దశమ స్కంధము - ఉత్తర : జరాసంధ వధ
- ఉపకరణాలు:
పర్వతద్వంద్వంబు పాథోధియుగళంబు-
మృగపతిద్వితయంబు వృషభయుగము
పావకద్వయము దంతావళయుగళంబు-
దలపడు వీఁక నుద్దండలీలఁ
గదిసి యన్యోన్యభీకరగదాహతులను-
గ్రంబుగ విస్ఫులింగములు సెదరఁ
గెరలుచు సవ్యదక్షిణమండలభ్రమ-
ణములను సింహచంక్రమణములను
- ఉపకరణాలు:
గదిసి పాయుచు డాసి డగ్గఱచు మింటి
కెగసి క్రుంగుచుఁ గ్రుంగి వే యెగసి భూమి
పగుల నార్చి ఛటచ్ఛటోద్భటమహోగ్ర
ఘనగదాఘట్టనధ్వని గగనమగల.
టీకా:
పర్వత = కొండల; ద్వంద్వంబున్ = జంట; పాథోధి = సముద్రముల; యుగళంబు = జంట; మృగపతి = సింహములు; ద్వితయంబున్ = రెండు; వృషభ = ఆబోతులు; యుగమున్ = జత; పావక = అగ్నులు; ద్వయమున్ = రెండు; దంతావళ = ఏనుగుల; యుగళంబున్ = రెండు; తలపడు = పోరాడు; వీకను = రీతిని; ఉద్దండ = అతిశయముకల; లీలన్ = విధముగా; కదిసి = చేరి; అన్యోన్య = ఒకరినొకరు; భీకర = భయంకరమైన; గదా = గదల; ఆహతులను = కొట్టుటలుచేత; ఉగ్రంబుగన్ = భయంకరముగ; విస్ఫులింగములు = అగ్నిరవ్వలు; చెదరన్ = రాలగా; కెరలుచున్ = చెలరేగుచు; సవ్య = కుడినుండి ఎడమకు; దక్షిణ = ఎడమనుండి కుడికి; మండల = గుండ్రముగా; భ్రమణములను = తిరుగుటలు; సింహచంక్రమణములను = సింహమువలె దూకుటలు చేత; కదిసి = దగ్గరకువచ్చి; పాయుచున్ = తొలగిపోతూ; పాసి = తొలగి; డగ్గఱచున్ = దగ్గరకువస్తూ; మింటి = ఆకాశమున; కిన్ = కు; ఎగసి = ఎగిరి; క్రుంగుచున్ = వంగిపోతూ; క్రుంగి = వంగిపోయి; వేన్ = వేగముగా; ఎగసి = పైకి ఎగిరి; భూమిన్ = నేల; పగులన్ = బద్దలయ్యేలా; ఆర్చి = బొబ్బపెట్టి; ఛటత్ = ఛట; ఛటత్ = ఛట అను; ఉద్భట = అధికమైన; మహా = మిక్కిలి; ఉగ్ర = భయంకరమైన; ఘన = పెద్ద; గదా = గదతోటి; ఘట్టన = కొట్టిన; ధ్వనిన్ = శబ్దము వలన; గగనము = ఆకాశము; అగలన్ = భేదిలగా.
భావము:
రెండు పర్వతాలూ, రెండు సముద్రాలూ, రెండు సింహాలూ, రెండు వృషభాలూ, రెండు అగ్నులూ, రెండు మత్తేభాలూ తలపడి పోరుతున్నాయా అన్నట్లుగా, భీమ జరాసంధులు ఇద్దరూ భయంకరంగా ద్వంద్వ యుద్ధం చేశారు. గదలతో భీకరంగా కొట్టుకుంటూ, ఒకరి నొకరు తాకుతూ, పైకెగురుతూ, వంగుతూ, త్రోసుకుంటూ, తన్నుకుంటూ, కుడి ఎడమలకు తిరుగుతూ, ఆకాశం బద్దలవుతోందా అన్నట్లు సింహనాదాలు చేస్తూ, రెండు గదల పరస్పర తాకిడులకు ఛట ఛట మంటూ నిప్పురవ్వలు రాలగా విజృంభించి వారు ఘోరంగా పోరు సాగించారు.