తృతీయ స్కంధము : దేవహూతితో గ్రుమ్మరుట
- ఉపకరణాలు:
అని పల్కి; డాసి యయ్యతివకు నభ్యంజ-
నోద్వర్తనములు పెంపొనరఁ జేసి
మలయజకర్పూర మహిత వాసిత హేమ-
కలశోదకంబుల జలక మార్చి
ధవళవస్త్రంబులఁ దడి యొత్తి సర్వాంగ-
ధూపంబు లొసఁగి కస్తూరి యలది
మంజు శింజన్మణి మంజీర కింకిణీ-
కలరావకలిత మేఖలలు రత్న
- ఉపకరణాలు:
ఖచిత తాటంకముద్రికా కంకణాది
సముచితానర్ఘ్య హేమభూషణము లొసఁగి
భవ్య మాల్యానులేపనాంబరము లిచ్చి
షడ్రసోపేత వివిధాన్న సమితిఁ దనిసి.
టీకా:
అని = అని; పల్కి = పలికి; డాసి = సమీపించి; ఆ = ఆ; అతివ = స్త్రీ; కున్ = కి; అభ్యంజన = తలంటు; ఉద్వర్తనములు = నలుగుపెట్టుటలు; పెంపొనరన్ = అతిశయించునట్లు; చేసి = చేసి; మలయజ = చందనమును; కర్పూర = కర్పూరముల; మహిత = గొప్ప; వాసిత = వాసనకల; హేమ = బంగారు; కలశ = పాత్రలందలి; ఉదకంబులన్ = నీటితో; జలకము = స్నానము; ఆర్చి = చేయించి; ధవళ = తెల్లని; వస్త్రంబులన్ = బట్టలతో; తడి = తడిని; ఒత్తి = తుడిచి; సర్వ = అన్ని; అంగ = అవయవములకును; ధూపంబులున్ = ధూపములను; ఒసగి = పట్టి; కస్తూరిన్ = కస్తూరిని; అలది = రాసి; మంజు = మనోహరముగ; శింజని = శబ్గములుచేయు; మణి = మణులద్దిన; మంజీర = అందెలు; కింకిణీ = గజ్జల; కలరావ = గలగలశబ్దములు; కలిత = కలిగిన; మేఖలలు = వడ్డాణములు; రత్న = రత్నములు; ఖచిత = తాపిన; తాటంక = చెవిపోగులు;
ముద్రికా = ఉంగరములు; కంకణ = గాజులు; ఆది = మొదలగు; సముచిత = తగిన; అనర్ఘ = వెలలేని; హేమ = బంగారు; భూషణములు = ఆభరణములు; ఒసగి = ఇచ్చి; భవ్య = శుభకరములైన; మాల్య = మాలలు; అనులేపన = మైపూతలు; అంబరములున్ = వస్త్రములును; ఇచ్చి = ఇచ్చి; షడ్ = ఆరు (6) {షడ్రసములు - షడ్రుచులు, 1తీపి 2 కారము 3పులుపు 4 ఉప్పదనము 5వగరు 6 చేదు}; రస = రుచులతో; ఉపేత = కూడిన; వివిధ = అనేకరకములైన; అన్న = ఆహార; సమితిన్ = సమూహములతో; తనిపి = తృప్తిపరచి.
భావము:
ఇలా అని వారంతా దేవహూతిని సమీపించి, ఆమెకు తలంటి, నలుగు పెట్టి, చందన కర్పూరాలు వెదజల్లే బంగారు బిందెల జలాలతో స్నానం చేయించి, తెల్లని వస్త్రాలతో తడి ఒత్తి, శరీరమంతా అగరు ధూపాలు వేసి, కస్తూరి పూతలు పూసి, మధురంగా ధ్వనించే మణిమంజీరాలు పాదాలకు తొడిగి, చిరుగంటల సవ్వడితో ఒప్పే ఒడ్డాణం నడుముకు అలంకరించి, రత్నాలు చెక్కిన కర్ణాభరణాలు, ఉంగరాలు, కంకణాలు మొదలైన విలువైన బంగారు ఆభరణాలను ఇచ్చి, పూలదండలు సింగారించి, షడ్రసోపేతమైన భోజనాదులతో సంతృప్తి పరచారు.