పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

చతుర్థ స్కంధము : పురంజను కథ

  •  
  •  
  •  

4-818.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

నో చెడి వికలత నొందు నైపురముఁ
విలి ప్రతికూలురును ననారణయుతులు
యిన పుత్రులఁ బౌత్రుల నుచరులను
చివ పౌరోహితుల నిజతినిఁ జూచి.

టీకా:

అనఘా = పుణ్యుడా; యెంతయున్ = మిక్కలి; మమతా = మమకారము వలన {మమత - మమకారము (నాది యనెడి భావము)}; ఆకుల = చీకాకుపడుతున్న; చిత్తుడు = మనసుకలవాడు; ఐ = అయ్యి; బహు = అనేక; విధ = రకములైన; భూరి = అత్యధికమైన; తాపములన్ = బాధలను; పొందెన్ = చెందెను; ఘన = పెద్ద; కుటుంబియున్ = కుటుంబము కలవాడును; కాలకన్య = కాలకన్యచే; ఉపగూఢుండున్ = కౌగిలింపబడినవాడు; నష్ట = పోయిన; సంపదుడున్ = సంపదలు (దంతాది) కలవాడు; వినష్టమతియున్ = మిక్కలిమతిమరపు కలవాడు; విషయాత్మకుండునున్ = ఇంద్రియార్థములకు మిక్కలి చెందినవాడు; వినిహత = బాగాదెబ్బతిన్న; ఐశ్వర్యుండున్ = సామర్థ్యములుకలవాడు; కృపణుండున్ = దీనుడు; చాలన్ = మిక్కిలి; అకించనుండు = నీచవర్తనుడు; అగు = అయిన; పురంజనుడు = పురంజనుడు; శోకా = దుఃఖముచే; ఆవిల = మలిన్యమును; భావుడు = చెందినవాడు; ఐ = అయ్యి; గంధర్వ = గంధర్వులు; యవన = యవనులు; సంఘముల్ = సమూహముల; చేతన్ = వలన; ఓజన్ = తేజస్సు; చెడి = చెడిపోయి.
వికలతన్ = కలవరము; ఒందు = పొందెడి; నైజ = తన యొక్క; పురమున్ = పురమును; తవిలి = తగుల్కొని; ప్రతికూలురు = వ్యతిరిక్తులు; అనాదరణయుతులు = తిరస్కారబుద్ధికలవారు; అయిన = ఐన; పుత్రులన్ = కుమారులను; పౌత్రులన్ = మనుమలను; అనుచరులనున్ = అనుచరులను; సచివ = మంత్రులు; పౌరోహితులన్ = పురోహితులైనవారిని; నిజ = తన యొక్క; సతినిన్ = భార్యను; చూచి = చూసి.

భావము:

పుణ్యాత్మా! (పురంజనుడు) మమకారం చేత వ్యాకులపాటు చెంది దుఃఖించాడు. గొప్ప కుటుంబం కలవాడై కూడా పురంజనుడు కాలకన్య కౌగిలిలో చిక్కి, సంపదలు పోగొట్టుకొని, బుద్ధిమాంద్యుడై, విషయాలకు లొంగి దరిద్రుడై, దీనుడై, నీచవర్తనుడై వాపోయాడు. గంధర్వ యవనులు ఆక్రమించటం చేత కాంతిని కోల్పోయిన తన పురాన్ని, ఎదురు తిరిగి అవమానిస్తున్న కొడుకులను, మనుమలను, పరిజనాన్ని, మంత్రులను, పురోహితులను, భార్యను చూచి…