పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

పంచమ స్కంధము - పూర్వ : సింధుపతి విప్ర సంవాదంబు

  •  
  •  
  •  

5.1-145.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

గతి బ్రహ్మస్వరూపమై కలభూత
ములకునత్యంతహితుఁడైన భూసురుండు
యోగివర్తన దెలియ లేకున్న రాజు
నంత వీక్షించి యల్ల ని ట్లనుచుఁ బలికె.

టీకా:

ఓరి = ఓరి; దుర్మద = మిక్కిలి మదమెక్కినవాడ; వినర = విను; ఓరి = ఓరి; జీవన్మృత = జీవచ్చవమా {జీవన్మృతుడు - జీవించియున్నను మరణించినవాడు, జీవచ్చవము}; నా = నా యొక్క; ఆజ్ఞన్ = ఆజ్ఞను; తప్పించి = మీరి; నడచెదవు = ప్రవర్తించుతున్నావు; ఈవు = నీవు; నీ = నీ యొక్క; వక్ర = వంకర; మార్గంబులు = దార్లు; ఇన్నియున్ = అన్నిటిని; విడిపించి = వదిలించి; నడపింతున్ = నడపించెదను; నిన్నున్ = నిన్ను; సన్మార్గము = సరియగుదారి; అందున్ = లో; అని = అని; రాజ = రాజుననెడి; గర్వ = గర్వమువలన; అంధుడున్ = గుడ్డివాడు; అగుచున్ = అగుచూ; గుణత్రయంబునన్ = త్రిగుణములతో; వృద్ధిన్ = అతిశయమును; పొందిన = పొందినట్టి; భూవరుండు = రాజు; అబద్ధ = నిబద్దతలేని; ప్రలాపముల్ = వాగుడు; పల్కుచుండిన = పలుకుతుండగా; చూచి = చూసి; శమ = శాంతము; దమ = ఇంద్రియ నిగ్రహము; ఆదుల్ = మొదలగువాని; చేన్ = వలన; ప్రశస్తుడు = ప్రసిద్దమైనవాడు; అగుచున్ = అగుచూ.
జగతిన్ = జగత్తునందు; బ్రహ్మ = పరబ్రహ్మ; స్వరూపము = స్వరూపము; ఐ = అయ్యి; సకల = సర్వ; భూతముల్ = జీవుల; కున్ = కు; అత్యంత = అత్యధికమైన; హితుడు = ఇష్టమైనవాడు; ఐన = అయినట్టి; భూసురుండు = బ్రాహ్మణుడు; యోగి = యోగియొక్క; వర్తన = ప్రవర్తన; తెలియలేక = తెలిసికొనలేకుండగా; ఉన్న = ఉన్నట్టి; రాజున్ = రాజుని; అంతన్ = అంతట; వీక్షించి = చూసి; అల్లన = మెల్లగా; ఇట్లు = ఈ విధముగ; అనుచున్ = అనుచూ; పలికె = పలికెను.

భావము:

“ఓరీ పొగరుబోతా! నడపీనుగా! నీవు నా ఆజ్ఞను మీరి నడుస్తున్నావు. నీ కుంటి నడకలను వదిలించి మంచి మార్గంలో నడిపిస్తాను” అని గర్వాంధకారంతో, తమోగుణ ప్రకోపంతో కారుకూతలు కూశాడు. అప్పుడు శమదమాది గుణ సంపన్నుడు, బ్రహ్మస్వరూపుడు, సమస్త జీవరాసుల హితం కోరేవాడు అయిన ఆ బ్రాహ్మణుడు యోగుల స్వభావం తెలియని ఆ రాజును చూచి ఇలా అన్నాడు.