పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

పంచమ స్కంధము - పూర్వ : విప్రసుతుండై జన్మించుట

  •  
  •  
  •  

5.1-119.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ములను హరిచరణధ్యానములను విఘ్న
యముననుజేసి మనమందుఁ బాయనీక
నిలిపి సంస్తుతి చేయుచు నిలిచి యుండె
రితయశుఁడైన భరతుండు పార్థివేంద్ర!

టీకా:

హరిణ = లేడి; దేహమున్ = శరీరమును; పాసి = విడిచిపెట్టి; అంతన్ = అంతట; అంగిరస = అంగిరసుడు యని; ఆహ్వయుండు = పిలువబడువాడు; శుద్దుండు = పరిశుద్దమైనవాడు; పవిత్రుండు = పవిత్రమైనవాడు; ఘనుడున్ = గొప్పవాడు; శమ = ఓర్పు; దమ = ఇంద్రియనిగ్రహము; ఘన = గొప్ప; తపస్ = తపస్సు; స్వాధ్యాయ = వేదాధ్యయనమునందు; నిరతుండు = నిష్ఠగలవాడు; గుణ = సుగుణములలో; గరిష్ఠుడు = పెద్దవాడు; నీతికోవిదుండు = నీతిశాస్త్రములో పండితుడు; ఐన = అయిన; బ్రాహ్మణున్ = బ్రాహ్మణుని; కున్ = కి; ఆత్మజుండు = పుత్రుడు; ఐ = అయ్యి; పుట్టి = జన్మించి; సంగంబు = ఇతరులతో సాంగత్యము; వలననున్ = వలన; చకితుడు = భయపడినవాడు; అగుచున్ = అగుచు; కర్మ = చేసిన కర్మల; బంధంబులున్ = బంధములు; ఖండింపన్ = తెగగొట్టుటకు; చాలున్ = సమర్థతగలవి; ఈశ్వరునిన్ = నారాయణుని; అచ్యుతున్ = నారాయణుని {అచ్యుతుడు - చ్యుతము (పతనము) లేనివాడు, విష్ణువు}; అజున్ = నారాయణుని {అజుడు - పుట్టుక లేనివాడు, విష్ణువు}; శ్రవణ = వినుట; మననములను = ధ్యానించుటలు.
హరి = నారాయణును; చరణ = పాదముల యొక్క; ధ్యానములను = ధ్యానించుటలయందు; విఘ్న = అంతరాయములు కలుగునని; భయముననున్ = భయము; చేసి = వలన; మనమున్ = మనసు; అందున్ = నుండి; పాయనీక = దూరముగానీక; నిలిపి = పూనికతో; సంస్తుతిన్ = చక్కగా స్తుతించుటను; చేయుచున్ = చేయుచూ; నిలిచియుండె = నిలబడెను; భరిత = నిండైన; యశుడు = కీర్తిగలవాడు; ఐన = అయినట్టి; భరతుండు = భరతుడు; పార్థివేంద్ర = రాజా {పార్థివేంద్రుడు - పార్థవ (పృథ్వికి) ఇంద్రునివంటివాడు, రాజు}.

భావము:

మహారాజా! భరతుడు లేడి దేహాన్ని వదలిపెట్టి తరువాతి జన్మలో పరిశుద్ధుడు, మహానుభావుడు, ఓర్పు, ఇంద్రియనిగ్రహం, గొప్ప తపస్సు, వేదాధ్యయనంలో నిష్ఠ మొదలైన సద్గుణాలు కలవాడు, నీతికోవిదుడు అయిన ఆంగిరసుడు అనే బ్రాహ్మణునికి పుత్రుడై జన్మించాడు. పుట్టినది మొదలు సంసార బంధాలకు దూరంగా ఉన్నాడు. కర్మబంధాలను త్రెంచేవాడు, సర్వేశ్వరుడు, అచ్యుతుడు, జననం లేనివాడు అయిన హరి పాదాలను నిరంతరం ధ్యానిస్తూ, ఆయన కథలను వింటూ మళ్ళీ ఎటువంటి ఆటంకం రాకుండా ఆయనను సంస్తుతిస్తూ యశోభరితుడై కాలం గడపసాగాడు.