పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - ఉత్తర : విప్రుని ఘనశోకంబు

  •  
  •  
  •  

10.2-1282-సీ.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

ధికశోకంబున లమటఁ బొందుచు-
చ్చటి జనులతో నియెఁ బెలుచ
"బ్రాహ్మణ విద్వేషరుఁ డయి తగ శాస్త్ర-
ద్ధతి నడవక పాపవర్తి
యై క్షత్రబంధువుఁ గు వాని దురితంబు-
చే మత్పుత్త్రుండు జామైన
ప్పుడ మృతుఁ డయ్యె క్కట! హింసకు-
రోక యెప్పు డన్యాకారి

10.2-1282.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

గుచు విషయానుగతచిత్తుఁ డైన యట్టి
రాజుదేశంబు ప్రజలు నిరాశు లగుచు
దుఃఖములఁ జాల వనటఁ బొందుదు ర"టంచు
నేడ్చుచును నట నిల్వక యేగె నపుడు.

టీకా:

అధిక = మిక్కుటమైన; శోకంబునన్ = దుఃఖముచేత; అలమట = సంకట; పొందుచున్ = పడుతు; అచ్చటి = అక్కడి; జనుల = ప్రజల; తోన్ = తోటి; అనియెన్ = చెప్పెను; పెలుచన్ = గట్టిగా; బ్రాహ్మణ = విప్రుల యందు; విద్వేష = విరోధభావము; పరుడు = రలవాడు; అయి = ఐ; తగ = తగినట్లు; శాస్త్ర = శాస్త్రములు చెప్పిన; పద్దతిని = పద్దతిలో; నడవకన్ = వర్తింపకుండ; పాప = పాపపుపనులందు; వర్తి = మెలగెడివాడు; ఐ = అయ్యి; క్షత్రబంధువుడు = అల్పుడైనరాజవంశస్థుడు {క్షత్రబంధువుడు - నిందాపూర్వకముగా రాచకులమున పుట్టి క్షత్రియుడన అర్హుడు కానివానిని ఉద్దేశించి వాడబడును.}; అగు = ఐన; వాని = వాడి యొక్క; దురితంబు = పాపములు; చేత = వలన; మత్ = నా యొక్క; పుత్రుండు = కొడుకు; జాతమైన = పుట్టిన; అప్పుడే = అప్పుడే, వెంటనే; మృతుడు = చనిపోయినవాడు; అయ్యెన్ = అయ్యెను; అక్కట = అయ్యో; హింస = హింసించుట; కున్ = కు; రోయక = వెనుదీయక; ఎప్పుడు = ఎప్పుడైతే; అన్యాయకారి = అన్యాయముచేయువాడు.
అగుచున్ = ఔతు; విషయ = ఇంద్రియచాపల్యమును; గత = పొందిన; చిత్తుడు = మనసుకలవాడు; ఐనయట్టి = అయినట్టి; రాజు = రాజు యొక్క; దేశంబు = దేశమునందలి; ప్రజలు = జనులు; నిరాశులు = ఆశలుతీరనివారు; అగుచున్ = ఔతు; దుఃఖములన్ = దుఃఖములచేత; చాలన్ = చాలా ఎక్కువగా; వనటన్ = తాపములను; పొందుదురు = పొందుతారు; అట = అని; అంచున్ = అనుచు; ఏడ్చుచున్ = ఏడుస్తు; అటన్ = అక్కడ; నిల్వక = నిలబడకుండ; ఏగెను = వెళ్ళిపోయెను; అపుడు = అప్పుడు.

భావము:

దుర్భరశోకంతో కుమిలిపోతున్న ఆ విప్రుడు అక్కడి ప్రజలతో “బ్రాహ్మణద్వేషి, శాస్త్రాచారాన్ని పాటించని వాడు, పాపాత్ముడు అయిన క్షత్రబంధువు చేసిన పాపం వలన నా కుమారుడు పుట్టగానే చచ్చిపోయాడు. దేశాన్ని ఏలే రాజు హింసను ఏవగించుకోకుండా, న్యాయానికి దూరుడు, ఇంద్రియలోలుడు అయితే ఆ ప్రజలు నిరాశతో దుఃఖాలవలన అధికమైన కష్టాలను పొందుతారు.” అని ఏడుస్తూ ఇక అక్కడ ఉండకుండా వెళ్ళిపోయాడు.