దశమ స్కంధము - ఉత్తర : బలుడు పల్వలుని వధించుట
- ఉపకరణాలు:
నడరి తొల్లింటి దుర్భాష లాత్మలందుఁ
దలఁచి తద్భాషణము లపథ్యములు గాఁగ
మొక్కలంబునఁ బోర నా ముష్టికాసు
రారి వీక్షించి "వీరి శుభాశుభములు,
టీకా:
వీర = వీరులలో; పుంగవులారా = శ్రేష్ఠులైనవారా; వినుడు = వినండి; మీ = మీ; లోపలన్ = మధ్యన; భూరి = మిక్కుటమైన; భుజాసత్త్వమునన్ = భుజబలమున; ఒకండు = ఒకడు; ప్రకటిత = ప్రసిద్ధమైన; అభ్యాస = అభ్యాసము అను; సంపద = కలిమి; విశేషంబునన్ = అధికముగా ఉండుటలో; ఒక్కండు = ఒకడు; అధికుడు = గొప్పవాడు; ఐ = అయ్యి; ఉంటన్ = ఉండుట; చేసి = వలన; సమబలులు = సమానమైన బలశాలులు; కాన = కాబట్టి; చర్చింపగాన్ = విచారించినచో; ఇందున్ = దీనిలో; జయము = గెలుపు; ఒక్కని = ఏఒక్కడి; కిన్ = కి; లేదు = కలుగదు; సమరము = పోరుట; అందున్ = లో; కాన = కాబట్టి; ఊరక = ఉత్తినే; పోరగాన్ = యుద్ధముచేయుట; ఏలన్ = ఎందుకు; మీ = మీ; కున్ = కు; అని = అని; వారింపన్ = ఆపగా; అన్యోన్య = పరస్పర; వైరములను = విరోధములను; అడరి = విజృంభించి; తొల్లింటి = మునుపటి; దుర్భాషలన్ = నిందావాక్యములను; ఆత్మలు = మనస్సుల; అందున్ = లో; తలచి = గుర్తుచేసుకొని; తత్ = ఆ యొక్క; భాషణములు = మాటలు; అపథ్యములు = అయిష్టములు; కాగన్ = అగుటచేత; మొక్కలంబునన్ = మూర్ఖత్వముతో; పోరన్ = పోరుచుండగా; ఆ = ఆ; ముష్టికాసురారి = బలరాముడు {ముష్టికాసురారి - ముష్టికాసురుని చంపినవాడు, బలరాముడు}; వీక్షించి = చూసి; వీరి = వీరి యొక్క; శుభా = మేలు; అశుభములు = కీడులు.
భావము:
“మేటివీరులారా! నా మాట వినండి. మీలోఒకడు భుజబలంలో అధికుడు; మరొకడు అభ్యాస నైపుణ్యంలో శ్రేష్ఠుడు. మీరిద్దరూ సమానులు మీలో ఎవరూ ఎవరినీ గెలువలేరు. అయినా ఊరక యుద్ధానికి పూనుకోవడం దేనికి” అంటూ బలరాముడు వారిని వారింప చూసాడు. కాని, పాత పగలను మనసులో ఉంచుకున్న భీమదుర్యోధనులు బలరాముడి హితవచనాలను ఆలకించ లేదు. వారు పౌరుషంతో పోరాడటానికే నిశ్చయించారు. అది గమనించిన బలరాముడు వారి గురించి...