ద్వాదశ స్కంధము : మార్కండేయోపాఖ్యానంబు
- ఉపకరణాలు:
బలభిన్ముఖ్య దిశాధినాథవరులున్ ఫాలాక్ష బ్రహ్మాదులున్
జలజాతాక్ష! పురంద రాది సురులుం జర్చించి నీ మాయలం
దెలియన్ లేరఁట! నా వశంబె తెలియన్? దీనార్తినిర్మూల! యు
జ్జ్వలపంకేరుహపత్రలోచన! గదాచక్రాంబుజాద్యంకితా!"
టీకా:
బలభిత్ = ఇంద్రుడు {బలభిత్తు - బలాసురుని ధ్వంసము చేసినవాడు, ఇంద్రుడు}; ముఖ్య = మున్నగు; దిశాధినాథ = దిక్పాలక; వరులన్ = శ్రేష్ఠులను; ఫాలాక్ష = శివుడు {ఫాలాక్షుడు - ఫాలమున (నుదుట) అక్షుడు (కన్నుగలవాడు), శివుడు}; బ్రహ్మ = బ్రహ్మదేవుడు; ఆదులున్ = మున్నగువారు; జలజాతాక్ష = శ్రీహరీ {జలజాతాక్షుడు - జలజాతము (పద్మము) వంటి అక్షుడు (కన్నులుగలవాడు), విష్ణువు}; పురందర = దేవేంద్రుడు {పురందరుడు - శత్రు పురములను వ్రక్కలించినవాడు, దేవేంద్రుడు}; ఆది = మున్నగు; సురలున్ = దేవతలుకూడ; చర్చించి = తరచిచూసినను; నీ = నీ యొక్క; మాయలన్ = మహిమలను; తెలియన్ = తెలిసికొన; లేరు = లేరు; అట = అట; నా = నాకు; వశంబె = సాధ్యమగునా; తెలియన్ = తెలిసికొనుటకు; దీనార్తినిర్మూల = శ్రీహరీ {దీనార్తినిర్మూలనుడు - దీనుల ఆర్తిని నిర్మూలించువాడు, విష్ణువు}; ఉజ్జ్వలపంకేరుహపత్రలోచన = శ్రీహరీ {ఉజ్జ్వలపంకేరుహపత్రలోచనుడు - ప్రకాశవంతమైన పద్మదళాలవంటి కన్నులు గలవాడు, విష్ణువు}; గదాచక్రాంబుజాద్యంకితా = శ్రీహరీ {గదాచక్రాంబుజాద్యంకితుడు - గద చక్రము పద్మములు అలంకారముగా కలవాడు, విష్ణువు}.
భావము:
శ్రీహరీ! జలజాతాక్షా! దీనుల దీనత్వాన్ని నాశనంచేసే మహానుభావా! ప్రకాశవంతమైన పద్మపత్రాలవంటి నేత్రాలుకలవాడా! గదాచక్రాదులతో అలంకృతమైన బాహువులుకలవాడా! ఇంద్రాది సకల దిక్పాలకులు, బ్రహ్మదేవుడు, పరమశివుడు మున్నగు దేవతలు సైతం ఎంత చర్చించినా నీ మాయలను అవగాహన చేసుకోలేరట. ఇంక నా వల్ల ఎక్కడ అవుతుంది?’