతి = ప్రభువు; ఐన = అయిన; నరహరిన్ = నరసింహుని; అనిశంబున్ = ఎల్లప్పుడును; అందున్ = దానిలో; ఉన్న = ఉన్నట్టి; జనులు = ప్రజలు; మహాత్ములు = గొప్పవారు; అయిన = ఐనట్టి; దైత్య = దైత్యుల {దైత్యులు - దితి యొక్క కుమారులు, రాక్షసులు}; దానవ = దానవ; కుల = కులములందు; ఉత్తములు = శ్రేష్ఠులు; ప్రహ్లాద = ప్రహ్లాదుడు; ఆది = మొదలైన; వృద్ధులన్ = పెద్దల; కూడి = తో కలిసి; సంప్రీతిన్ = మిక్కిలి ప్రేమతో; సుస్నాతులు = చక్కగా స్నానములు చేసినవారు; ఐ = అయ్యి; భక్తిన్ = భక్తితో; చూచుచున్ = సేవించుకొనుచు; ఉందురు = ఉంటారు; రమ్య = అందమైన; దుకూల = పట్టు; అంబరములు = బట్టలు; తాల్చి = ధరించి; తత్ = ఆ; ప్రకాశక = ప్రకాశకరములైన; మంత్ర = మంత్రములు; తంత్ర = తంత్రములు; జప = జపములు; స్తోత్ర = స్తుతులను; పఠన = చదువుట; సు = చక్కటి; ధ్యాన = ధ్యానములు; తపస్ = తపస్సులు; ప్రధానము = మొదలగు ముఖ్యము; ఐన = అయినట్టి;
సత్ = సత్యమైన; పూజలనున్ = పూజలను; చేసి = వలన; అచల = చాంచల్యరహితమైన; బుద్ధి = మనసుతో; శ్రీ = శుభకరుడైన; నృసింహునిన్ = నరసింహుని; చేరి = చేరి; పూజించి = కొలచి; అతని = అతని యొక్క; కరుణన్ = దయను; ఒందుచున్ = పొందుతూ; అతుల = సాటిలేని; ప్రకాశులు = ప్రకాశముగలవారు; అగుచున్ = అగుచు; భుక్తి = ఇహలోకార్థమైన జీవికాదులు; ముక్తులన్ = పరలోకార్థమైన మోక్షము; కైకొండ్రు = చేపట్టెదరు; భూపవర్య = మహారాజా {భూపవర్యుడు - భూపు (రాజు)లలో వర్యుడు (ఉత్తముడు), మహారాజు};
భావము:
రాజా! హరివర్షానికి అధిపతి నరసింహుడు. అక్కడున్న జనులు దైత్య దానవ వంశాలలో ఉత్తములైనవారు. వారు ఎల్లప్పుడూ ప్రహ్లాదుడు మొదలైన పెద్దలతో కలిసి స్నానం చేసి శుచులై నరసింహుని సేవిస్తూ ఉంటారు. రమణీయాలైన పట్టుబట్టలు కట్టుకొని ఆ నరసింహ తత్త్వాన్ని ప్రకాశింపజేసే మంత్రం జపిస్తూ, ఆ మంత్రానికి సంబంధించిన తంత్ర కార్యాలను నిర్వహిస్తూ, నరసింహునికి ప్రీతిపాత్రమైన ధ్యానాలు, జపాలు, తపాలు, స్తోత్రాలు చేస్తూ నిలుకడ గల బుద్ధితో స్వామిని సేవిస్తూ ఉంటారు. ఆ స్వామి కరుణకు పాత్రులై ఇహపర సుఖాలను అనుభవిస్తూ ఉంటారు.