ద్వితీయ స్కంధము : రాజ ప్రశ్నంబు
- ఉపకరణాలు:
భిన్నమూర్తి యగుచుఁ బెక్కు విధంబుల
నేల యుండు? నతని కేమి వచ్చె
నుండకున్నఁ? దాపసోత్తమ! తెలుపవే;
వేడ్క నాకు సర్వవేది వీవు."
టీకా:
ఈశుండు = ప్రభువు; హరి = విష్ణువు; విష్ణుఁడు = విష్ణువు; ఈ = ఈ; విశ్వమున్ = విశ్వమును, ప్రపంచం మొత్తమును; ఏ = ఏ; రీతిన్ = విధముగ; పుట్టించున్ = పుట్టించుటను, సృష్టించుటను; రక్షించున్ = రక్షించుటను; పొలియన్ = అంతంచేయుటను, లయించుటను; చూచున్ = చేయును; బహు = మిక్కిలి; శక్తి = శక్తి; యుతుఁడు = కలవాడు; అగు = అయిన; భగవంతున్ = భగవంతుని, మహిమాన్వితుని; అవ్యయుఁడు = నాశములేనివాడు; ఆదిన్ = మొట్టమొదటను, సృష్టికిమొదటను; ఏ = ఏ; శక్తులన్ = శక్తులను; ఆశ్రయించి = సహాయముచే, ఆధారముగ; బ్రహ్మ = బ్రహ్మ; శక్ర = ఇంద్రుడు; ఆది = మొదలగు; రూపములన్ = రూపములలో; వినోదించెన్ = క్రీడించెను, ప్రవర్తించెను; క్రమముననో = క్రమముగననా; ఏక = ఒకే; కాలముననో = సమయములోనేనా, సారిగనా; ప్రకృతిన్ = ప్రకృతి; గుణంబులన్ = గుణముల; పట్టిన్ = అనుసరించుటను; గ్రహించుటన్ = పరిగ్రహించుట, సృష్టి ఏర్పడుట; ఏకత్వంబునన్ = ఏకమైనవాడై; ఉండున్ = ఉండునట్టి; ఈశ్వరుండు = భగవంతుడు;
భిన్న = వివిధములైన; మూర్తిన్ = స్వరూపము కలవాడు; అగుచున్ = అవుతూ; పెక్కు = అనేకమైన; విధములన్ = విధములుగ; ఏలన్ = ఎందులకు; ఉండున్ = ఉండును; అతనికి = అతనికి; ఏమి = ఏమి; వచ్చెన్ = ప్రయోజనము; ఉండక = ఉండకుండగ; ఉన్నన్ = పోయినచో; తాపస = తాపసులలో; ఉత్తమ = ఉత్తముడా; తెలుపవే = తెలియజేయుము; వేడ్కన్ = వేడుకగ, కుతూహలముకలుగ; నాకున్ = నాకు; సర్వ = సమస్తము; వేదివిన్ = తెలిసినవాడవు; ఈవు = నీవు.
భావము:
మునిపుంగావా! శుకముని! సర్వేశ్వరుడు, సర్వవ్యాపి అయిన శ్రీహరి ఈ జగత్తును ఎలా సృష్టించి, పోషించి, సంహరిస్తున్నాడు? అవ్యయుడైన ఆ పరమాత్మ అనేక శక్తులతో గూడినవాడు. అతడు మొదట ఏ శక్తుల సాయంతో బ్రహ్మ, ఇంద్రుడు మొదలైన రూపాలు తాల్చి వినోదించాడు? ఆయన ప్రకృతి గుణాలను పరిగ్రహించడం క్రమంగా జరుగుతుందా? లేక ఒకే సమయంలో జరుగుతుందా? ఏకమూర్తియైన ఈశ్వరుడు అనేక మూర్తులు ధరించి అనేక విధాల ఎందుకు ప్రవర్తిస్తాడు? అలా ప్రవర్తించక పోతే ఆయననకు వచ్చే నష్టమేమిటి? నీవు అంతా తెలిసినవాడవు. నాకు ఈ విషయములన్నీ వివరించుము".