పోతన తెలుగు భాగవతము

పోతన తెలుగు భాగవతము

దశమ స్కంధము - ఉత్తర : ధర్మరాజాదుల అవబృథంబు

  •  
  •  
  •  

10.2-803.1-తే.
  • ఉపకరణాలు:
  •  
  •  
  •  

హితకుచభారకంపితధ్య లగుచు,
ర్థి మొలనూళ్ళు మెఱయఁ బయ్యదలు జారఁ,
రసరోజాతకంకణక్వణనములునుఁ
రణనూపురఘోషముల్‌ సందడింప.

టీకా:

కనకాద్రి = మేరుపర్వతము యొక్క; సాను = చరియలందు; సంగత = కూడియున్న; కేకినుల = ఆడునెమళ్ళ; భాతిన్ = వలె; క్రొత్త = నవీనమైన; ముళ్ళు = జుట్టుముడులు; వీపులన్ = వీపులమీద; గునిసి = తుళ్ళి; ఆడన్ = ఊగుతుండగా; తరళ = చలిస్తున్న; తాటంక = చెవిలోలకులు అందలి; ముక్తాఫల = ముత్యాల; అంశు = ప్రకాశముల; ద్యుతుల్ = కాంతలు; చెక్కుటి = చెక్కిళ్ళు అను; అద్దముల్ = అద్దముల; తోన్ = తోటి; చెలిమి = స్నేహము; చేయన్ = చేయగా; పొలసి = వ్యాపించి; అదృశ్యము = కనబడిపోకుండుట; ఐపోని = కానట్టి; క్రొమ్మెఱుగుల = కొత్త మెరుపుల; గతులన్ = రీతులతో; కటాక్ష = కడకంటిచూపుల; దీధితులున్ = కాంతులు; తనరన్ = ఒప్పగా; మంచు = మంచు; పైన్ = మీదకి; ఎగయను = ఎగరాలని; అంకించు = ప్రయత్నిస్తున్న; జక్కవలు = చక్రవాకాలు; అనన్ = అన్నట్లుగా; చన్నులు = స్తనములు; జిలుగు = మెరుపుల; కంచలలన్ = రవికలందు; అఱుమన్ = ఉబుకుతుండగా; మహిత = పెద్ద; కుచ = స్తనముల; భార = బరువుచేత; కంపిత = వణకుచున్న; మధ్యలు = నడుములుకలవారు; అగుచున్ = ఔతు; అర్థిన్ = కోరి, కావాలని; మొలనూళ్ళు = మొలతాళ్ళు; మెఱయన్ = ప్రకాశించునట్లుగా; పయ్యదలు = పైటలు; జారన్ = జారగా; కర = చేతులు అను; సరోజాత = కమలములందలి; కంకణ = గాజుల; క్వణనములును = గలగలమను చప్పుళ్ళు; చరణ = కాలి; నూపుర = అందెల; ఘోషములున్ = ధ్వనులు; సందడింపన్ = సందడిచేయగా.

భావము:

ఆ సమయంలో మేరుపర్వత చరియలలోని నెమిళ్ళలాగ జుట్టుముడులు వీపుల మీద నృత్యం చేస్తుండగా; ముత్యాల చెవిదుద్దుల కాంతులు చెక్కుటద్దాలతో స్నేహం చేస్తుండగా; చెరిగిపోని మెరుపుతీగల్లాంటి కడగంటి చూపులు వెలుగులు వెదజల్లుతుండగా; మంచు మీద నుంచి ఎగరటానికి ప్రయత్నంచేసే జక్కవల మాదిరి స్తనాలు రవికలోనుంచి పైకి ఉబుకుతుండగా; కుచభారంచేత నడుములు చలిస్తూ ఉండగా; మొలనూళ్ళు మెరుస్తుండగా; పైటలు జీరాడుతుండగా; చేతికంకణాల శబ్దాలు కాళ్ళకడియాల సవ్వడులూ సందడిస్తుండగా; వేశ్యాంగనలు వారితో కలసి నడిచారు.