చతుర్థ స్కంధము : పృథుని యఙ్ఞకర్మములు
- ఉపకరణాలు:
హరిహయుం డధ్వర హయ హరణార్థమై-
మించి కైకొని విసర్జించి నట్టి
భూరి యమంగళ భూత మాయారూప-
ములను ధరించిరి మూఢజనులు;
పాషండ చిహ్నముల్ పఱఁగుట వారలు-
జగతిపై నగ్నవేషములు గలుగు
జైనులు భూరి కాషాయ వస్త్రంబులు-
ధరియించు బౌద్ధులుఁ దగ జటాస్థి
- ఉపకరణాలు:
భస్మధారులు నయిన కాపాలికాదు
లనఁగ వెలసిరి లోకంబులందుఁ జాలఁ
దలఁప ధర్మోపమం బనఁదగు నధర్మ
మందు నభిరతి వొడమిన యజ్ఞజనులు.
టీకా:
హరిహయుడు = ఇంద్రుడు {హరిహయుడు - హరి (ఐరావతము అనెడి ఏనుగు) వాహనముగ కలవాడు, ఇంద్రుడు}; అధ్వర = యాగ; హయ = అశ్వమును; హరణ = తీసుకుపోవుట; అర్థము = కోసము; ఐ = అయ్యి; మించి = అతిశయించి; కైకొని = చేపట్టి; విసర్జించినట్టి = వదలివేసినట్టి; భూరి = అతిమిక్కిలి; అమంగళభూత = అశుభమైన; మాయా = మాయా; రూపములనున్ = స్వరూపములను; ధరించిరి = తాల్చిరి; మూఢ = మూర్ఖపు; జనులు = జనములు; పాషండ = వేదధర్మస్పందించనివారి; చిహ్నముల్ = గుర్తులుగ; పఱగుటన్ = ప్రసిద్ధమగుటచే; వారలు = వారు; జగతి = లోకము; పైన్ = మీద; నగ్న = దిగంబర; వేషములున్ = వేషములు యందు; కలుగు = ఉండెడి; జైనులు = జైనులు; భూరి = బహుపెద్ద; కాషాయ = కాషాయపురంగు; వస్త్రంబులున్ = వస్త్రములను; ధరియించు = ధరించెడి; బౌద్ధులున్ = బౌద్ధులు; తగ = తెగ; జటా = జటలు; అస్థి = ఎముకలు.
భస్మ = వీభూది; ధారులు = ధరించెడివారు; అయిన = అయిన; కాపాలిక = కాపాలికులు; ఆదులు = మొదలగువారు; అనగన్ = అని; వెలసిరి = ప్రసిద్ధులైరి; లోకంబునన్ = లోకముల; అందున్ = లో; చాలన్ = ఎక్కువగా; తలపన్ = తరచిచూసిన; ధర్మ = వేదధర్మమునకు; ఉపమంబున్ = పోల్చదగ్గది; అనన్ = అనుటకు; తగు = తగిన; అధర్మము = అధర్మము; అందున్ = ఎడల; అభిరతి = అభిరుచి; ఒడమిన్ = కలిగిన; అయజ్ఞ = తెలిసికొనలేని; జనులు = వారు.
భావము:
ఇంద్రుడు యజ్ఞాశ్వాన్ని దొంగిలించటం కోసం ధరించి విడిచిన అమంగళకరాలైన మాయారూపాలను మూర్ఖులైన మానవులు గ్రహించారు. ఆ రూపాలు పాషండ చిహ్నాలు. దిసమొలలతో తిరిగే జైనులు, కావిగుడ్డలు కట్టే బౌద్ధులు, జడలు ఎముకలు భస్మం ధరించే కాపాలికులు మొదలైనవారు పాషండులు. ఈ విధంగా లోకంలో అధర్మమందు ఆసక్తి కలిగిన మూర్ఖులు…