తృతీయ స్కంధము : వరహావతారుని ఎదిరించుట
- ఉపకరణాలు:
దివిజారి యెదురఁ దగఁ గనె
నవిరళ దంష్ట్రాభిరాము నమరలలాముం
గువలయభరణోద్ధామున్
సవనమయస్తబ్ధరోము జలదశ్యామున్.
టీకా:
దివిజారి = రాక్షసుడు {దివిజారి - దివిజుల (దేవతల)కు అరి (శత్రువు), రాక్షసుడు}; ఎదురన్ = ఎదురుగ; తగన్ = శ్రీఘ్రమే; కనెన్ = చూసెను; నవిరళదంష్ట్రాభిరామున్ = ఆదివరాహుని {నవిరళ దం ష్ట్రాభిరాముడు - అవిరళ (దట్టమైన) దంష్ట్తా (కోరలతో) అభిరాముడు (ఒప్పువాడు), ఆదివరాహావతారుడు}; అమరలలామున్ = ఆదివరాహుని {అమర లలాముడు - అమరుల (దేవతల)కు లలాముడు శ్రేష్ఠమైనవాడు, విష్ణువు}; కువలయభరణోద్ధామున్ = ఆదివరాహుని {కువలయ భర ణోద్ధాముడు - కువలయము (భూమి)ని భరణ (మోయుట) అందు ఉద్దాముడు (అధికుడు), విష్ణువు}; సవనమయస్తబ్దరోమున్ = ఆదివరాహుని {సవన మయ స్తబ్ధ రోముడు - సవన (యజ్ఞ) మయ స్తబ్ధ రోముడు (నిక్కబొడుచుకున్న వెండ్రుకలు గలవాడు , వరాహుడు), విష్ణువు}; జలదశ్యామున్ = ఆదివరాహుని {జలద శ్యాముడు - జలదము (మేఘము) వలె శ్యాముడు (నల్లగ ఉన్నవాడు), విష్ణువు}.
భావము:
హిరణ్యాక్షుడు తన ఎదుట దట్టమైన కోరలు కలిగి, దేవతలలో శ్రేష్ఠుడై, భూభారాన్ని మోయడానికి సమర్థుడై, యజ్ఞమయమై, మేఘంలాగా నల్లగా ఉన్న ఆది వరాహమూర్తిని వీక్షించాడు.