పంచమ స్కంధము - ఉత్తర : భూ ద్వీప వర్ష విస్తారములు
- ఉపకరణాలు:
జగతిలో మేరు వాదిగఁ బర్వతములకుఁ-
బుత్రిక లై నట్టి పుణ్యతీర్థ
ములు వేలసంఖ్యలు గలవు; జంబూద్వీప-
మందు భారతవర్ష మరయఁ గర్మ
భూమి దక్కిన వర్షముల దివంబున నుండి-
భువికి వచ్చినవారు పుణ్యశేష
ములు భుజించుచు నుండ్రు; భూస్వర్గమనఁ దగు-
నా వర్షముల నుండునట్టి వార
- ఉపకరణాలు:
లయుతసంఖ్య వత్స రాయువు లయుత మా
తంగబలులు దేవతాసమాను
లతుల వజ్రదేహు లధిక ప్రమోదితు
లప్రమత్తు లార్యు లనఘు లధిప!
టీకా:
జగతి = లోకము; లో = అందు; మేరువు = మేరుపర్వతము; ఆదిగన్ = మొదలగు; పర్వతముల్ = పర్వతముల; కున్ = కు; పుత్రికలు = పుట్టినవి; ఐనట్టి = అయినటువంటి; పుణ్యతీర్థములున్ = పుణ్యతీర్థములు; వేలసంఖ్యలు = వేలకొలది; కలవు = ఉన్నవి; జంబూద్వీపము = జంబూద్వీపము; అందున్ = లోన; భారతవర్షము = భారతదేశము; అరయన్ = తరచిచూసిన; కర్మభూమి = కర్మభూమి; తక్కిన = ఇతరమైన; వర్షములన్ = దేశముల; దివంబున = ఆకాశము, స్వర్గము; నుండి = నుండి; భువి = భూమి; కిన్ = కి; వచ్చిన = వచ్చినట్టి; వారు = జనులు; పుణ్య = పుణ్యఫలములో; శేషములు = మిగిలిన భాగములను; భుజించుచున్ = అనుభవించుతూ; ఉండ్రు = ఉంటారు; భూస్వర్గము = భూలోకమునున్న స్వర్గము; అనన్ = అనుటకు; తగు = తగిన; ఆ = ఆ; వర్షములన్ = దేశముల; ఉండున్ = ఉండెడి; అట్టి = అటువంటి; వారలు = జనులు; అయుత = పదివేలకొలదిగల;
వత్సర = సంవత్సరముల; ఆయువులు = ఆయుష్షుగలవారు; అయుత = పదివేల; మాతంగ = ఏనుగులకు సమానమైన; బలులు = బలముగలవారు; దేవతా = దేవతలతో; సమానులు = సమానమైనవారు; అతుల = మిక్కిలి; వజ్ర = వజ్రమువలె దృఢమైన; దేహులు = శరీరములు కలవారు; అధిక = ఎక్కువగా; ప్రమోదితులు = ఆనందముకలవారు; అప్రమత్తులు = అలక్ష్యములేనివారు; ఆర్యులు = పూజ్యులు; అనఘులు = పుణ్యులు; అధిప = రాజా;
భావము:
రాజా! ప్రపంచంలో మేరువు వంటి పర్వతాలకు పుత్రికలేమో అన్నట్లుగా వేల కొలది పుణ్యతీర్థాలు ఉన్నాయి. జంబూద్వీపంలో భారతవర్షం కర్మభూమి. తక్కిన వర్షాలు భోగభూములు. స్వర్గం నుండి భూమికి దిగి వచ్చినవారు అక్కడ పుణ్యఫలాలను అనుభవిస్తారు.భూలోకస్వర్గం వంటి ఆ వర్షాలలో జీవించేవారు పదివేల సంవత్సరాల ఆయుర్దాయం కలిగి ఉంటారు. పదివేల ఏనుగుల బలం కలిగి ఉంటారు. దేవతలతో సమానులుగా ఉంటారు. వజ్రాలవంటి దృఢమైన దేహాలు కలిగి ఉంటారు. ఎంతో సంతోషంతో జీవిస్తారు. వారి ప్రవర్తనలో ఎటువంటి పొరపాట్లు ఉండవు. వారు పూజ్యులు, పుణ్యాత్ములు.